اوقات فراغت جوانان از آغاز به‌عنوان زماني براي برنامه‌هاي سرگرم‌کننده به‌شمار می‌آمد اما گذشت زمان و تغییر الگوهای زندگی به‌ویژه از عصر فراصنعتی، اوقات فراغت را به زمینه شکل‌گیری هویت جامعه به‌ویژه جوانان و به‌عنوان فرصتی برای آزمون و خطا و تجربه‌اندوزی اجتماعی جوانان بدل کرده است. این در حالی است که احساس تفاوت نسبت به محیط پیرامون به خاطر تغییرات شدید اجتماعی و نیز تقویت روحیه کنجکاوی، ماجراجویی و جست‌وجوگری جوانان، نحوه گذران اوقات فراغت را برای آنها به یک چالش تبدیل کرده است. حجم بالای فراغت جوانان در جامعه (براساس آخرین پیمایش ملی وزارت ورزش و جوانان میانگین وقت آزاد جوانان در هفته ٢٨/٧ ساعت است)، محدودیت امکانات و منابع برای پاسخ‌گویی به این نیازها، عرضه محوری برنامه‌ها به‌جای تقاضامحوری...
استفاده‌نکردن مناسب از ظرفیت‌ها و امکانات موجود و روند رو به تزاید افزایش فراغت در سال‌های آینده پرداختن به این امر را به یک ضرورت تبدیل کرده است. امروزه یکی از معیارها و مشخصه‌های میزان توسعه‌یافتگی جوامع، چگونگی استفاده از اوقات فراغت است. اصولا اوقات فراغت و برنامه‌ریزی برای آن تبدیل به یکی از معیارهای شناخت توسعه‌یافتگی و ارزیابی کیفیت زندگی شده است. اوقات فراغت به عنوان بخشی از زمان، یک پدیده فرهنگی و اجتماعی و موضوعی مشترک برای تمام اقشار جامعه است اما دراین‌بین، همواره جوانان از اهمیت خاصی برخوردار بوده‌اند. جوانان به‌عنوان یکی از گروه‌های حساس جامعه محسوب می‌شوند که در همه جوامع به آنها توجه و تأکید خاصی شده است. در جامعه ایران جوانان یک فرصت بی‌نظیر برای توسعه کشور هستند. آنها به‌خاطر پتانسیل منحصربه‌فردی که در شناخت آینده نسبت به بزرگ‌سالان دارند می‌توانند عامل سرعت‌بخش و گسترش‌دهنده آینده باشند.
آنها با درک تغییرات جامعه جدید، حوزه‌های اقتصاد را کشف می‌کنند، مرزهای آن را درمی‌نوردند و ساختارهای موجود را به‌نفع توسعه آن در هم می‌شکنند. به همین دلیل است که می‌توان گفت تحول اقتصادی و سرعت آن کاملا وابسته به مشارکت جوانان در حیات اقتصادی و اجتماعی جامعه شده است.
در سال اقتصاد مقاومتی یکی از توصیه‌های مقام معظم رهبری در نامه خود به معاون اول رئیس‌جمهوری که به منظور اجرای موفق برنامه‌های اقتصاد مقاومتی خاطرنشان کرده‌اند، به‌حرکت‌درآوردن و تعیین نقش آحاد جامعه برای مشارکت در فعالیت‌های اقتصادی و توانمندسازی آنها و به‌کارگیری تمامی ظرفیت‌های کشور به‌ویژه جوانان مورد توجه قرار گرفته و اينكه برنامه‌ها تنها ناظر بر بخش‌های دولتی نباشند. استفاده از ظرفیت عظیم جوانان نیازمند توجه به همه ابعاد است که در اینجا اوقات فراغت جوانان و استفاده بهینه از آن باید مورد توجه دستگاه‌های اجرائی مرتبط و نهادهای عمومی و غیردولتی باشد. افزایش دوره جوانی و نیز تنوع گذران اوقات فراغت در میان نوجوانان و جوانان و تأثیر شیوه‌های گذران بر تربیت و شکل‌گیری هویت و شخصیت آنها، حساسیت‌های خاصی برای برنامه‌ریزی درباره اوقات فراغت جوانان برانگیخته است. اوقات فراغت نقش مهمی در اجتماعی‌کردن نوجوانان و جوانان، بالابردن کیفیت زندگی افراد، بهبود روابط میان‌گروهی و بین‌نسلی، ترغیب و تشویق افراد برای مشارکت در طرح‌های داوطلبانه و برنامه‌های خدماتی و رویدادهایی که موجب بهبود و ارتقای روحیه شهروندی می‌شود و نیز مانعی برای بروز انواع کج‌روی‌ها و بزهکاری‌ها خواهد بود. کم‌توجهی یا غفلت از نحوه گذران اوقات فراغت جوانان که سرمایه‌های ملی هر جامعه‌ای محسوب می‌شوند، مشکلات بسیاری را برای جامعه در پی خواهد داشت. جوانان ماهیت واقعی خود را در عرصه اوقات فراغت نشان می‌دهند.
اوقات فراغت دوره‌ای است که می‌توان سبک‌های مختلف زندگی را در آن تجربه کرد. فعالیت‌های ویژه اوقات فراغت، زمینه را برای معاشرت و درآمیختن با هم‌سالان و بزرگ‌ترها در محیط بیرون فراهم می‌کند. در این هنگام، هویت خود و هویت گروهی تعیین می‌شود. ازاین‌رو فرهنگ جوانان را می‌توان از طریق شناخت سبک زندگی آنها شناخت. سبک زندگی می‌تواند موجبات رشد فردی و اعتلای جامعه را فراهم کند یا موجب انحطاط فرد و اختلال در کارکردهای اجتماعی شود و در نهایت آسیب‌هایی را برای جامعه داشته باشد. یکی از مهم‌ترین مصادیق سبک زندگی در جهان امروز که باتوجه به پیشرفت‌ها و فناوری‌های نوین ظهور کرد را می‌توان چگونگی گذران اوقات فراغت دانست. یکی از ایرادات مهم این است که طرح و نقشه زندگی و کار جوانان با برنامه‌هایی که برای اوقات فراغت خود تنظیم می‌کنند مغایرت داشته باشد یا فعالیت‌های فراغتی آنها با ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی هماهنگ نباشد، در این صورت اوقات فراغت به یک مشکل اجتماعی تبدیل می‌شود. به همین علت سعی می‌شود که به اوقات فراغت قشر جوان توجه بیشتری شود و این موضوعی است که مورد توجه مسئولان کشور است.
*معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش
منبع: شرق
