«مواد مخدر مورد استفاده در جمعيت دانش‌آموزي در سال ٨٠ نيم درصد اين جمعيت بود كه اين دانش‌آموزان بين كلاس‌هاي سوم راهنمايي تا پايان متوسطه حداقل يك بار تجربه مواد مخدر را داشته‌اند كه متاسفانه اين ميزان در سال ٩٠ به دو برابر و به آمار يك درصد جمعيت رسيده است. » اين پاسخي بود كه روز گذشته سخنگوي ستاد مبارزه با مواد مخدر در حاشيه نشست خبري اين ستاد به خبرگزاري فارس داد. پرويز افشار اعلام كرد: «اگر جمعيت دانش‌آموزان بين كلاس‌هاي سوم راهنمايي تا پايان متوسطه را ٥/٤ ميليون نفر در نظر گرفته باشيم مي‌توانيم بگوييم كه هم‌اكنون ٤٥ هزار نفر از دانش‌آموزان تجربه حداقل يك‌بار مصرف مواد مخدر را در دوران تحصيل خود داشته‌اند. »
بحث آسيب‌هاي اجتماعي و خطراتي كه مدارس و دانش‌آموزان را تهديد مي‌كند در سال گذشته با انتشار خبرهاي مربوط به استفاده از مواد مخدر، خشونت در مدارس و البته موارد متعددي خودكشي در ميان دانش‌آموزان بسيار پررنگ‌تر از گذشته شد. روز گذشته مسوولان از سازمان‌ها و نهادهاي مختلف در جلسه‌اي مشترك در آموزش و پرورش شركت كردند تا در خصوص اين آسيب‌ها و عملكرد خود سخن بگويند. صبح روز سه‌شنبه از چارچوب و برنامه عمل نظام مراقبت اجتماعي از دانش‌آموزان «نماد» رونمايي شد. علي‌اصغر فاني وزير آموزش و پرورش، محمد الفت معاون پيشگيري از جرم قوه قضاييه، سردار منتظرالمهدي معاون اجتماعي ناجا، پرويز فتاح رييس كميته امداد امام خميني (ره)، انوشيروان محسني بندپي رييس سازمان بهزيستي كشور و جمعي از مسوولان در اين مراسم حضور داشتند تا به نوبت در خصوص وضعيت مراقبت و رسيدگي به وضعيت دانش‌آموزان صحبت كنند: «مراقبت اجتماعي از دانش‌آموزان كاري نيست كه به تنهايي از آموزش و پرورش بر بيايد.» وزير آموزش و پرورش با تاكيد بر اينكه دانش‌آموز معمولا پنج تا شش ساعت در روز در مدرسه است و مابقي وقتش را در خانواده و جامعه مي‌گذراند، تلاش كرد تا وظيفه ساير نهادهاي جامعه را در خصوص دانش‌آموزان يادآور شود. علي‌اصغر فاني در سخنراني كوتاه خود در اين نشست مشترك گفت: «اگر همه دستگاه‌هاي ذيربط به ما كمك كنند مي‌توانيم اميدوار باشيم كه بحث مراقبت‌هاي اجتماعي به خوبي اتفاق بيفتد.» رييس سازمان بهزيستي كشور در اين نشست اعلام كرد كه غربالگري آسيب‌هاي اجتماعي در راستاي پايلوت طرح نماد در ٧٢ مدرسه در ١٢ شهر و شش استان مي‌تواند مبدا تصميم‌سازي‌هاي كلان قرار بگيرد. به گفته انوشيروان محسني بندپي با توجه به مساله غربالگري اگر ارايه خدمات و مداخلات اجتماعي و رواني به هنگام انجام شود، اثربخشي لازم را خواهد داشت: «گرايش به دخانيات، سوءمصرف مواد، خشونت، بزهكاري‌هاي اخلاقي و اختلالات رواني، اضطراب و افسردگي از جمله اين آسيب‌ها هستند. اميدواريم نتيجه اين اقدام نظام‌مند و هدف‌دار به پيشگيري و كنترل و كاهش آسيب‌ها كمك كند چراكه شاهد افزايش اين آسيب‌ها در جامعه هستيم و بايد شرايطي فراهم كنيم كه در قالب اين سند اين آسيب‌ها را كاهش دهيم.»
پدران ٥٠ هزار دانش‌آموز تحت پوشش كميته امداد در زندان
رييس كميته امداد امام خميني نيز به اهميت انجام كار تيمي براي به ثمر رسيدن اين برنامه تاكيد كرد. پرويز فتاح با اشاره به لزوم رسيدگي به وضعيت دانش‌آموزان آسيب‌پذير اعلام كرد: «كميته امداد ٣٣٠ هزار دانش‌آموز را تحت پوشش خود دارد كه اين افراد با آسيب، وارد اين مجموعه شدند كه يا يتيم هستند يا پدران ٥٠ هزار نفر از آنها در زندان به سر مي‌برند يا پدران ٢٠ هزار نفر از اين افراد نيز دچار بيماري‌هاي صعب‌العلاج هستند. » فتاح در خصوص رفع تبعيض در ميان دانش‌آموزان گفت: «آموزش و پرورش بايد نگاه ويژه‌اي در خصوص توجه به طبقات نيازمند داشته باشد چرا كه معلمان بعضا درخواستي از دانش‌آموزان مي‌كنند كه آنها توانايي تامين آن را ندارند و بايد تا حد امكان تبعيض‌ها را در اين خصوص از بين ببريم ضمن اينكه بخشي از اين موضوع مربوط به مساله مالي است كه بايد حل شود و بخش ديگر مشورت‌ها و نگاه تخصصي در اين خصوص است. » او با اعلام آمادگي براي كمك‌رساني در حوزه مددكاري به آموزش و پرورش اضافه كرد: «كميته امداد امام خميني (ره)، تجربه زيادي دارد و اساسا مددكارمحور هستيم اما اين ايده را كه مددكار خانواده هستيم، پذيرفته‌ايم. در خصوص انجام كارهاي مددكاري ٨٠٠ نفر از نيروهاي ما دانش‌آموخته رشته علوم اجتماعي و روانشناسي هستند كه مي‌توانند در اين خصوص كمك‌هاي لازم را انجام دهند ضمن اينكه مي‌توانيم از ظرفيت مدارس بيشتر استفاده كنيم. » از نگاه فتاح فقر نبايد مانع شكوفايي استعدادها باشد و بايد تلاش كرد تا فقر به عنوان ارث به اين دسته از دانش‌آموزان نرسد: «ما دانش‌آموزاني داريم كه رتبه ٩٣ رياضي يا رتبه ٥٩٣ رشته تجربي را در كنكور سراسري كسب كردند ضمن اينكه ٣٥٠٠ نخبه در كميته امداد وجود دارد كه بايد از چنين دانش‌آموزاني حمايت شود. بايد به اين نكته توجه كنيم كه دانش‌آموزان ياد شده فقر را به ارث نبرند، اينچنين دانش‌آموزاني مي‌توانند نجات‌بخش خانواده‌هاي خود باشند.»
معاون اجتماعي نيروي انتظامي به عنوان ديگر شركت‌كننده در اين نشست با تاكيد بر اينكه مهم‌ترين راه‌هاي برون رفت از آسيب‌هاي اجتماعي اقدامات پيشگيرانه است، گفت: «ادبياتي كه در اين خصوص در مدارس به كار گرفته مي‌شود، بايد ادبيات ترغيب، تكريم و تشويق به جاي ادبيات تهديد، تكذيب و تنبيه باشد. » سعيد منتظرالمهدي همچنين در خصوص آسيب‌هاي اجتماعي ناشي از فضاي مجازي سخن گفت: «بايد قبول كنيم در فضاي مجازي آسيب‌هاي اجتماعي وجود دارد كه زمينه‌ساز وقوع آسيب‌ها در فضاي واقعي هستند. يكي از مهم‌ترين آسيب‌هاي اجتماعي، آسيب‌هاي حوزه فضاي مجازي است. در حوزه مجازي، فاصله‌ها حذف مي‌شود و دسترسي به همه آسيب‌هاي دنيا امكان‌پذير است.»
دانش‌آموزان علم زيستن در جامعه را نمي‌دانند
«دانش‌آموزان ما فرمول‌هاي رياضي را خوب مي‌دانند اما علم زيستن در جامعه را نمي‌دانند.» معاون اجتماعي سازمان برنامه و بودجه با بيان اين حرف بر ضرورت اجراي طرح مراقبت اجتماعي دانش‌آموزان تاكيد كرد. سعيد نمكي با يادآوري اين نكته كه انسان توسعه‌يافته، ابزار توسعه نيست، بلكه انسان توسعه‌يافته محور توسعه است همچنين افزود: «انسان توسعه‌يافته كمترين هزينه را براي مملكت دارد، چرا كه براي نمونه، به موقع ماليات مي‌پردازد، خشونت در رفتار ندارد و از امكانات به شيوه صحيح بهره مي‌گيرد. » معاون اجتماعي سازمان برنامه و بودجه با اشاره به اهميت مدرسه در ايجاد شخصيت دانش‌آموزان گفت: «چندي پيش همراه سردار ساجدي‌نيا و جمعي از نمايندگان از شب‌هاي تهران بازديد كرديم و شما سر بزنيد كه چگونه كودكان و جوانان معتاد در كف خيابان‌ها وجود دارند. » نمكي سپس به برشمردن ويژگي‌هاي طرح نماد پرداخت، بر اساس سخنان او پاسخ عملي به فرمايش رهبر معظم انقلاب در خصوص آسيب‌هاي اجتماعي، پرهيز از كار جزيره‌اي و مشاركت بين‌بخشي ميان دستگاه‌ها، جامع‌محوري سند ائتلافي و تربيت‌محور بودن از ويژگي‌هاي طرح مراقبت اجتماعي دانش‌آموزان هستند. او همچنين از گزارش ملي پروژه نماد به رييس‌جمهور در دهه فجر سال جاري خبر داد. معاون امور اجتماعي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي نيز در اين نشست حاضر شد و در خصوص همكاري با آموزش و پرورش در زمينه سلامت جسماني و رواني دانش‌آموزان گفت: «طي سال‌هاي اخير با توجه به تفاهمنامه‌اي كه با وزارت آموزش و پرورش داشته‌ايم در زمينه سلامت جسماني دانش‌آموزان اقدامات خوبي گرفته‌ايم كه از جمله آنها مي‌توان به بازرسي ٨٥ هزار بوفه مدرسه اشاره كرد. در زمينه سلامت روان، ما دغدغه جدي داريم و اعداد و ارقام بدي در اين زمينه وجود دارد. بايد در همين زمينه نيز تفاهم‌هايي صورت بگيرد تا بتوانيم اقدامات موثر را در اين زمينه انجام بدهيم و يكي از معضلات ما امروز آسيب‌هايي است كه در شبكه‌هاي اجتماعي رخ مي‌دهد. » سيدمحمد هادي ايازي با اشاره به پديده‌هايي همچون اعتياد مادران و اعتياد نوزادان از بدو تولد اضافه كرد: «در حوزه آسيب‌هاي اجتماعي و مبارزه با مواد مخدر بحث ورود به دخانيات به مدارس مطرح است كه آمار و ارقام عجيبي از استفاده قليان در بين دانش‌آموزان هستيم كه برخي از اين آسيب‌ها ناشي از مساله فقر است كه نياز است نهادهايي مانند ستاد اجرايي فرمان امام و كميته امداد امام خميني(ره) ورود پيدا كنند تا بتوانيم برخي از دانش‌آموزاني كه به سبب فقر از ادامه تحصيل بازمانده‌اند را به ادامه تحصيل تشويق كنيم.»