شهرزاد هاشمی/ عضویت موثر در اکثر انجمن ها و کانون هایی که در حوزه کارفرمایی و فنی و مهندسی فعال هستند، در کنار ریاست کانون عالی انجمن های صنفی کارفرمایی ایران، ریاست شورای عالی و عضو هیات مدیره سندیکای شرکت های ساختمانی ایران، نیابت ریاست شورای عالی کانون مهندسین فارغ التحصیل دانشکده فنی دانشگاه تهران، از او فردی محکم و آگاه در حوزه های مختلف مدنی، صنفی و بخش خصوصی ساخت. آنچه در پی می آید، گفت و گوی کوتاه ما با مهندس محمد عطاردیان است که در آستانه ی سفر شان به ژنو برای شرکت در کنفرانس سالانه سازمان بین المللی کار صورت گرفت.
با توجه به سابقه طولانی شما در فعالیتهای مدنی، تجربه ای که تمایل دارید دیگران از آن آگاه بشوند چیست؟
برای شکل گرفتن هر نهاد مدنی مهمترین مسئله صبر و حوصله است. هیچ نهاد مدنی به صورت فوری شکل نخواهد گرفت. رعایت آزادی بیان، اخلاق، تلاش و وقت شناسی مسائلی هستند که باید رعایت شود و حرکت هایی از این دست برای شکل گیری نهادمدنی باید الگویی باشد برای سایر همراهان و علاقمندان به این حوزه ها. اگر همراهان به این حرکت ها اعتقاد پیدا بکنند، مرکزیت نهاد را رها نمی کنند و همین پایداری مرکزیت، باعث شکل گرفتن نهاد میشود.
مواردی که شما بیان فرمودید از جمله صبر و حوصله برای شکل گیری یک نهاد مدنی بسیار مهم است. حال بفرمایید که یک کنشگر مدنی در ایران چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟
مهمترین فاکتور برای یک کنشگر مدنی، آگاه و مطلع بودن است. باید مطالعه فلسفی و تاریخی داشته باشد. به اندازه کافی جامعه شناسی بداند. سنت شکنی را بلد باشد و اگر در جایی لازم بود سنتهای غلطی که مانع حرکت هستند را بشکند و البته باید سنتهای درست را حفظ کند.
اوضاع کنونی جامعه مدنی را چگونه میبینید؟
در حال حاضر اغلب اعضا و فعالان جامعه مدنی، متفرق و غیر منسجم هستند و وجود نهادهای ثبت شده و اظهارات مطرح شده در این زمینه، نشان دهنده نیاز کشور به شکل گیری جامعه مدنی است و حامیان جامعه مدنی (حجم) شکل گرفته تا بتواند این نهادها را دور هم جمع کند. از نظر من توسعه و پیشرفت در کشور ما تنها از طریق نهادهای مدنی و گفتگوهای اجتماعی اتفاق می افتد.
از نظر شما جامعه مدنی در ایران به چه سمتی در حال حرکت هست؟
دارای حرکت کند ولی رو به پیشرفت است. باید این حرکت را تند کرد و سعی کرد تا نهادهای مدنی را فعال کنیم و برای انسجام آن هم کارهایی صورت گیرد. در حقیقت، به نظر من این مسئولیت اجتماعی بنگاه های بخش خصوصی هم هست که این حرکت را همراهی کنند.
موانع موجود بر سر فعالیت جامعه مدنی را چه می دانید؟
مانع اصلی «خودمحوری» است؛ هم از طرف نهادهای دولتی و هم نهادهای خصوصی به دلیل رقابت بیجا با یکدیگر، و همچنین بداخلاقی هایی که معمولاً در این قسمت خود ما مردم با یکدیگر داریم که باید برای اینها چاره اندیشی شود.
حامیان جامعه مدنی برای کم کردن این مانع چه کارهایی را می تواند انجام دهد؟
گفتگو با نهادها و فعالان مدنی و دعوت از آنها و در صورت امکان، کمک به آنها، چاره کار است. تشکیل مجالس سخنرانی برای توجیه اهدف و سازماندهی هم خیلی می تواند کمک کند.
اگر بپذیریم که جامعه مدنی فاصله بین خانواده تا دولت است، هر سازمان و نهادی که در این زمینه فعالیت می کند، چه آنهایی که برای منافع اعضاشان کار میکنند و چه آنهایی که برای کمک و سوددهی به جامعه فعالیت میکنند، از خیریه ها تا اصناف و کارفرمایان؛ حامیان جامعه مدنی کجا ایستاده است؟
اصناف و سندیکا ها شکل گرفته، منسجم و درحال فعالیت هستند. بخش عمده فعالیت حجم باید مصروف تشکیلات پراکنده و غیرمنسجم شود چون اینها نیروی بزرگی از مردم هستند. اگر اینها را منسجم کنیم و روابطش با سندیکاها و اصناف حفظ شود، مجموع اینها یک نیروی بزرگ ملی خواهند شد و آن وقت میتوانند در جامعه تعیین کننده باشند. البته این چشم انداز حجم هست و اگر بتوانیم به آن برسیم، باعث پیشرفت و توسعه کشور خواهیم بود.
شیرین ترین تجربه مدنی شما در طول مدت فعالیتتون چیست؟
در سال 74 ما کانون عالی کارفرمایی را تشکیل دادیم. دولت نهم این کانون را منحل کرد و ما را تهدید به مجازات کیفری کرد. از ما به سازمان بین المللی کار شکایت کرد که اینها به صورت قلابی اسم خود را کانون عالی کارفرمایی گذاشته اند و خودش یک سازمان دست ساز تشکیل داد که گوش به فرمان آنها باشد. ما توجهی به این حرفها نکردیم. مبارزه بسیار شدیدی را شروع کردیم و از طریق دیوان عدالت اداری و دادگاه های حقوقی و کیفری و همینطور در نهادی که در سازمان بین المللی کار شکایت کرده بودند، دولت نهم و دهم را محکوم کردیم و سازمان موازی ای که شکل داده بودند را بر اساس رای دادگاه منحل کردیم. وزیر کار به این خاطر استعفا داد و وزیر بعدی به اشتباه دولت وقت اعتراف کرد و ما به جایگاه خود بازگشتیم و با قدرت داریم به کارمان ادامه می دهیم. (مدارک و مستندات موجود هست).
گویا شما برای حضور در کنفرانس سالانه سازمان بین المللی کار (ILO)، عازم ژنو هستید. اگر ممکن هست توضیحاتی را درباره این سفر و کنفرانس بفرمایید.
این کنفرانس به صورت سالانه در خردادماه برگزار می گردد و امسال هم از 9 تا 24 خرداد ماه هست. سازمان بین المللی کار، یکی از بزرگترین زیرمجموعه ها در سازمان ملل هست. در این نهاد نمایندگان دولت، نمایندگان کارگران و نمایندگان کارفرمایان حضور دارند. در حقیقت، در این مجموعه دولت و ملت ها حضور دارند و به همین دلیل پرجمعیت ترین کنفرانس جهانی نیز هست. از 185 کشور در این کنفرانس حضور دارند. این کنفرانس امسال دارای چهار کمیته هست. اولی کمیته استانداردهاست که استانداردهای روابط کار و آزادی انجمن را بررسی میکنند و کشورهایی که این استانداردها را رعایت نکرده باشند مورد پرسش قرار میگیرند. کمیته دوم آرام سازی جامعه بعد از بحران است (بحران جنگ، انقلاب، بلایای طبیعی و ...)، اینکه بعد از این موارد چه باید کرد. برای این منظور پرسش نامه هایی تهیه شده و به تمام کشورها فرستاده شده که بعد از نظرسنجی، کمیته ای از کارگران، کارفرمایان و دولتها تشکیل میشود و آنها بعد از مذاکره، بیانیه ای صادر میکنند که تمام کشورها بدانند که بعد یا در حین بحران چه کاری باید انجام دهند. کمیته سوم کار شایسته در جهانی سازی عادلانه است. معمولا جهانی سازی باعث نابودی خیلی از کشورها میشود، چه بکنیم که اینطور نشود. کمیته چهارم زنجیره تامین است. در فاصله این کمیته ها، نمایندگان داوطلب کارگران، کارفرمایان و دولت ها به سخنرانی می پردازند و مدیرکل گزارشی را ارائه میکند. که امسال بیشتر در ارتباط با اهداف توسعه پایدار میباشد که برنامه ایست برای 2015 تا 2030.