مطهره واعظیپور/ خرید و فروش کودک در تهران موضوعی بود که از خرابههای شوش و هرندی بیرون آمد، اما بعدها به گفته فاطمه دانشور، عضو شورای شهر تهران هماکنون در برخی از بیمارستانهای جنوب و مرکز شهر نیز شاهد خرید و فروش نوزادان هستیم. اما سوالی که اینجا مطرح میشود این است که در قانون چه مجازاتی برای خرید و فروش نوزادان در نظر گرفته شده است؟ اصلا قانونی برای پیگیری خرید و فروش کودکان وجود دارد؟
مونیکا نادی، حقوقدان در مورد اینکه در قانون در مورد خرید و فروش کودک چه گفته شده است میگوید: «در قانون حمایت از کودکان و نوجوانان که سال 81 تصویب شده به صراحت آمده است که خرید و فروش و به کارگیری کودک به منظور ارتکاب اعمال مجرمانه و خلاف، جرم محسوب میشود، اما در مورد خرید و فروش برای فرزندخواندگی هیچ قانونی وجود ندارد.»
شاید نبود قانون درباره خرید و فروش کودک برای فرزندخواندگی باعث شده بازار دلالی و خرید و فروش کودک داغ شود.
بحث و گفتوگو درباره ابعاد مختلف خشونت عليه زنان در جامعه ايران، حالا مدتي است داغتر از قبل شده است. درست از زماني که معاونت زنان رياستجمهوري، موضوع تدوين لايحهاي درزمینه منع خشونت عليه زنان را مطرح کرد تا به امروز که همچنان اين لايحه در فرايند نظرخواهي از فعالان مدني است، نظرات و مباحث کارشناسي فراواني درباره ابعاد مختلف خشونت عليه زنان مطرح شده که ميتوانند مرجع قابلقبولي براي ارائه سندي جامع درباره ابعاد مختلف خشونت عليه زنان در دسترس تصميمگيران قرار دهند. برگزاري چندين نشست در گروه مطالعات زنان انجمن جامعهشناسي ايران و همچنين برگزاري همايش بررسي ابعاد اجتماعي و حقوقي منع خشونت عليه زنان نشان ميدهد، فعالان مدني بيشازپيش بر ضرورت واکاوي پديده خشونت و چگونگي مقابله با آن اصرار ميورزند. درهمينراستا، انجمن جامعهشناسي ايران در سري نشستهاي چندگانه خود در روز دوشنبه، 11 بهمن، به بررسي ابعاد مسئله خشونت عليه زنان از خانواده تا جامعه پرداخت؛ نشستي که با حضور کوروش محمدي، رئيس انجمن آسيبشناسي ايران و عاليه شکربيگي، جامعهشناس و رئيس گروه خانواده انجمن جامعهشناسي ايران برگزار شد و از زواياي مختلف، مسئله خشونت عليه زنان چه در سطح جامعه و آزارها و خشونتهاي اجتماعي و خياباني و چه در خانواده و حوزه خشونت خانگي مورد بحث و بررسي قرار گرفت.
شادی خوشکار
روزی یکبار صبح و یکبار عصر، اتوبوس از نواوه حرکت میکند و اهالی را میبرد نلاس. نلاس روستای بزرگتری است که برای دخترها و پسرها دبیرستان دارد. روزی سه چهارهزار تومان هزینه رفتوآمدشان میشود: «اینجا ماشین نمیاد. تکتک هم نمیتونن برن شهر و برگردند. پول رفتوآمد خیلی میشه. شاید بعضیها برن سردشت شبانهروزی.» در کل روستا، دخترهایی که به دبیرستان رسیدهاند به انگشتان یک دست نمیرسند، یکیشان لیلاست که آمده خانه حمیده. با مادرش آمده مهمانی
سمینار تخصصی آسیبشناسی ازدواج کودکان، به میزبانی کانونزنانحقوقدانسورا در مشهد برگزار شد. در اين سمينار يك روزه، استادان حقوق، جامعه شناسي و روانشناسي به بررسي ابعاد گوناگون مشكل ازدواج كودكان پرداختند.دکتر محمدمهدی صفاکیش، حقوقدان و عضو هیات علمی دانشكده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی مشهد در اين نشست با اشاره به مشكل ازدواج كودكان گفت:«موضوع ازدواج کودکان یک چالش بینالمللی است و مختص به کشورهای درحال توسعه نیست. براساس آمار ثبت احوال در سال گذشته29710 دختر زیر 15سال ازدواج کردهاند. 151641 نفر از دختران نیز بین 15 و 19 سال ازدواج کردهاند. روزنامه نیویورکتایمز براساس یک پژوهش گروهی گفته است از سال 2000 تا 2010 بیش از 167هزار نوجوان زیر 17سال ازدواج کردهاند. هر هفت ثانیه در جهان، یک کودک زیر 15 سال ازدواج میکند و این موضوع بیشتر دلایل فرهنگی و مذهبی دارد. دختر آیت ا... طباطبایی در خاطراتش نوشته بود، برای من در 6سالگی خواستگار آمد، اما پدرم تا 13سالگی مخالفت کردند».
«تا پیش از این مسئولان آسیب اجتماعی را کتمان میکردند اما حالا که با ما صحبت میکنند، این مسئله را قبول کرده و به جزئیات آن واقف هستند. حالا از آنها میخواهیم که لااقل ازدواج کودکان در ازای دومیلیون تومان را در زمره خریدوفروش کودکان قرار دهند. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید بچه زیر ١٥سالی که برای ازدواج بالغ تشخیص داده شده، اگر بخواهد طلاق بگیرد، این پدر اوست که باید در دادگاه بهدنبال حقوق او باشد و دادگاه کودک را نمیپذیرد».
فاطمه صفری| رفتار با حیوانات وحشی هم باید طبق تعالیم دینی به دور از خشونت باشد داستانهای مربوط به رفتار مناسب با حیوانات از کتب آموزشی حذف شدهاند نبود قانونی مشخص و بازدارنده در کشور ما برای حمایت از حیوانات احساس میشود سازمان محیطزیست طرحی برای حمایت از حیوانات را به مجلس ارایه داده است از حیوانات حرامگوشت در فرهنگ ما بهعنوان همراه، همیار و مددرسان بشر تلقی شده است فردی که حیوانی را بکشد یا مسموم یا تلف یا ناقص کند به حبس یا جزای نقدی محکوم میشود نیازمند فرهنگسازی در بین تمامی آحاد جامعه برای ترویج فرهنگ حیواندوستی هستیم دولت از گروههای مردمی که حامیان حیوانات هستند، حمایت کند تحقیقات حاکی از وجود ارتباط مستقیم میان حیوانآزاری و اختلالات روانی است با شرطبندی روی حیوانات ازجمله سگ و خروس باعث آزار این حیوانات میشویم.
صحبت بر سر صلح بود، صلحی که حالا دربسیاری از کشورها، تنها یک واژه است که خیلیها با آن ناآشنا هستند، خیلیها همان کودکاناند، آنها که همه جا، درخانه، در مدرسه، در خیابان و در تلویزیون و بازیهای کامپیوتری و مجازی، اثری از آن نمیبینند. نه فقط اثری از صلح نیست که خشم و خشونت جایگزین آن شده: «صلح، تنها به شرایطی اطلاق نمیشود که جنگی وجود نداشته باشد، در برخی از کشورها، همان تعریف ابتدایی از صلح هم وجود ندارد، تاکنون درهیچ سندی تعریف مشخصی از صلح نشده، ریشه اصلی گسترش صلح درخود ما وجود دارد.»
صلح گمشده، تنها بخشی از موضوعاتی بودکه در نشست آموزش کودک راهی به سوی صلح مطرح شد، نشستی که به مناسبت روز جهانی صلح ازسوی شبکه یاری کودکان کار برگزار شد. مجید اسماعیلی، معاون دبیر مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک یکی از حاضران در این نشست بود. او براین نظر است که مفهوم صلح درطول تاریخ دستخوش تغییر شده: «صلح، تنها به شرایطی اطلاق نمیشود که جنگی وجود نداشته باشد، بلکه هر وضعیتی که منجر به سلب آرامش میشود، هم میتواند بر همزننده صلح باشد، به همین دلیل میتوان گفت که مفهوم صلح، رشد کرده، اما متأسفانه دربرخی از کشورها، همان تعریف ابتدایی از صلح هم وجود ندارد و ما شاهد کودکانی هستیم که مورد خشونت، تبعیض و... قرار میگیرند.» او در ادامه به تصویب آییننامهای برای تحصیل کودکان بازمانده از تحصیل اتباع خارجی اشاره کرد: «ما حدود دوسال روی آییننامهای کار کردیم که کودکان اتباع خارجی بتوانند مانند کودکان ایرانی تحصیل کنند، این آییننامه هم تصویب شد اما در اجرا مشکلات زیادی دارد، از این کودکان شهریه میخواهند، به آنها کارت داده نمیشود و...» به گفته او، شهریههای ٣٠٠ و ٥٠٠هزارتومانی برای این خانوادهها زیاد است، درحالی که آموزش باید مانند تزریق واکسن فلج اطفال باشد، یعنی برای همه کودکان لازمالاجرا شود.
تعدادی از کودکان کار به ساقیان موادمخدر در تهران تبدیل شده اند به کارگیری کودکان در مراکز بازیافت زباله و... توسط پیمانکاران شهرداری ممنوع است.
١٠سال است که لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان روی میز کمیسیون قضائی مجلس خاک میخورد. در نبود قانون کاملی برای کودکان، در سال ٨٨ لایحهای ٥٤ مادهای که میتوانست تحولی جدی در بحث احقاق حقوق فراموششده این قشر باشد، به دولت تقدیم شد؛ اما انتظار برای بررسی و تصویب آن پس از ١٠سال هنوز به سر نرسیده است. این همان موضوعی است که فعالان حوزه کودکان را به تکاپو واداشته، کسانی که اتفاقا همانها از ابتدا سنگ بنای این لایحه را چیدند و منتظر نشستند تا بلکه دولتها برای حمایت از کودکان فراموششده کاری کنند.
سام بوربورـ حمایت از کودکان با وجود قوانین حمایتی سنجیده ممکن میشود و بیشک بخش عمدهای از مشکلات و موانع در مسیر حمایت از کودک به عدم حمایت منسجم قانونی از کودکان بر میگردد. عدم توجه به موضوع مشکل بودن اثبات برخی از جرایم در قوانین گذشته، عدم لحاظ نظام دادرسی ویژه کودکان، عدم وجود بازدارندگی کافی در قوانین حمایتی گذشته. عدم در نظر گرفتن جرایم و مجازاتهای متناسب و عدم بررسی دقیق حقوق مادی و معنوی کودک، همه و همه از موانع و چالشهایی هستند که مانع میشوند کودکان این سرزمین به حقوق تعریفشده خود در قوانین و مصوبهای امضاءشده، نزدیک شوند.