سندوس محمدي: ماجراي خريد و فروش نوزادان به قيمت‌هاي ناچيز كه فاطمه دانشور، رئيس كميته اجتماعي شوراي شهر، آن را رسانه‌اي كرد، در ماه‌هاي اخير با اظهارنظرهاي مختلفي مواجه شد و پاي نهادهاي مختلف به اين ماجرا باز شد، اما صفحه تازه اين غم نامه روز گذشته ورق خورد، زماني كه فرحناز رافع، رئيس سازمان داوطلبان هلال احمر، نسبت به كرايه روزانه ۱۵ هزار توماني اطفال براي گدايي و فروش آنان به قيمت دو ميليون تومان ابراز تأسف كرد.

پویان خوشحال: «به اندازه کافی بیان شده است و دردی را نیز دوا نمی کند.» این شاید طولانی ترین هشتکی است که در سال های پس از روی کار آمدن شبکه‌های اجتماعی،ایجاد شده است. روز گذشته علی اکبر محزون، مدیرکل اطلاعات و آمار جمعیتی سازمان ثبت احوال کشور درباره ارائه نکردن آمار طلاق کشور گفت: «آمار طلاق به اندازه کافی بیان شده است و ارائه آمار صرف دردی را دوا نمی‌کند.» موضوعی عجیب که با واکنش مردم و کارشناسان روبه رو شد.
پاک کردن صورت مساله، کاری است که بسیار راحت‌تر از درگیر شدن با پیچ و خم های راه حل است. کاری که در کشورهای جهان سوم و توسعه نیافته بیشتر دیده می‌شود. عدم ارائه آمار در ارتباط با مشکلات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به معنای پاک کردن صورت مساله است چرا که هیچ کشوری ضعف در سیستم خود را نمی پذیرد.

شهرزاد همتی/شورای اجتماعی کشور که در سال‌های ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد از نفس افتاده بود، حالا با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید شورایی را بنا کرده تا به بررسی آسیب‌های اجتماعی در سطح کلان پرداخته و به‌عنوان مرکزی واحد، به کنترل نهادهای مرتبط با آسیب‌های اجتماعی بپردازد. 

به دنبال برگزاري سومين ديدار اعضاي شوراي اجتماعي كشور با رهبري در روز ١٠ آبان ماه و گزارش‌دهي درباره اقدامات انجام شده براي كنترل و كاهش آسيب‌هاي اجتماعي، وزير بهداشت در صفحه شخصي خود گزارشي اجمالي از اين جلسه نوشت.

خيلي از شماها، آن شب‌هايي را که پاي تلويزيون مي‌نشستيم و سريال «آينه عبرت» را مي‌ديديم، يادتان هست. قرار بود از سرنوشت مردان پير و جواني که معتاد مي‌شدند و بلاي خانمان‌سوز، زندگي‌شان را از هم مي‌پاشيد، عبرت بگيريم. آخرسر هم تمام آدم بد‌ها دستگير مي‌شدند تا به جزاي عملشان برسند اما سال‌ها از آن شب‌هاي خانوادگي گذشته و اين روز‌ها خبري تلخ همه را نگران کرده؛ کاهش سن اعتياد در ايران. قبلا هم درباره اين موضوع بلواهاي زيادي به راه انداخته شده بود، وقتي که چند نفر از مسئولان اعلام کردند سن شروع به مصرف موادمخدر به 13 سال رسيده است. حالا هم با آمارهاي جديدي که مشاور دبيرکل ستاد مبارزه با موادمخدر ديروز داد، باز‌هم زنگ خطر پايين‌آمدن سن مصرف موادمخدر به صدا در آمده است. حميد صرامي گفت: «تحقيقات ما نشان مي‌دهد، 58 درصد از معتادان، زير 34 سال سن دارند و نشانه‌روي سيستم هوشمند اعتياد به سمت‌وسوي نوجوانان و جوانان کشور براي ايجاد قتل‌عام بين آنهاست.»
او ادامه داد: «شواهد در روند فعاليت‌هاي کشور نشان مي‌دهد که مداخلات به هر ميزان در سنين کودکي و نوجواني صورت گيرد، شرايط براي عدم‌مصرف موادمخدر بهتر خواهد بود و تحقيقات ما نشان مي‌دهد همچنان مصرف ماده مخدر ترياک، هروئين، شيشه و ماري‌جوانا به‌ترتيب رتبه‌هايي را به خود اختصاص مي‌دهند.» صرامی مداخله در اين روند از سوي نهادهايي مانند مدرسه و خانواده را ضروري دانست و گفت: «قطعا مداخلاتي که از سوي مدارس براي ايمن‌سازي و توانمندسازي دانش‌آموزان صورت مي‌گيرد، يک مداخله بي‌بديل است. قطعا اگر بتوانيم جلوي الگوی مصرف را بگيريم و جوانان و نوجوانان به چرخه اعتياد، حتي براي مصارف تفريحي وارد نشوند، باید گام‌هاي جدي‌تري برداشته شود.»

زهرا جعفرزاده| وقتی جواب آزمایش متادون نوزاد چهارماهه مثبت شد، نه پزشک معالج تعجب کرد، نه مادرش و نه مددکاران؛ هیچ‌کس از اعتیاد «علی» شوکه نشد. نوزاد زرد و زاری که بدنش کبود بود و صدای خس‌خس نفس‌هایش، هر دلی را به درد می‌آورد. «علی» همان نجات یافته از اعتیاد است. کسی که ١٠روز روی تخت بخش کودکان بیمارستان لقمان، درد کشید و ناله کرد تا اعتیاد چهارماهه‌اش به موادمخدر را رها کند. او را مادرش معتاد کرد، وقتی باردار بود شیشه می‌کشید و آن زمان که به دنیایش آورد، مصرفش را قطع نکرد. علی با اعتیاد به موادمخدر چشم به دنیا باز کرد.

الناز محمدی| یک خش‌خش عجیب و بعد زنی که با صدایی نه چندان نرم، نه چندان خشن از آن طرف خط تلفن می‌گوید: «تماس‌گیرنده زندانی می‌باشد.» «تماس‌گیرنده» حمیدِ کم‌شنوا و تقریبا لال است از «رجایی‌شهر»؛ «تماس‌گیرنده» مهسانِ ٢٠ ساله است از «قرچک»؛ با صداهایی بریده بریده و خسته، از پشت دیوارهای زندانی که روزها می‌گذرد و  روز از پشتشان پیدا نیست.
«حمید دوست‌حسینی» را ١٢‌سال پیش به زندان بردند به جرم قتل یکی از بچه‌محل‌هایش و «مهسان لیوانی» را دو ‌سال پیش، بعد از آن‌که مردی را با چاقو کشت که «می‌خواست به او تعرض کند.» هر دوشان وقتی که اسم‌شان را «قاتل» گذاشتند، هنوز ١٨‌سال نداشتند؛ «حمید» تازه ١٥ سالش را تمام کرده بود و «مهسان» چند روز دیگر اگر می‌گذشت، ١٨ ساله می‌شد. حالا هر دوی آنها نیستند؛ زندان شده خانه و کاشانه‌شان و قاضی به آنها گفته اعدام نمی‌شوند؛ برای «حمید» بعد از ١٢‌سال کمیسیون پزشکی تشکیل داده‌اند و مشکل اعصاب و روانش ثابت شده و «مهسان» این طور که پیداست، مشمول ماده ٩١ قانون جدید مجازات اسلامی که قتلی‌های زیر ١٨‌سال را شامل تخفیف می‌کند، شده و حکم قصاص برایش صادر نمی‌شود. فقط و فقط اما حالا یک شرط هست برای برگشتن‌شان به خانه، برای دیداری دوباره با خانواده، برای شروع کردن زندگی دوباره: «دیه کامل مقتول را بپردازند.» و «حمید» و «مهسان»، آنها که هر چند وقت یک‌بار با تلفن‌های کارتی گوشه سالن‌های زندان به خبرنگار تازه‌آشنايشان زنگ می‌زنند، می‌گویند، پول ندارند که «نه پدر و مادر و نه هفت جد و آباءشان نمی‌توانند ١٩٠‌میلیون تومان پول جور کنند تا آنها را از زندان بیرون بیاورند.» که «دلشان پر از شوق است از وقتی شنیده‌اند طناب دار و بالا کشیدنی در کار نیست دیگر» که «دلشان آشوب می‌شود وقتی یادشان می‌افتد: ما کجا و ١٩٠‌میلیون کجا؟» که «کاش چند نفر قصه‌شان را بشنوند و کاری بکنند.»

زهرا کشوری/ کیسه‌های غذا روی شانه‌های جوانشان، آرام درهای بی‌کسی را می‌زنند تا به رسم علی(ع)، دستگیر کسانی باشند که شکم خالی سر روی بالین نداری گذاشته‌اند. جمعیت دانشجویان امام علی(ع) در هفدهمین آیین کوچه «گردان عاشق» خود، در «شب قدر» روایتگر قصه تلخ زندگی‌های ته‌ گود مانده حاشیه پایتخت بود؛روایتی که از برج میلاد شروع شد و به کوچه‌پس‌کوچه‌های فراموشی رسید.

مریم جهان پناه/ نحیف و لاغر است، از ته چشمان خرمایی رنگ خسته و غمگینش نگرانی و اضطراب تراوش می‌کند، شکل و شمایلش به بچه‌هایی که از صبح تا شب در کوچه‌ها می چرخند و از تعطیلی مدرسه  لذت می برند نمی‌خورد، پیراهن چهارخانه چرک و کهنه‌ای به تن دارد. جزو کودکانی است که در «مؤسسه رویش نهال جوان» جایی که کودکان کار وخیابان به آنجا رفت و آمد دارند آموزش می‌بیند. نگاه خسته‌اش را به من می‌اندازد، دستان کوچکش را که لابه لای ناخن‌هایش رنگ سیاهی به چشم می‌خورد آنقدر به هم فشار می‌دهد مثل اینکه قرار است اتفاقی بیفتد.

جوانان آرمان‌خواهی که با یک خورجین کتاب و وسایل نقاشی به هرندی می‌رفتند و بچه‌ها دورشان جمع می‌شدند با تحقیقات بسیار دریافتند که اکثر کودکان کار سطح شهر تهران در محلات هرندی، شوش و لب‌خط زندگی می‌کنند. روزهای جمعه برای این آرمان‌خواهان ماندگار شد و خیلی زود حدود۳۰۰ کودک جمعه‌ها را به عشق آنها شروع کردند. آنها توانستند فرهنگسرای محله را برای جمعه‌ها بگیرند.

مریم جهان پناه «- الو، الو، به دادم برسید خانوم، آقامون خیلی اذیتم می‌کنه، تو رو خدا بیایید اینو ببرید، دندونمو شکونده از خونه اومدم بیرون، فرار کردم الان تو سوپری هستم می‌ترسم برم خونه. الو، الو، چیکار کنم؟»
خونسرد باش مادر، مگه شوهرت چند سالشه؟
70 سال
خودت چند سالته؟
60 سال
به کلانتری اعلام کردید؟
نه
برو کلانتری خبر بده
تو روخدا شما بیایین
خونتون کجاست؟
یافت‌آباد......
باشه آدرست را بگو یادداشت می‌کنیم، همکاران ما پیگیری می‌کنند.

زهرا کشوری/ همه تلاش خود را می‌کنند تا یک روز جهنمی تاریک را برای کودکان کار به روزی قابل تحمل تبدیل کنند. جمعیت دانشجویی امام علی(ع) را «شارمین میمندی نژاد» مدیرعامل این جمعیت 17 سال پیش راه انداخت چون به گفته خودش نمی‌توانست و نمی‌خواست از کنار کودکانی که در خیابان و حاشیه‌های شهر فراموش شده‌اند، بی‌تفاوت بگذرد! خبرهای او از زیر پوست شهر تلخ و چرکین است. آمارهای مگویی که خیلی‌ها نمی‌خواهند بشنوند! شاید به همین خاطر بود که امسال مراسم شب قدر آنها در برج میلاد با اما و اگر‌هایی رو به رو شد و تا تعطیلی پیش رفت اما خبر که به فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی رسید، همه چیز فرق کرد. او به همراه اعضای دانشجویی جمعیت امام علی(ع)، خانه‌هایی به نام خانه‌های علم در محله‌های «فقر، غربت و حاشیه» ایجاد کردند تا کودکان و زنان را از وحشتی که در خانه پدری به آنها منتقل می‌شود نجات بدهند. با او درباره این محله‌ها گفت‌و‌گو کردیم. جمعیت امام علی(ع) این روزها داغدار کودک چند ماهه‌ای است که اوردوز کرده و در میان زباله‌ها رها شده بود! آنها اسم این کودک را «رویا» گذاشتند تا شاید راهی برای تعبیر این وحشت زیر پوستی شهر برای کودکان کار و بد سرپرست بیابند!

سمن‌ها و NGO‌ها نقش بسیار زیادی در کاهش آسیب‌های اجتماعی دارند. سمن‌ها در کف خیابان و در بطن جامعه‌اند از گروه‌های آسیب پذیر و محروم جامعه را نمایندگی می‌کنند و در صورت حمایت از آن‌ها؛ آنها می‌توانند در زمینه کاهش آسیب‌های اجتماعی گام‌های مهمی بردارند؛ چراکه این گروه‌های اجتماعی واقعیت‌های تلخ جامعه را به مردم و سیاستمداران نشان می‌دهند. از طرف دیگر قانون جامع حمایت از حقوق کودکان سال‌هاست در مجلس در حال خاک خوردن است؛ قانونی که در آن کودک‌آزاری جرم تلقی شده است. این در حالی‌ست که برخی از نمایندگان معتقدند این مساله مغایر حقوق پدری است. 

سازمان بهداشت جهانی در تعریف کودک‌آزاری آورده است: آسیب یا تهدید سلامت جسم و روان یا سعادت و رفاه و بهزیستی کودک به دست والدین یا افراد دیگر که نسبت به او مسئول هستند، کودک‌آزاری است. به عبارت دیگر هرگونه رفتار یا نارسایی از طرف والدین یا هر کسی که سرپرستی کودک را به عهده دارد که منجر به مرگ کودک، صدمات و آسیب‌های روحی، آزارهای جنسی یا استثمار کودک شود، کودک‌آزاری تلقی می‌شود. اگرچه کودک‌آزاری می‌تواند در محیط خانه یا خارج از آن اتفاق بیفتد اما اکثر مطالعات نشان می‌دهد حدود۷۰ درصد کودک‌آزاری‌ها در محیط خانواده صورت می‌گیرد.