الهام کاظمی| کودک‌کشی و حقوق بشر در ایران؛ با موضوع «امیر» متهم به قتل ستایش، عنوان نشستی بود که در تالار مطهری دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد و سخنرانان به ارائه نظرات خود درباره ابعاد مختلف این موضوع پرداختند.
عمادالدین باقی، حقوقدان که سخنران نخست این نشست بود با اشاره به اینکه در حوزه حقوق بشر، بحث‌های حقوقی درباره ماهیت پیچیده انسان راهگشا نیست، گفت: «مباحث حقوقی تنها به بهبود وضعیت کمک می‌کند. راه‌حل نهایی را باید در روش‌های اجتماعی جست‌وجو کرد. دیده می‌شود وقتی خیلی از مسائل به حوزه عمومی کشیده می‌شوند، تاثیر مثبتی دارند اما گاهی مباحث آنقدر فنی و حساس هستند که کشیده شدن آنها به حوزه عمومی دردساز می‌شود که قتل ستایش هم جزء آنهاست، چراکه احساسات عموم را جریحه‌دار کرده و همه خواهان اشدمجازات برای قاتل بودند. ما صدها مورد مساله «کودک قربانی» را در جامعه شاهدیم به‌طوری که کودک‌آزاری ابعاد گسترده‌ای در جامعه ما دارد که بسیاری از آنها مورد توجه قرار نمی‌گیرند.»
او افزود: «براساس اخبار منتشرشده در دو روزنامه بالغ بر 700 مورد کودک‌آزاری منجر به قتل در یک دوره چند ساله وجود داشته است. چه چیزی باعث می‌شود مردم نسبت به یک مورد تا این حد واکنش نشان دهند. برخی می‌گویند این به دلیل بزرگنمایی رسانه‌هاست.»
به اعتقاد باقی، یکی از آفت‌های برخی رسانه‌ها این است که اگر احساس خطری از طرف حاکمیت نکنند، موضوعی را حساس نشان می‌دهند و به حادثه‌ای دامن می‌زنند. همین امر باعث تحریک جامعه می‌شود و حتی نظام قضایی مجبور می‌شود اعدام را برگزیند، حکمی که ممکن است در شرایط عادی به‌گونه‌ای دیگر صادر شود. تردیدی در این نیست که رسانه‌ها باید در این ماجرا نقش داشته باشند.
او افزود: «وظیفه اصلی رسانه‌ها و متولیان اموری مثل قوه قضائیه پیشگیری از وقوع جرم است. از طرفی واکنش به قتل ستایش تا زمانی که در حد آسیب‌شناسی باشد، مفید است اما وقتی وارد حوزه‌هایی مثل مجازات قاتل و روش‌های مجازات می‌شود، قابل‌قبول نیست. متاسفانه کشور ما کشور مدها و موج‌هاست و بسیاری از واکنش‌ها ریشه معقول و منطقی ندارند و احساسی هستند. به همین دلیل خشونت ابرازشده به قتل ستایش شاید بالاتر از خود جنایت باشد. به این خاطر است که گاهی حضور هیات‌منصفه در چنین جامعه‌ای خطرناک می‌شود. مساله جرم و جنایت را نباید به احساسات سپرد، احساسات محترم است اما نباید داور نهایی باشد و قاضی باید در چارچوب قوانین تصمیم‌گیری کند.» باقی درباره اعدام افراد زیر 18 سال گفت: «من 18 دلیل فقهی، عقلی و شرعی دارم که اعدام این افراد هیچ مبنای عقلی و شرعی ندارد. البته خوشبختانه در قانون مجازات اسلامی جدید اصلاحات خوبی انجام شده، به‌ویژه در ماده 92 راه برای جلوگیری از اعدام باز گذاشته شده و موضوع به نظر قاضی سپرده شده است که باز جای امیدواری است. امیر قاتل ستایش حتی بعد از 18 سالگی هم نباید اعدام شود، چراکه مبنای مجازات رشد عقلی است.»
اما نیره توکلی، جامعه‌شناس که در این نشست حضور داشت، ابتدا موضوع قتل ستایش را با قتل فرخنده در افغانستان مقایسه کرد. او با اشاره به اینکه در برخی کشورها قتل دسته‌جمعی و خودجوش در میان مردم وجود دارد، به سرمایه اجتماعی طبقه متوسط در ایران اشاره کرد. به گفته او در ایران ما چنین چیزی نداریم و طبقه متوسط خواهان چنین مساله‌ای نیستند و باید این موضوع را با ارزش دانست. او درباره اینکه پس مشکل جامعه ما چیست؟ گفت: «در جامعه ما خشونت فراوان است و همین سبب عادی‌سازی خشونت در میان مردم شده و آنها حساسیت در قبال این موضوع ندارند و همین امر باعث گسترش این موضوع در سطح جامعه شده است و مجازات اعدام هم نتوانسته است مانعی برای وقوع جنایت باشد.»
منبع: فرهیختگان
