نگین باقری/ همواره مشکل بیکاری، دغدغه خاطر بسیاری از خانواده ها بوده است و در این میان جوان، فارغ التحصیلان و زنان در این بیکاری سهم عمده دارند. این در حالی است که کارشناسان معتقدند پذیرش بیش از حد دانشجو بدون توجه به بازار کار رشته‌های تحصیلی و متناسب نبودن آموزش‌ها با نیاز بازار کار نیز دلیل دیگری برای گسترش بیکاری جوانان است. حال سوالی که پیش می آید این است که چرا با گذشت دو دهه هنوز مشکل بیکاری مرتفع نشده است؟
حدود ۷۰ درصد جمعیت ایران زیر ۳۵ سال سن دارند. براساس نتایج طرح آمارگیری در سال ۹۴ نرخ بیكاری برای افراد ۱۰ سال سن و بیشتر است. مركز آمار ایران، میانگین نرخ بیكاری سال ۹۴ را ۱۱ درصد اعلام كرد که تقریبا دو برابر نرخ متوسط بیکاری در ایران است. این نرخ برای مردان ۳/۹ و برای زنان ۴/۱۹ درصد است. بررسی ها نشان می دهد در سال گذشته معادل ۲/۳۸ درصد جمعیت ۱۰ سال سن و بیشتر از نظر اقتصادی فعال بوده اند یعنی در گروه شاغلان یا بیكاران قرار گرفته اند. از نظر بازار كار جمعیت « شاغل و بیكار» جمعیت فعال شناخته می شود. نرخ بیكاری برای سال ۱۳۹۴ در مناطق شهری كشور ۲/۱۲ و در نقاط روستایی ۱/۸ درصد گزارش شده است. این بررسی نشان می دهد ۹ استان كشور نرخ بیكاری تك رقمی و ۲۲ استان نرخ بیكاری دو رقمی را در سال گذشته تجربه كرده اند. نرخ بیکاری در استان‌های مختلف ایران متفاوت است. اما اغلب نرخ بیکاری در استان‌های مرزنشین از دیگر نقاط ایران بالاتر است. كم‌ترین نرخ بیكاری را در سال گذشته استان آذربایجان شرقی با ۳/۷ درصد و بیشترین نرخ بیكاری را استان كهگیلویه و بویراحمد با ۷/۱۷ درصد داشته است. همچنین ۱۹ استان كشور دارای نرخ بیكاری بالاتر از میانگین ۱۱درصد هستند.
بیکاری جوانان
طبق آخرین سرشماری انجام گرفته، ایران دارای حدود ۲۳ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر جمعیت در سن کار است. به بیان دیگر، ۷/۲۳ میلیون نفر از جمعیت کشور هم اکنون در شرایطی قرار دارند که به آنها نیروی فعال اقتصادی گفته می شود، یعنی می توانند در جریان پیشرفت کشور نقش داشته باشند و صرفا نیروی مصرف کننده نباشند. بررسی ها نشان می دهد تعداد جمعیت فعال اقتصادی کشور در فاصله سال‌های ۶۵ تا ۹۰ بیش از ۱۰ میلیون نفر افزایش یافته، اما شرایط بازار کار به نحوی بوده که امکان استفاده از این ظرفیت بزرگ فراهم نشده است. وزارت کار طی گزارشی پیش‌بینی می‌کند، جمعیت فعال کشور که با بازه سنی ۱۵ تا ۲۹ سال در واقع گروه اصلی متقاضی کار هر کشوری محسوب می شوند، تنها تا سال ۹۵ یعنی ۱۳۹۵ به ۲۰ میلیون و ۶۴۰ هزارنفر کاهش می‌یابد. این یعنی در فاصله پنج سال ۹۰ تا ۹۵، از تعداد جمعیت در سن کار کشور ۳ میلیون و ۵۳۲ هزارنفر کاسته خواهد شد که در صورت ادامه بحران بیکاری، به معنای افزایش سن بیکاری در ایران است. کوروش پرند، معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی آبان ۹۳ با بیان اینکه فقدان مهارت یکی از اصلی‌ترین علل بیکاری در کشور است، می‌گوید: آموزش‌های مهارتی و فنی و حرفه‌ای ضمن آماده کردن افراد برای احراز شغل و حرفه و پذیرش کسب و کار، توانایی و کارایی شاغلان را در انجام آن افزایش می‌دهد. به گفته معاون وزیر کار، بیکاری جوانان جویای کار به یک چالش اساسی در کشور تبدیل شده است و از طریق اجرای صحیح نظام آموزش مهارت و فناوری می‌توان بخش اعظمی از مشکل بیکاری دانش آموختگان را برطرف کرد.
فارغ التحصیلان بیکار
در میان افراد تحصیلکرده دانشگاه‌های کشور عده زیادی بیکار هستند. علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی خرداد ۹۴ در حاشیه همایش بین‌المللی مهارت آموزی و اشتغال گفت: هم اکنون ۴۰ درصد از بیکاران کشور دانش‌آموخته دانشگاه هستند. او ادامه داد: با فارغ‌التحصیلی حدود چهار میلیون دانشجو از دانشگاه‌های کشور، تعداد فارغ‌التحصیلان بیکار در آینده افزایش می‌یابد. در این حین زنان غیر شاغل دانشگاهی بالاترین دستمزد آستانه را دارند. این در حالی است که بخش‌هایی از زنان در انتظار یک شغل درخور علاقه خود هستند. دستمزد آستانه، سطحی از دستمزد است که فرد تمایل دارد در دستمزدهای بالاتر از آن بخشی از ساعات شبانه روز خود را به کار تخصیص بدهد. علی لاریجانی رئیس مجلس نهم، اردیبهشت پارسال در حاشیه برگزاری اجلاسیه شهدای شاهرود با اشاره به اینکه بیکاری و تورم دو مشکل مهم مردم است، گفت: ۴۲ درصد فارغ‌التحصیلان ایران بیکار هستند. نبود شغل با توجه به اینکه منابع سرشار و نیروی انسانی کافی در اختیار کشورمان وجود دارد؛ یک نقص است. علی لاریجانی وجود ۴۲ درصد فارغ‌التحصیل بیکار در ایران را نقص بزرگی اعلام کرد و افزود: مدیران باید برای تغییر شرایط تلاش کنند. کورش پرند، معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی فروردین پارسال گفت: رفع معضل بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی از اولویت های بازار کار کشور به شمار می‌رود که به شکل ویژه‌ای مورد تاکید دولت و وزارت کار است، از این رو برای رفع این معضل، نیازمند ارائه راهکارهای جامع و ساختاریافته هستیم. او همچنین اردیبهشت ۹۴ گفت: نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان ۹/۱۸ درصد و بالاتر از متوسط کشوری است. این در حالی است که معضل بیکاری برای فارغ التحصیلان ۱۵ تا ۲۴ بالاتر است. پرند توسعه کمی و کیفی و ارتقای مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای جوار دانشگاهی بر اساس طرح ارتقا و توانمندسازی دانشجویان و فارغ‌التحصیلان، تهیه و تدوین استانداردهای آموزشی طرح کارورزی و تدوین استانداردهای آموزش شغلی و شایستگی ICT را از جمله برنامه‌های در دستور کار این سازمان در سال ۱۳۹۴ برشمرد. همچنین رئیس جمهور در اسفند ۹۴ گفت: از اقتصاددانان، محققان، دانشجویان و اساتید خواهش می‌کنم آمار اشتغال پاییز امسال ۹۴ در مقایسه با پاییز ۹۲ را نگاه کنند. در فاصله دو سال گذشته به تعداد شاغلان در کشور یک میلیون و ۱۷۹ هزار نفر اضافه شده است، یعنی تقریبا در دو سال گذشته سالی ۶۰۰ هزار اشتغال درست شده، البته ما نیاز به اشتغال یک میلیونی داریم، ما نیاز به رونق اقتصادی داریم اما به‌رغم همه مشکلات من به شما مردم عزیز ایران و مردم بزرگ و فهیم یزد قول می‌دهم که سال ۹۵ سال رونق اقتصادی ایران خواهد بود.
بیکاری زنان
در حال حاضر نیز مانند پنج سال گذشته با افزایش نرخ بیکاری زنان تحصیلکرده در جامعه رو‌به‌رو هستیم. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی فرودین پارسال با بیان اینکه نرخ بیکاری زنان دو برابر مردان شده است، گفت: وزارت کار در تلاش است با سیاستگذاری‌های مناسب جایگاه مجموعه زنان را ارتقا بدهد. او اظهار کرد: وزارت کار یک وزارتخانه تاثیرگذار در حوزه زنان است و کار بزرگی که باید در این وزارتخانه صورت بگیرد این است که بنیان‌های درستی برای سیاستگذاری‌های معطوف به جنسیت انجام بدهیم. به گفته لادن نوروزی، رئیس گروه جمعیت دفتر اقتصاد کلان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور نرخ بیکاری زنان دارای تحصیلات عالی طی این پنج سال چهار برابر شده است. او می‌گوید: با توجه به میزان روز افزون حجم جمعیت زنان دارای تحصیلات بالا، این رقم در حال افزایش است زیرا شرایط حضور این جمعیت، در ساختارهای اقتصادی و اجتماعی فراهم نشده است. نرخ بیکاری زنان دارای تحصیلات عالی و تحصیلکرده از ۷/۴ درصد در سال ۷۵ به ۲۲ درصد در سال ۸۰ رسیده است. در حالی که این نرخ در همان سال برای مردان ۷/۳ درصد و در سال ۸۰ به ۱۰ درصد رسیده است.
منبع: آرمان
