اعتراض‌های مردم ایران در دی امسال اگر چه در زمان وقوع با سکوت بسیاری از کنشگران اجتماعی، جامعه‌شناسان و فعالان سیاسی روبه‌رو شد اما بعد از آرام‌شدن فضا زمینه‌ساز بحث‌های کارشناسی فراوانی درباره ماهیت این اعتراضات و همچنین سوژه اعتراض شد. عصر چهارشنبه هفته پیش تالار ابن‌خلدون دانشکده علوم‌اجتماعی دانشگاه تهران میزبان نشستی در این‌باره بود؛ «کندوکاو اعتراض‌های مدنی مسالمت‌آمیز- صلح‌جویانه.» در این برنامه که با همت گروه علمی، تخصصی صلح انجمن جامعه‌شناسی ایران برگزار شد، «صادق زیباکلام»، «احمد بخارایی» و «محمد مالجو» از جنبه‌های مختلف و حوزه‌های تخصصی خود به موضوع اعتراض‌های مسالمت‌آمیز پرداختند. و «پروانه سلحشوری» به عنوان یکی از سخنرانان هم در این برنامه حضور پیدا نکرد.

نویسنده: سیدمحسن حبیبی

بحث جامعه مدني و پيوند آن با حيات شهري امري است كه به خصوص در چهار دهه آخر قرن بيستم ميلادي، بعد از تجربيات جهاني تفكر «مدرنيسم» در زمينه شهر و شهر سازي و معماري و معماري شهري بروز كرده، بالنده شده و امري جهاني گرديده است. با اين اعتبار گواينكه مي توان امر حيات مدني، جامعه شهري و فضاي شهري را تا دوره رنسانس- قرن هفدهم ميلادي- بالا برد و حتي ريشه هاي آن را در تفكر يوناني دوران باستان باز شناخت، اما آنچه به عنوان جامعه مدني و حيات شهري در جامعه «پسامدرن» و «پسامدرنيسم» تعريف مي شود تفاوتي بسيار با آني دارد كه در «مدرن» و «مدرنيته» جهان رنسانس و جهان صنعت شناسايي مي شود. اين مقاله در پي تحليل از تعاريف جامعه مدني و حيات شهري در جامعه پسامدرن و ارتباط آن با شهر و شهر سازي است.

كشور ما ايران يكي از بالا ترين ميزانهاي رشد جمعيت در دنيا را داراست وبا داشتن پنجاه در صد جمعيت زير هفده سال از جوانترين كشورهاي دنيا محسوب مي‌شود . پرداختن به مسائل نوجوانان و جوانان و بررسي مسائل ومشكلات آنها از حياتي ترين وظايف افراد در جامعه به شمار ميرود . تأمين نيازمنديهاي

مختلف اين قشر عظيم كار ساده اي نيست و قدر مسلم در آينده اي نه چندان دور كشور ما با مشكلاتي كه زائيده رشد بالاي جمعيت است روبرو خواهد بود .
جامعه مدني از دير باز مورد توجه محافل مختلف بوده است وعمل آن از ديدگاهاي مختلف توسط محققين علوم انساني و فلاسفه مورد برسي قرار گرفته است وبا توجه به تغيرات جوامع لزوم ادامه واستمرار اين تحقيقات همچنان باقي است . در اين تحقيق نيز سعي شده مشاركت نوجوانان را در جامعه مدني مورد برسي قرار داده تا انشا الله بتوان نوجوانان را به شركت در جامعه مدني تشويق كرد و باعث پيشرفت و توسعه همه جانبه جامعه شد .

مشكلاتي كه در قالب حوادث طبيعي و برخي به دليل نادرستي سياست‌هاي گذشته، كم كاري‌ها و سهل انگاري‌هايي كه در برنامه‌ريزي‌ها و اقدامات دولت‌هاي گذشته بوده، در مناطق مختلف كشور بروز مي‌كنند.
ژنمونه‌هايش را در ماه‌ها و روزها اخير شاهد هستيم. مثلا حادثه‌اي در مورد ساختمان پلاسكو اتفاق افتاد يا مساله بسيار مهم هموطنان خوزستاني كه سال‌ها است با آن مواجه هستند و اين روزها شدت يافته است. پرسش اينجا است كه آيا اراده‌اي براي بهره‌گيري و به كاربستن سودمند و نتيجه بخش توانايي‌ها و آمادگي‌هاي نهادهاي مدني وجود دارد يا نه كه هم براي چاره‌جويي اين نوع مشكلات و هم در برهه‌هاي پيش از وقوع حادثه براي نوعي هشدار باش و آگاهي بخشي بيشتر و جلب‌توجه متوليان امر و شهروندان دست به كار شود. آيا اصولا سياستگذاران در كشور و به خصوص مديران مستقيم اداره اين بخش‌ها، نسبت به بهره‌گيري از حضور نهادهاي مدني برخورد خوشامد گويانه‌اي دارند يا احساس مزاحمت مي‌كنند و اعتقادي به آن ندارند؟ به نظر مي‌رسد كه عواملي كه اين حل ريشه‌اي مشكلات را در نوع رفتار نهادهاي مدني بجويد، ديده نمي‌شود. آنچه كه مشاهده مي‌شود اين است كه از اين سرمايه بزرگ استفاده چنداني نشده است. به نظر مي‌رسد كه به عنوان يك رويكرد در اين سياست‌ها و اقدامات چيزي مشاهده نمي‌شود. نتيجه بي‌اعتنايي به چنين پتانسيل يا انگيزه متراكم شده احساسي-عقلاني- رفتاري در جامعه چيست؟

نويسنده: حمیدرضا رحمانی‌زاده‌دهکردی

ناشر: برگ زیتون

ناشر: هنرسرای اندیشه

تعداد صفحه: 160

قطع: رقعي

نوع جلد: شومیز

زهرا رحیمی/ مدیرعامل جمعیت امام علی(ع)
جامعه ایران سالهاست از نحیف ماندن پیکر احزاب و کنشگران جامعه مدنی در رنج است و آسیب‌های ناشی از این ضعفِ کلان، صرفاً به نخبگان سیاسی و کنشگران اجتماعی بازنمی‌گردد، بلکه تهدیدی جدی برای کلیت جامعه بوده و با تحمیل هزینه‌هایی بسیار بالا بر کشورمان همراه شده است. هزینه‌هایی که بسیاری اوقات، شاید آشکارا به چشم نیاید و چون موریانه، ستون‌های یک اجتماع را تا فروپاشی کامل ذره ذره ببلعد. اما گاه هزینه‌ها و عواقبِ این ضعفِ بزرگ، به درشتی و خشم، در قامت عصیان، آشکارا به عرصه عمومی می‌آید و رخ می‌نماید. چنان که امروز جامعه ایران هزینه فقدان نهادهای مدنی قدرتمند و مردمی را در خیابان‌ها پرداخت می‌کند. جوانان در درگیری‌ها کشته و عده‌ای دستگیر می‌شوند، امنیت عمومی به مخاطره می‌افتد، ساعات زیادی از وقت دانشجویان و سرمایه‌های جامعه صرف بیان خواسته‌ها در فضایی هیجانی و به دور از عقلانیت می‌شود و بسیاری جز کف خیابان‌ها، فضایی برای طرح مطالبات خود – که عمدتاً در حوزه نیازهای اولیه زیستی است - پیدا نمی‌کنند.

نویسنده:سامان نیک‌نژاد 

سخن از «فساد» درسازمان‌های مردم‌نهاد و حتی زینهار دراین‌باره، در بادی امر؛ دشوار، ناراحت‌کننده و تا حدی نامتعارف است و تصور می‏رود از دلایل ناخوشایندبودن اشاره به چنین امری، صرف‌نظر از مؤلفه فرهنگی ملاحظه‏‌گری، قوت این فرضیه نیز است که شهروندان به ‌صورت داوطلبانه، با انگیزه‏ای شریف به کار در این سازمان‏ها مبادرت می‏ورزند، آنچنان که سخن از عدم امتناع بروز فساد در این حوزه؛ مصداق دشواری معنای این سروده‌ بوعلی سیناست که «کفر چو منی گزاف و آسان نبود»، لیکن به دلایلی که درپی می‏آید و نیاز جامعه به برخورداری از جامعه مدنی مؤثر، ضروری است از این حقیقت، بی‌تعارف، پرده برداشته شود که سازمان‏های مردم‌نهاد به‌عنوان قلب جامعه مدنی و امید اصلی نهادینه‌شدن مردم‌سالاری، همان‌قدر در معرض فساد هستند که سایر نهادهای اجتماعی مثل شرکت‏های تجاری. 

نشست «جامعه مدنی و اقتصاد توسعه» به سخنرانی آقایان دکتر کمال اطهاری و دکتر محمدرضا آهنی روز سه‌شنبه ۶ تیر ۱۴۰۲ ساعت ۱۵ به نشانی تهران، خیابان طالقانی، جنب سینما فلسطین، خیابان شهید برادران مظفر، پلاک ۸۶ (سندیکای شرکتهای ساختمانی ایران) توسط حامیان جامعه مدنی (حجم) برگزار می‌شود.

نويسنده: گروه نويسندگان

ناشر: نقش و نگار - شفيعي

زبان كتاب: فارسي

ناشر: موسسه نشر علوم نوین

تعداد صفحه: 144

قطع: وزیری

نویسنده: کمال اطهاری

«کالایی‌شدن انسان و شهر» در کشورهای مختلف به‌خصوص در ایران زمانی اتفاق می‌افتد که جامعه مدنی ضعیف باشد. از لحاظ تاریخی وقتی سرمایه‌داری حاکم می‌شود و روابط اقتصادی و اجتماعی در جهان خصلت سرمایه‌ و الزامات دنیای سرمایه‌داری را به خود می‌گیرد، یعنی ارزش مصرفی را به ارزش مبادله تبدیل می‌کند.  این مسئله هم محاسنی دارد و هم معایبی. حسن آن این است که تولید انبوه را در جامعه ممکن می‌کند و تولید انبوه در ‌‌نهایت به رقابت بین سرمایه‌دار‌ها می‌انجامد و قیمت و کیفیت کالا و خدمات بالا‌تر می‌رود که این به نفع مصرف‌کننده‌هاست. برای همین سرمایه‌داری گسترش پیدا کرده است وگرنه این نظام اگر هیچ منفعتی برای بشر نداشت نمی‌توانست تا به امروز پابرجا بماند و موفق هم بشود.

مطالبه حقوق شهروندی، افزایش مشارکت جویی در تصمیم گیری ها، تامین رفاه، ایجاد و گسترش استانداردهای زندگی بدون تبعیض و خواسته ها و مطالبات مدنی، فکری و عقیدتی، ماحصل اجرایی شدن برنامه های توسعه اجتماعی است؛ تحقق این مطالبات به تدبیر دولتمردانی وابسته است که نه به صورت قهری و سلبی، بلکه با رویکرد مسالمت آمیز اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آن را حل و فصل کنند. 

پیش از این جلساتی را در زمینه جامعه مدنی و توسعه برگزار کرده‌ایم. امیدواریم این جلسات مفید بوده و همدلی دوستان و همراهان را برانگیزد و به نتایج مؤثر منجر شود.

نویسنده: محمد فولادی

 موضوع جامعه مدنی و طرح مسائل مربوط به آن، مدتی است كه از جمله مباحث پرمناقشه جامعه اسلامی ماست. هر چند این الفاظ در جامعه ما نوظهور است، اما در دیار غرب، بسامد بیش تری داشته و فراز و نشیب های فراوانی به خود دیده است. نقطه ابهام این اصطلاحات در جامعه ما در این جاست كه چرا، جامعه اسلامی را با شكل حكومت، بنیان مستحكم، اصول و ایدئولوژی خاص خود و با قدمتی بیش از هزار ساله رها كرده ایم و در پی تحقق حكومت در جامه جامعه مدنی هستیم؟

سؤال اصلی این مقاله آن است كه آیا چنین جامعه ای برازنده حكومت و جامعه دینی هست؟ به عبارت دیگر، آیا می توان به تحقق عینی «جامعه مدنی دینی» اقدام نمود؟ این ابهام زمینه تصارب جدّی آراء را در عرصه جامعه فرهنگی ما پدید آورده است. برخی به عدم امكان تحقق جامعه مدنی دینی نظر داده و برخی نیز بر تحقق جامعه مدنی دینی اصرار میورزند. این مقال در تلاش است تا دلایل موافقان و مخالفان تحقق جامعه مدنی دینی را طرح و سپس به داوری بنشیند. طبعاً بررسی شاخص های عمده جامعه مدنی و بیان چالش ها و موانعی كه ممكن است در این میان وجود داشته باشد، از جمله قدم های بعدی است.

در سال‌های اخیر، جهان با مجموعه‌ای از بحران‌های درهم‌تنیده و بی‌سابقه مواجه بوده است؛ از جنگ و نابرابری اقتصادی گرفته تا بحران اقلیمی و تضعیف دموکراسی. در چنین شرایطی، جامعه مدنی بیش از هر زمان دیگری نقش حیاتی و تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کند — نقشی که آن را به آخرین خط دفاعی برای حفاظت از حقوق بشر، عدالت اجتماعی و پایداری جهانی بدل کرده است.