نویسنده: هادی خانیکی

زندگی شهری و کنش‌های شهروندان مقوله‌ای اجتماعی، فرهنگی و ارتباطی است و بر این مبنا، ضعف در پایین‌بودن مشارکت اجتماعی شهروندان مساله‌ای است که باید مورد توجه قرار داد. من بارها در این باب سخن گفته‌ام که با آلوده‌شدن محیط زیست، تنفس شهری جدی گرفته می‌شود، لذا تنفس ارتباطی میان شهروندان هم باید جدی گرفته شود. سطح گفت‌وگو و مشارکت اجتماعی که پایین بیاید، ناگزیر بی‌اعتمادی در زبان روزمره بالا رفته و مشاهده می‌شود و اینها به لحاظ ارتباطی و از منظر جامعه‌شناسی برای شهروندان مساله‌ساز خواهد شد. شهروند در نگاه جامعه‌شناسانه ابعاد مدنی، سیاسی و اجتماعی و همچنین سابقه‌ای تاریخی دارد و از اینجاست که مفهوم «شهروند فعال» معنادار می‌شود. شهروند فعال، با توجه به امکان دستیابی به اطلاعات فقط نقش نظاره‌گر را نمی‌پذیرد بلکه نوعی کنشگر به حساب می‌آید که برای تعیین سرنوشت خود و برای رسیدن به وضعیت مطلوب فعالانه در شهر تلاش می‌کند. در مقابل آن هم «شهروند منفعل» قرار دارد که مطیع است و نوعی «رعیت مدرن» محسوب می‌شود. مشکل امروز در شهر پدیده جامعه منفعل و نظاره‌گر است، یعنی کسانی که غیر از نظاره‌کردن کاری انجام نمی‌دهند درحالی‌که شهروند فعال به کنشگری دست می‌زند. شهروند فعال، کسی است که در نگاه به حقوق و تکالیف خود، فراتر از تعاریف و مفاهیم سنتی گام برمی‌دارد.

نویسنده: دکتر حسن مکارمی

 بی‌گمان سده بیستم میلادی را دو دریافت بزرگ روشن کرده است. نخست زیگموند فروید نشان می‌دهد که آدمی دارای «ناخودآگاهی» است که چون بیگانه‌ای در درون، رفتار و کارکردی جداگانه دارد. سپس اینشتین به قانونمندی آزاد شدن انرژی در نهاد اتم پی برد. هرچه دریافت اینشتین به دلیل تجربه ساده و رابطه و منطق شناخته شده علت و معلولی، به آسانی به پهنه فن‌آوری، دانشگاه و سپس به دامنه دانش همگانی راه یافت؛ دریافت فروید تا همه‌گیر شدن و درست شناخته شدن، راهی طولانی پیمود. دریافت بزرگ فروید و نتایج آن، هنوز در جوامع زیادی به‌دلیل مقاومت‌های مذهبی، سنتی، سیاسی و عقیدتی، ناشناخته یا بدشناخته مانده‌اند.

نویسنده: امیر بهمنی

نویسنده: احمد مسجدجامعی

در یکی، دو هفته گذشته چند اتفاق ناگوارِ پشت سر هم تهران را لرزاند؛ اتفاقاتی که در آن چند نفر از بهترین فرزندان این آب‌و‌خاک شهید شدند و سرمایه‌های مادی و انسانی فراوانی بر باد رفت. رحلت «یار دیرین» و شهادت بیش از ٢٠ آتش‌نشان قهرمان و شهروندان عزیز تهرانی و سیل سیستان‌و‌بلوچستان و در نهایت فاجعه خاموش آلودگی هوا در خوزستان و سرانجام درگذشت چهار نفر از هم‌وطنان عزیز کولبر در حادثه ریزش بهمن در سردشت که قلب بسیاری از ساکنان تهران را به درد آورد و کل کشور را تکان داد. این تکان همان نکته اصلی است که باید به آن توجه کرد. تکانی که می‌گوییم؛ یعنی آمدن آن همه جمعیت در مراسم تشییع آیت‌الله هاشمی و پیکر پاک شهدای آتش‌نشان که با شیوه‌ای که نمی‌توان حُسن سلیقه نامید، به صبحی نسبتا زود در روزی کاری منتقل شد. تکانی که می‌گوییم؛ یعنی حمایتی که در پی آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو روی داد و آن‌قدر انسان‌های شریف برای اهدای خون به مراکز امدادی رفتند که یادآور سال‌های دفاع مقدس شد. تکانی که می‌گوییم؛ یعنی  هزاران شهروندی که شمع و گل و شعر و سرود و دعا و کمک و همدردی خود را پشتیبان خانواده‌های حماسه‌آفرین کردند. تکانی که می‌گوییم؛ یعنی حساسیت  هزاران کاربر فضای مجازی به سیل سیستان‌وبلوچستان که از تحت‌الشعاع قرارگرفتن آن جلوگیری کردند و مسئولان را به دادن گزارش درباره خدمات ارائه‌شده برای سیل‌زدگان وا‌داشتند.

نویسنده: حسین احمدی نیاز*

اگر یکی از بنیان‌ها و مؤلفه های توسعه پایدار در هر جامعه‌ای را نهادهای مدنی آن کشور بدانیم به‌طورقطعی یکی دیگر از پایه‌ها و بنیان‌های توسعه پایدار در هر کشوری رسانه‌ها و مطبوعات آزاد آن به شمار می‌آید. ارتباط جامعه مدنی و رسانه بسیار تنگاتنگ و مرتبط است و تفکیک آن کاری بسیار دشوار خواهد بود. اما اگر بخواهیم نقش رسانه در پیشبرد تلاش‌های مدنی و یا تأثیر متقابل این دو را بررسی کنیم ابتدا باید کاربردهای رسانه‌ها  را در همپوشانی و کمک به نهادهای مدنی اولویت‌بندی کنیم.  در این عرصه با توجه به همین اولویت، باید جنبه سرگرمی رسانه را نادیده گرفت. مهم‌ترین نقش رسانه‌ها در این زمینه  جنبه اطلاع‌رسانی، خبر، تبلیغات و آموزش است یا به قول زنده‌یاد معتمد نژاد وظایف راهنمایی و رهبری رسانه‌هاست. 

نویسنده: حسن عشایری*

نویسنده: بی نظیر جلالی

بالغ بر هفت ماه به انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم مانده است و این در حالی ست که بیشتر شخصیتهای سیاسی از اصولگرایان گرفته تا تئوریسین های اصلاح طلب تحلیل های متفاوتی از عملکرد دولت یازدهم ارایه داده و به دنبال تعمیم فرضیات خود به واقعیتهای موجود جامعه هستند.

بدیهی است تحلیل این افراد از فضای سیاسی کشور تحت تاثیر گرایش های جناحی و تحصیلات  آنان بوده و در بیشتر موارد حاصل عمری فعالیت سیاسی و تشکیلاتی ست. سابقه سیاسی که از نقش و ایفای وظیفه در دوران انقلاب اسلامی تا تعلق داشتن به هسته های فکری به منظور نهادهای برآمده از نظام جمهوری اسلامی ، حضور فعال در جنگ تحمیلی و سازندگی و......تعلق داشتن به احزاب یک یا چند نفره تا تشکل های منسجم شامل می شود.

هرچند که پرداختن به مقوله فعالیت تشکیلاتی و یا کنشگری سیاسی و از همه مهمتر جایگاه احزاب و تشکل های سیاسی در کشور ما خود جای بحث فراوان دارد، اما نگارنده بر این باور است که شرایط خاص سیاسی ،اجتماعی و اقتصادی  این روزهای کشور به علل مختلفی از جمله در حال گذاربودن جامعه ، افزایش آگاهی عمومی ، تاثیر روز افزون شبکه های اجتماعی بر زندگی افراد و... مستلزم دقت و توجه خاصی ست که متاسفانه در گفتمان امروز چهره های سیاسی جایی ندارد.

از همه مهمتر این که دغدغه ها و مسائل زنان و جوانان به عنوان بزرگترین سرمایه ملی کشور نادیده گرفته شده و توجه به نیازها و مشکلات آنان صرفا در کوران رقابتهای انتخاباتی آنهم برای مدت کوتاهی در صدر گفتگوهای حزبی و جناحی می نشیند و پس از آن و به هنگام تصمیم گیری برای واگذاری مدیریت های خرد، میانی و کلان دوباره سخن از استفاده از عقلای قوم به میان می آید. کسانی که از حدود 4 دهه پیش تاکنون در سمتها و پستهای مختلف حضور داشته و اکنون نیز علیرغم رسیدن به سن بازنشستگی و با وجود محدودیت هایی که اخیرا ًدر بکارگیری بازنشستگان اعمال شده همچنان بواسطه تبصره های خاص در تصمیم گیری ها تاثیر گذارند.

بدیهی ست که استفاده از تجارب گرانبهای بازنشستگان ، افراد شاخص و دارای فکر در حوزه های مختلف مدیریتی به نوبه خود می تواند به پیشرفت کشور بیانجامد اما عدم بهره مندی از جوان به خصوص در مسندهایی که نیاز به انرژی زیاد ، پویایی و ریسک پذیری دارد در دراز مدت خطرات بی شماری را متوجه کشور می نماید.