«در راستای جبران خلأهای آموزشی برای اولین‌بار در برنامه درسی متوسطه دوم، درس انسان و محیط‌زیست را پیش‌بینی کردیم. همچنین درس سلامت و تندرستی و سواد رسانه‌ای نیز به‌عنوان دروس جدید برای متوسطه دوم پیش‌بینی شده‌اند». این خبر را روز گذشته علی‌اصغر فانی، وزیر آموزش‌وپرورش، اعلام کرد.
این اولین‌بار است که درس‌هایی با موضوع «محیط‌زیست» و «رسانه» به کتاب‌های درسی مدارس افزوده می‌شود. پیش از این بارها گمانه‌زنی‌هایی در این رابطه مطرح شده بود اما همه در رابطه با لزوم افزودن درس‌های محیط‌زیستی بود. طبق گفته وزیر آموزش‌وپرورش، «درمجموع چهار درس دوواحدی جدید از سال آینده وارد برنامه درسی مقطع متوسطه دوم خواهد شد».
فانی در سخنان خود به مروری بر تغییر و تحولات صورت‌گرفته در آموزش‌وپرورش از بدو انقلاب اسلامی تاکنون پرداخت و اظهار کرد: «نقشه راه سند تحول تصویب شده و در حال اجراست و در راستای جبران خلأهای آموزشی برای اولین‌بار در برنامه درسی متوسطه دوم درس انسان و محیط‌زیست را پیش‌بینی کردیم. همچنین درس سلامت و تندرستی و سواد رسانه‌ای نیز به‌عنوان دروس جدید برای متوسطه دوم پیش‌بینی شده‌اند». فانی ادامه داد: «تغییرات تا پایه نهم انجام شده و کلاس دهم برای اولین‌بار از سال آینده مستقر می‌شود». پیش از این وزارت آموزش‌وپرورش برای تثبیت آموزش‌های زیست‌محیطی به دانش‌آموزان با همکاری سازمان حفاظت محیط‌زیست اقدام به راه‌اندازی تعدادی مدارس ویژه زیست‌محیطی با عنوان مدارس جم کرده بود. برهمین‌اساس نخستین دبیرستان جامع محیط‌زیستی ایران (Eco school) مهرماه سال ١٣٩٣ به نام شهید محیط‌بان، علی کشاورز، در شهر بردخون (محل شهادت و زادگاه وی در استان بوشهر) افتتاح شد. در همان سال تفاهم‌نامه همکاری میان معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست و علی‌اصغر فانی، وزیر آموزش‌وپرورش، به‌منظور ورود مباحث زیست‌محیطی به حوزه آموزش در مدارس امضا شد، با این عنوان که یکی از مهم‌ترین چالش‌های محیط‌زیست، عدم وجود بستر لازم آموزشی برای دانش‌آموزان در زمینه محیط‌زیست بود که اعلام شد این تفاهم‌نامه می‌تواند گامی مهم برای رفع این نقیصه باشد.
با توجه به اهمیت آموزش مفاهیم زیست‌محیطی از سنین کودکی، یکی از اولویت‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست ارائه این آموزش‌ها در بستری جذاب و از طریق مدارس قرار داده شد؛ به‌همین‌دلیل نیز راه‌اندازی مدارس جامع محیط‌زیست در دستور کار قرار گرفت. طبق برنامه‌ریزی‌ها رویکرد این مدارس آشنایی دانش‌آموزان با مسائل و مباحث زیست‌محیطی و ترویج فرهنگ محیط‌زیست در میان آنان اعلام شد.
طبق آمارهای موجود درحال‌حاضر ٥٨ کشور جهان از جمله ژاپن، مالزی، چین، ایران و روسیه از مدارس محیط‌زیستی برخوردارند و در حدود ١٣ میلیون دانش‌آموز توسط یک میلیون معلم در حال کسب آموزش‌های محیط‌زیستی در سراسر جهان هستند. کشور ایرلند با دوهزارو ٩٢٥ مدرسه محیط‌زیستی و آموزش ٧٤٤ هزار و ٥٠٠ دانش‌آموز یکی از کشورهای بسیار پیشرو در این امر است.
به غیر از آموزش مسائل محیط‌زیستی به دانش‌آموزان، کاهش و بهینه‌سازی مصرف انرژی و ایجاد فرهنگ استفاده از انرژی‌های پاک، فرهنگ‌سازی در زمینه کاهش تولید پسماند از طریق اصلاح الگوی مصرف و استقرار زیرساخت‌های پایدار برای آموزش محیط‌زیست در مدارس از جمله مزایای گسترش مدارس محیط‌زیستی اعلام شده است.
در رابطه با افزوده‌شدن درس دوواحدی سواد رسانه‌ای به کتاب‌های درسی مقطع دبیرستان نیز کارشناسان می‌گویند: «از ضرورت‌هاي عصر اطلاعات، که قرن بيست‌ويکم را نيز شامل مي‌شود، نياز به آموزش‌وپرورش به‌ويژه سواد رسانه‌اي است». ایران تنها کشوری نیست که در این زمینه اقدام کرده است، دو کشور کانادا و ژاپن از پيشگامان اين حوزه در دنيا محسوب مي‌شوند. مطالعات انجام‌شده از سوی برخی از محققان دانشگاهی نشان می‌دهد که آموزش سواد رسانه‌اي در کانادا برمبناي استانداردهايي يکسان، معين و يکپارچه انجام نمي‌شود بلکه متناسب با مقتضيات زماني و مکاني هر ايالت و همچنين شرايط خاص دانش‌آموزان اين آموزش صورت مي‌گيرد. در کشور ژاپن نیز آموزش سواد رسانه‌اي اولين‌بار از سوي وزارت پست و مخابرات اين کشور مطرح شده و همين وزارت متولي اين آموزش است؛ و به‌همين‌دليل ژاپني‌ها بيش از آنکه بر سواد رسانه‌اي تأکيد داشته باشند بر سواد اطلاعاتي تأکيد دارند. برهمين‌مبنا در ژاپن، سواد اطلاعاتي- به‌عنوان يک واحد درسي اختياري در مدارس سراسر اين کشور- با رويکرد آموزش مهارت استفاده از کامپيوتر و استفاده مؤثر از اطلاعات تدريس مي شود. ثمره اين آموزش در دو کشور کانادا و ژاپن منجر به اين شده که دانش‌آموزان اين دو کشور، نسبت به ديگر کشورها، تسلط و درک بيشتري نسبت به خروجي رسانه‌ها پيدا کرده‌اند. آنها به‌خوبي مي‌دانند از رسانه‌ها چه مي‌خواهند و بنابراین به طور فعالانه به تحليل و ارزيابي نقادانه محتواي رسانه‌اي مي‌پردازند تا معناي پيام‌هايي را که با آنها مواجه مي‌شوند درک کنند. اینها بخشی از نتایج تحقیقی است با عنوان: «بررسي آموزش سواد رسانه‌اي در کشورهاي کانادا و ژاپن» که توسط دو نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامي، واحد علوم و تحقيقات، انجام شده است.
علاوه‌براین پژوهشگران انجام‌دهنده یک تحقیق دیگر با عنوان «بررسی ضرورت آموزش سواد رسانه‌ای کودکان و نوجوانان از نگاه متخصصان آموزش‌وپرورش شهر تهران» نیز می‌گویند: «از نتایج این تحقیق این است که بین آموزش سواد رسانه‌ای و نبود آموزش آن در مدارس رابطه معنا‌داری وجود دارد یعنی ناآشنایی کودکان و نوجوانان با مقوله سواد رسانه‌ای به این موضوع برمی‌گردد که هیچ‌گونه آموزشی درخصوص سواد رسانه‌ای در نظام آموزش رسمی کشور وجود ندارد به‌همین‌دلیل کودکان و نوجوانان ما نمی‌توانند استفاده درست و درکی از اهداف پیدا و پنهان رسانه‌ها داشته باشند. همچنین ارتباط بین آموزش سواد رسانه‌ای و استفاده هدفمند کودکان و نوجوانان از رسانه‌ها از دیگر نتایج این تحقیق است همچنین در این پژوهش مشخص شد که آموزش سواد رسانه‌ای نقش بسزایی در توسعه اجتماعی و مشارکت مدنی افراد جامعه خواهد داشت».
منبع: شرق
