دومین همایش تخصصی حقوق حیوانات به‌مناسبت «روز جهانی مبارزه با خشونت علیه حیوانات» برگزار شد.
«معصومه ابتکار»، رئیس سازمان محیط زیست در حاشیه این همایش و در گفت وگو با «شهروند» گفت که لایحه حمایت از حیوانات در دولت در حال تکمیل است : «در بحث حیوان آزاری، لایحه حمایت از حیوانات را ارایه کردیم که برای تهیه آن نشست‌های متعددی با تشکل‌های مرتبط داشتیم و برای تکمیل آن در دولت در حال حاضر کارهای مهمی در حال انجام است.»
«مصطفی ملکیان»، فیلسوف، یکی از چند سخنران این همایش بود. او درباره حقوق حیوانات در اخلاق گفت: «در این‌باره حوزه‌های معرفتی فراوانی سخن می‌گویند؛ در این میان دو حوزه فلسفه اخلاق و روانشناسی اخلاق مطرحند. فلسفه اخلاق از این‌که ما با چه استدلالی وظایف اخلاقی نسبت به حیوانات، نباتات و حتی جمادات داریم، سخن می‌گوید. این‌جا بحث متمرکز بر این است که آیا می‌توان استدلال کرد که ما نسبت به حیوان، گیاه و جمادات وظایف و تکالیف اخلاقی داریم یا خیر؟» او ادامه داد: «پیامدگرایی، وظیفه‌گرایی و فضیلت‌گرایی هر سه مکتب اخلاقی بزرگی‌اند که بر وجود حقوق برای حیوانات به لحاظ اخلاقی و این‌که انسان هم در این‌باره چه تکالیفی دارد، اجماع دارند، اما بحث من بر سر روانشناسی اخلاق است؛ چراکه در روزگار ما بدیهی است که نمی‌توان برای حیوانات حق قایل نبود. او از نظر روانشناسی اخلاق می‌گوید: در روان انسان چه می‌گذرد که نسبت به حقوق حیوانات بی‌توجه می‌شود یا متوجه.» او ادامه داد: «عامل سوم بی‌خبری ما از رابطه علی و معلولی بر اجزای جهان است. این درحالی است که نمی‌توان به دیگران آزاری رساند و در جای دیگر جهان اثر این لطمه را ندید. زیست‌شناسی و بیوفیزیک هم بر این اساسند که اجزای جهان ارتباطی ارگانیک با هم دارند و ما به آن توجهی نداریم. نکته چهارم به روانشناسی اجتماعی اخلاق برمی‌گردد. من معتقدم در جامعه‌ای که به انسان ظلم و خشونت می‌شود، توقع رعایت حقوق حیوانات از افراد غیرممکن است.» «گلایل بلوچی»، کارشناس ارشد حقوق محیط زیست یکی دیگر از سخنرانان این همایش بود. او گفت: «با ذکر مواردی زشت شما را به وادی‌ای می‌کشانم که انسان‌ها به آن ظلم ارتکاب کرده‌اند: قتل الاغی با ضربه‌های پتک در سال ٩١ فقط برای سرگرمی، سلاخی یک خرس و توله‌هایش در سال ٩٠ که عامل آن اکنون مربی پرورشی است و در آموزش و پرورش فعالیت می‌کند، قتل ناجوانمردانه سگ‌ها با تزریق اسید، از بین بردن وحشیانه حیوانات، همراه با اذیت و آزار کمتر از قتل نیست و حسب هر موجودی به این شکل قتل محسوب می‌شود. آیا زندگی حقوق فطری هر موجود زنده نیست؟ آیا نباید این موجود زنده به موجب قانون حمایت شود؟ تمامی وقایعی که در رسانه‌ها گزارش شده محصول بی‌قانونی است. این درحالی است که ما به قانونی کارآمد و دارای ضمانت اجرایی قوی نیازمندیم و این مسأله ضرورت تدوین قانون حمایت از حقوق حیوانات را بازگو می‌کند.» «محمدرضا زمانی»، حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری و مدیر کمیته حقوقی دیدبان حقوق حیوانات در این نشست درباره نظام حقوقی حیوانات در ایران و لزوم جرم‌انگاری در قانون سخن گفت. به گفته او جانوران بخش غیرقابل جایگزین سیستم طبیعی زمین هستند که باید برای سعادت بشر حفظ شوند: «آنها در برقراری توازن نقش مهمی دارند و باید از حقوق درمان، حیات، آرامش، پرهیز از خشونت، نسل‌کشی و ... برخوردار باشند و هرگونه تعدی از موارد این‌چنینی موجب جرم‌نگاری است. این درحالی است که قوانین مقرر در ایران رضایت‌بخش نیست و نبود نظام حقوقی مناسب و خلأ قانون‌گذاری موجب سوءاستفاده جامعه انسانی شده و گویی اعمال خشونت در عمل طبیعی و مجاز است.» او گفت: «گزارش‌های رسانه‌ها از خشونت روزافزون و رعایت نشدن حقوق حیوانات با وجود تعهدات بین‌المللی، احکام فقهی و موازین اخلاقی حکایت می‌کند. همچنین فرافکنی مسئولان نسبت به این موضوع محل تأمل است. قانون مدنی، قوانین شکار، اصل ٥٠ قانون اساسی، قانون حفاظت بهره‌برداری از منابع، قانون مجازات اسلامی در فصل ٢٥، مصوبه شورایعالی حفاظت محیط زیست، اینها موارد قانونی در نظام حقوقی ایران هستند.» این حقوقدان ادامه داد: «انقراض مستمر گونه‌های مهم و نبود اقدام جدی و احیای حیات آنها، کارا نبودن قوانین محیط زیستی، جرم‌انگاری نکردن و بی‌توجهی مستمر از طرف مسئولان، ضعف سلامت محیط‌بانان و نبود حمایت مالی و نقش منفی این مسأله، اقدام برنامه موثر برای حیات‌وحش، بی‌توجهی به گونه‌ها، شکار فزاینده و عدم کارآمدی سیاست‌های بازدارنده مواردی هستند که در بلندمدت باعث از بین رفتن گونه‌های حیات‌وحش شدند؛ به‌طوری که در چهار دهه گذشته ٩٠درصد حیات‌وحش از بین رفت. اما تکلیف محاکم قضائی نسبت به حیوان‌آزاری در شرایط کنونی چیست؟ اگرچه جرم‌انگاری نشده اما این رافع نظام قضائی و رسیدگی به جرم نیست چرا که طبق اصل ١٦٧ قانون اساسی یافتن حکم برای تمام قضات یک تکلیف است. آنها می‌توانند با مراجعه به فتاوی، حکمی دقیق و درست دهند.» «کامران کشیری»، دامپزشک و عضو هیأت‌مدیره دیدبان حقوق حیوانات هم در سخنرانی خود گفت: «خوشبختانه برای جاافتادن حقوق حیوانات تلاش‌های علمی درحال انجام است، چرا که در کنار زمینه اجتماعی، فکری و فرهنگی زمینه عملیاتی مطرح است. دیدبان حقوق حیوانات در مدت فعالیتش بر دانش‌محوری تأکید کرد. متاسفانه طرفداران حقوق حیوانات به احساسی بودن و سانتی‌مانتال بودن متهم می‌شوند اما باید دانست که قدرت علمی دفاع از حقوق حیوانات خیلی بالاست و تأثیر خود را خواهد گذاشت. مثلا سال گذشته در کشورهای اسکاندیناوی به دو شانپانزه شخصیت حقوقی داده شد، چون آنها خودشان را جلوی آینه می‌شناختند. همین امسال رفتارشناسان حیوانات اعلام کردند که «بابون‌ها» (نژادی از میمون) اکنون به‌طور رسمی وارد اصل فنگ شده‌اند. همین گستراندن موضوعات راه را برای درک دیگران هموار می‌کند.» «شهروز فروتن‌کیا»، جامعه‌شناس هم درباره بسترهای شکل‌گیری حقوق حیوانات سخن گفت. او در این‌باره گفت: «حفظ
محیط زیست یک ارزش فرامادی است که در طول نیم قرن اخیر فراگیر شده و جنبش‌های محیط زیستی و حقوق حیوانات از دل سرمایه‌داری بیرون آمده‌اند. در تاریخ معاصر ما که با انقلاب اسلامی همراه بوده هدف تغییر ارزش‌ها بود و سازمان‌های بی‌شماری در این زمینه به وجود آمده و فعالیت کرده‌اند اما هیچ‌کدام محیط زیست را اولویت خود قرار ندادند، هرچند اکنون قرار است وضع بهتر شود، اما واقعیت تلخ این است که در سیاست‌گذاری‌ها نیز از محیط زیست غافل بودیم. درحال حاضر تنها پنج‌سال از زمانی که مسأله حقوق حیوانات و محیط زیست باب شده می‌گذرد، این را مدیون فضای مجازی هستیم. اگر بخواهیم انسان را نجات دهیم باید طبیعت را نجات دهیم و برای نجات طبیعت باید روی ارزش‌ها، آداب و رسوم و اعتقادات مردم در نقاط مختلف کار کنیم. در سطح ملی اکنون
محیط زیست جزو اولویت‌های آخر است که باید بالا بیاید. در سطح جهانی نیز سیستم سرمایه‌گذاری باید رویکرد مصرف‌گرایی را برای بهتر شدن وضع تعدیل کند.»
منبع: شهروند
