نویسنده: سیاوش شهریور*

همزمان با انقلاب‌ها و رخدادهای خاص فرهنگی و جهانی در سراسر دنیا نگاه‌ها و رویکرد‌ها نسبت به زنان و نقش آنها عوض شد. در گذشته در اکثر کشورهای دنیا زنان بیشتر به عنوان مادر و همسر و در نقش‌های سنتی حضور داشته و حضور در اجتماع کاری مردانه تلقی می‌شد، اما همزمان با انقلاب‌های علمی و فرهنگی در سراسر دنیا این قاعده عوض شد و نقش زنان و حضور آنها در مناسبات اجتماعی کشور‌هایشان پررنگ‌تر شد. این حضور نه تنها منافاتی با نقش‌آفرینی و نیازی که خانواده به زنان داشت، ایجاد نمی کرد بلکه به لحاظ اینکه زنان نقش‌های جدیدی را در عصر اجتماعی و ملی عهده‌دار می‌شدند چرخ‌های توسعه به گردش درآمده و همین عامل باعث توسعه‌یافتگی بسیاری از این کشور‌ها شد. زنان و نقش آنها در اجتماع فعلی ما متاثر از چند دیدگاه تغییر اساسی کرده و این تغییرات همزمان با تغییراتی بوده که در کل دنیا در مورد زنان اتفاق افتاده است. زنان در کنار نقش مادری و همسری به عنوان کنشگران اجتماعی، همکاران و مشاوران اصلح در عصر جدید، می‌توانند به کار گرفته شوند، تا از توانایی‌ها و استعدادهای آنها در همه عرصه‌ها بهره برد.

محمد درویش*

جمعه، هفتم اسفند برای ایرانی‌ها با انتخابات شروع شد و تمام شد. آنها که دیروز پای صندوق‌های رأی آمدند، امروز و فردا هم در حال و هوای انتخابات مجلس و خبرگان خواهند بود، چرا که این روزها، روز اعلام نتایج است و روشن می‌شود که مجلسی که چهار‌سال آینده تصمیم‌گیرنده و قانونگذار خواهد بود، با چه ترکیبی فعالیت می‌کند.
رأی‌گیری برای انتخابات مجلس دهم و خبرگان پنجم دیروز از همان ٨ صبح که گفته بودند، در حوزه‌های رأی‌گیری سراسر کشور آغاز شد. بسیاری از رأی‌دهندگان سحرخیز، هنوز درهای حوزه‎‌ها باز نشده، پشت در ایستاده بودند با شناسنامه و کارت ملی و لیست‌های کوچکی که برای همین روز آماده کرده بودند. ساعت به ظهر نرسیده، صف رأی‌گیری در بیشتر حوزه‌ها آن‌قدر طولانی شده بود که خیلی‌ها می‌آمدند و برمی‌گشتند تا در خلوتی بیایند، مثلا آخر وقت یا آخرین ساعت‌ها اما واقعیت این است که بعضی حوزه‌های رأی‌گیری حتی تا آخرین ساعات رأی‌گیری هم همچنان مملو از جمعیت بود.
 آنچه دیروز در تهران گذشت و به چشم آمد مشارکتی بالاتر از حد انتظار همه بود، به‌ویژه در برخی نقاط شمالی تهران که اغلب مردم مشارکت کمتری در انتخابات دارند و به‌سختی می‌توان آنها را از دنیای درونی خودشان بیرون کشید و پای صندوق‌ها آورد اما در همان مناطق، در همان حوزه‌های رأی‌گیری شمال تهران هم آدم‌های شناسنامه به دست زیاد و صف‌های رأی‌گیری طولانی بود.

نگین باقری: «شما با تلفن ۱۲۳، اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی تماس گرفته اید. لطفا جهت ارتباط با کارشناسان منتظر بمانید». این صدا برای بسیاری از مردمی که با انواع آسیب های اجتماعی از جمله افکار خودکشی دست و پنجه نرم می کنند، ناآشناست. سامانه ای که قصد کمک برای رفع آسیب های اجتماعی مردم را دارد، هنوز جای پای خود را در تمام شهرها باز نکرده و با دغدغه کمبود مددکار رو‌به‌رو است، تا جایی که چندی پیش حبیب ا... مسعودی‌فرید، مدير کل سابق دفتر آسيب هاي اجتماعي بهزيستي گفت: حداقل سه هزار کمبود نیرو در اورژانس اجتماعی وجود دارد و نیروهای فعلی نیز به دلیل عدم استخدام رسمی، به محض جذب نیرو در ارگانی دیگر بهزیستی را ترک می کنند. به گفته او ۱۴۰ شهر بالاي ۱۵۰ هزار نفر نیز اورژانس اجتماعي نداشته و از خدمات آن محرومند. با وجود این، آنچه بیشتر فعالیت این مرکز را به چالش می کشاند، مشکلات حل نشده آن است، چرا که می خواهد مرهم زخم متقاضیان خودکشی یا نجات یافتگان این معضل باشد، در حالی که خود نیازمند کمک است تا نارسایی های خود را مرتفع کند.

محمدمهدی تندگویان با بیان اینکه سمن‌های جوانان سفیران ما در جامعه هستند و می‌توانند سیاستگذاری‌هایی را ترویج کنند، گفت: نهادینه شدن تغییر دیدگاه‌های جوانان از نگاه مطالبه‌گرایانه به نگاه پیشرو بر عهده سمن‌ها است.

نگین باقری: داستان غم انگیز سوء استفاده سوداگران مرگ از شهروندان به ویژه از جوانان و نوجوانان تمام شدنی نیست. هر روز برگ تازه ای به این داستان اضافه می‌شود و در حالی که نهاد‌های مختلف عزم خود را جزم کرده‌اند تا با به کارگیری راهکار‌های مختلف سلبی و ایجابی سونامی اعتیاد را مهار کنند، اما در آن طرف قاچاقچیان مواد مخدر که در یک بازار ۶۰۰ میلیارد دلاری فعالیت می‌کنند هر روز راه‌های تازه‌ای برای یافتن بازار‌های جدید پیش روی خود می‌گشایند، تا جایی که به تازگی عنوان شده است: «امروز شاهد استفاده از مواد صنعتی یا روانگردانی هستیم که متناسب با سنین نوجوانی و جوانی تهیه می شود.»

الهام فخاری شامگاه جمعه در حاشیه اختتامیه سومین دوره لیگ فوتبال پرشین جمعیت امام علی (ع) (تیم‌های فوتبال کودکان محروم و حاشیه‌نشین شهرها) بر حمایت اعضای شورا از ایده‌های خلاقانه سازمان‌های مردم نهاد در جهت کاهش آسیب‌های اجتماعی تاکید کرد.
وی با بیان اینکه سمن‌ها، نهادهای جیره بگیر نیستند، تصریح کرد: توانمند‌سازی این نهادهای مردم نهاد از طریق ایجاد فضا و زیرساخت و بهره‌مندی از پتانسیل و ایده‌های آن‌ها در حل معضلات شهری میسر است که در این خصوص اولین گام ایجاد ستاد سمن‌ها در شورای شهر است.

نام کتاب: توانمندی زنان، نقدی بر رویکردهای رایج توسعه

گردآوری و تدوین: اعظم خاتم

انتشارات: آگه

تاریخ چاپ: تابستان ۱۳۸۹

قیمت: ۵۰۰۰تومان

تعداد صفحات: ۲۳۰ص

چرا يك جامعه به معضل‌هاي اجتماعي دچار مي‌شود؟ آيا معضلات خلق الساعه‌اند و يك‌باره از زير سنگ بيرون مي‌آيند؟ هنگامي كه صحبت از نرخ بالاي طلاق و اعتياد و حاشيه‌نشيني مي‌شود، چه كسي را مي‌توان مقصر دانست؟ بسياري معتقدند كه اين دست معضلات، ريشه در مشكلات اقتصادي دارند. در واقع آنچه سبب مي‌شود جرم و جنايت، در محله‌يي كه حاشيه‌نشينان عمده ساكنينش را تشكيل مي‌دهند رشد كند، فقري است كه كشاورزان را به حاشيه‌نشيني در شهرها واداشته است. اين اتفاق نظر البته تنها به كارشناسان محدود نيست. وزير كشور نيز در تازه‌ترين اظهارنظر خود، ضعف معيشت در روستاها را كه ناشي از توزيع نامتوازن منابع و فقر دانسته، از جمله دلايل رشد معضل‌هاي اجتماعي شمرده است.
به گزارش ايلنا، عبدالرضا رحماني‌فضلي در بيست‌و‌پنجمين اجلاس سراسري نماز به ميزباني استان البرز با اشاره به تاكيد مقام معظم رهبري در زمينه آسيب‌هاي اجتماعي افزود: «براين اساس وزارت كشور بر موضوع آسيب‌هاي اجتماعي متمركز شده است.»
وزير كشور با بيان اينكه ۲۰سال تاخير در توجه به مسائل اجتماعي كشور داريم، گفت: «بايد اين زمان توسط مسوولان جبران شود و براين اساس مقرر شد در نشست‌هاي ديگر دستگاه‌ها در خصوص فعاليت‌ها توضيح دهند. ۵ اولويت مشخص شد كه اعتياد به مواد مخدر، حاشيه‌نشيني، طلاق، مفاسد اخلاقي و مناطق بحران‌خيز محور تعيين شده از سوي رهبري براي اين نشست‌ها بود.»

مهاجرت پدیده‌ای چندوجهی است که برای کشور مبدأ و کشور مقصد مزایا و معایبی دارد. این پدیده موجب خروج نخبگان از کشور مبدأ می‌شود و دارای تأثیرات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی است. امروز در خدمت تنی چند از کنشگران اجتماعی و فعالان حوزۀ اقتصاد و محیط زیست هستیم و جنبه‌های مختلف این پدیدۀ پیچیده را که هم‌اکنون در دنیا بسیار رواج پیدا کرده و کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه را درگیر خودش کرده است بررسی می‌کنیم.

تشکیل سازمان امور اجتماعی در بدنه سیاسی‌ترین وزارتخانه کشور، خبری بود که در همهمه خبرهای یک هفته گذشته، کمتر به آن پرداخته شد. با ابلاغیه رئیس‌جمهوری در قالب آیین‌نامه‌ای، مقرر شد وزارت کشور با تشکیل سازمان امور اجتماعی، از این پس، متولی پیگیری وضعیت آسیب‌های اجتماعی در کشور شود. آسیب‌هایی که این روزها، موجبات نگرانی مقامات بلندپایه کشور را فراهم آورده است، سرانجام منجر به شکل‌گیری سازمانی شد که قرار است وظایف و مسئولیت‌های سایر نهادها را با اتکا به قدرت اجرائی خود در خصوص کنترل و برخورد ضربتی در امور اجتماعی تبیین کند. خبری که می‌تواند از دو منظر، قابل تحلیل باشد؛ اول، بررسی چگونگی اولویت‌بندی آسیب‌های اجتماعی از سوی نهادهای حاکمیتی و دیگری، چرائی واگذاری مسئولیت مهار آسیب‌های اجتماعی به وزارتخانه‌ای که به‌نظر می‌رسد، کمتر نسبتی با امور اجتماعی داشته باشد.

آرزو فرشید
«تغییر چهره مردانه مجلس» عزمی جدی در جامعه زنان است. این مطالبه دیگر از سخنرانی‌های فعالان سیاسی زن درباره سهم ٣٠ درصدی فراتر رفته و جامعه مدنی نیز در راستای تحقق آن می‌کوشد. کمپینی که به همین منظور ایجاد شده، نشان می‌دهد زنان حرکت به‌سوی مجلسی که مدافع حقوق آنان باشد را هدف قرار داده‌اند. انتشارات «روشنگران و مطالعات زنان» عصر سه‌شنبه میزبان گروهی از زنان بود که با همین هدف گردهم جمع شده بودند تا بر ضرورتی که در این باره احساس می‌کنند، تأکید کرده و به صورت عملی گامی به‌سوی این مطالبه بردارند. آنها تأکید داشتند خواست زنان صرفا اشغال کرسی‌های بهارستان و استفاده از مزایای نمایندگی نیست، بلکه آنان خواستار نظارت بر روند قانون‌گذاری هستند تا از این طریق اجازه ندهند قوانین کشور بدون توجه به حقوق آنان به تصویب برسد. روشن است زنان بهتر از مردان می‌توانند از حقوق خود دفاع کنند بنابراین ترجیح می‌دهند در زمان بررسی طرح‌ها و لوایح مربوط به زنان، کودکان، خانواده و... در مجلس نماینده داشته باشند. ژیلا شریعت‌پناهی، قرآن‌پژوه و پژوهشگر حوزه زنان، که یکی از سخنرانان جلسه بود با بیان آیه «والمؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیا بعض (و بعضی از مردان مؤمن و بعضی از زنان مؤمن اولیای یکدیگرند)، گفت: این متن صراحتا می‌فرماید هیچ فرقی بین زن و مرد در قبول مسئولیت‌های سیاسی و اجتماعی وجود ندارد. بنابراین ما زنان جامعه ایرانی، تصمیم گرفته‌ایم تا میزان مشارکت سیاسی خود را بر مبنای شایستگی‌هایمان بسیار بیشتر کنیم و ارتقا بخشیم، چراکه هم‌اکنون شکاف بزرگی بین جایگاه بالفعل و جایگاه بالقوه زنان ایرانی وجود دارد. به‌گفته او، خداوند در قرآن، صفت زیبای صالحات یعنی اهل صلح و مدارا را برای زنان زیبنده دانسته است بنابراین زنان نباید از نقش مهم خود در برپایی صلح و دوری از جنگ غافل بمانند. بر پایه همین استدلال، لازم است درصد تعداد زنان در تصمیم‌گیری‌ها به ۵۰ درصد برسد تا حداقل ۵۰ درصد از خشونت‌ها کاسته شود. 

 اعتراض‌های مردم ایران در دی امسال اگر چه در زمان وقوع با سکوت بسیاری از کنشگران اجتماعی، جامعه‌شناسان و فعالان سیاسی روبه‌رو شد اما بعد از آرام‌شدن فضا زمینه‌ساز بحث‌های کارشناسی فراوانی درباره ماهیت این اعتراضات و همچنین سوژه اعتراض شد. عصر چهارشنبه هفته پیش تالار ابن‌خلدون دانشکده علوم‌اجتماعی دانشگاه تهران میزبان نشستی در این‌باره بود؛ «کندوکاو اعتراض‌های مدنی مسالمت‌آمیز- صلح‌جویانه.» در این برنامه که با همت گروه علمی، تخصصی صلح انجمن جامعه‌شناسی ایران برگزار شد، «صادق زیباکلام»، «احمد بخارایی» و «محمد مالجو» از جنبه‌های مختلف و حوزه‌های تخصصی خود به موضوع اعتراض‌های مسالمت‌آمیز پرداختند. و «پروانه سلحشوری» به عنوان یکی از سخنرانان هم در این برنامه حضور پیدا نکرد.

نویسنده: سیدمحسن حبیبی

بحث جامعه مدني و پيوند آن با حيات شهري امري است كه به خصوص در چهار دهه آخر قرن بيستم ميلادي، بعد از تجربيات جهاني تفكر «مدرنيسم» در زمينه شهر و شهر سازي و معماري و معماري شهري بروز كرده، بالنده شده و امري جهاني گرديده است. با اين اعتبار گواينكه مي توان امر حيات مدني، جامعه شهري و فضاي شهري را تا دوره رنسانس- قرن هفدهم ميلادي- بالا برد و حتي ريشه هاي آن را در تفكر يوناني دوران باستان باز شناخت، اما آنچه به عنوان جامعه مدني و حيات شهري در جامعه «پسامدرن» و «پسامدرنيسم» تعريف مي شود تفاوتي بسيار با آني دارد كه در «مدرن» و «مدرنيته» جهان رنسانس و جهان صنعت شناسايي مي شود. اين مقاله در پي تحليل از تعاريف جامعه مدني و حيات شهري در جامعه پسامدرن و ارتباط آن با شهر و شهر سازي است.

كشور ما ايران يكي از بالا ترين ميزانهاي رشد جمعيت در دنيا را داراست وبا داشتن پنجاه در صد جمعيت زير هفده سال از جوانترين كشورهاي دنيا محسوب مي‌شود . پرداختن به مسائل نوجوانان و جوانان و بررسي مسائل ومشكلات آنها از حياتي ترين وظايف افراد در جامعه به شمار ميرود . تأمين نيازمنديهاي

مختلف اين قشر عظيم كار ساده اي نيست و قدر مسلم در آينده اي نه چندان دور كشور ما با مشكلاتي كه زائيده رشد بالاي جمعيت است روبرو خواهد بود .
جامعه مدني از دير باز مورد توجه محافل مختلف بوده است وعمل آن از ديدگاهاي مختلف توسط محققين علوم انساني و فلاسفه مورد برسي قرار گرفته است وبا توجه به تغيرات جوامع لزوم ادامه واستمرار اين تحقيقات همچنان باقي است . در اين تحقيق نيز سعي شده مشاركت نوجوانان را در جامعه مدني مورد برسي قرار داده تا انشا الله بتوان نوجوانان را به شركت در جامعه مدني تشويق كرد و باعث پيشرفت و توسعه همه جانبه جامعه شد .

مشكلاتي كه در قالب حوادث طبيعي و برخي به دليل نادرستي سياست‌هاي گذشته، كم كاري‌ها و سهل انگاري‌هايي كه در برنامه‌ريزي‌ها و اقدامات دولت‌هاي گذشته بوده، در مناطق مختلف كشور بروز مي‌كنند.
ژنمونه‌هايش را در ماه‌ها و روزها اخير شاهد هستيم. مثلا حادثه‌اي در مورد ساختمان پلاسكو اتفاق افتاد يا مساله بسيار مهم هموطنان خوزستاني كه سال‌ها است با آن مواجه هستند و اين روزها شدت يافته است. پرسش اينجا است كه آيا اراده‌اي براي بهره‌گيري و به كاربستن سودمند و نتيجه بخش توانايي‌ها و آمادگي‌هاي نهادهاي مدني وجود دارد يا نه كه هم براي چاره‌جويي اين نوع مشكلات و هم در برهه‌هاي پيش از وقوع حادثه براي نوعي هشدار باش و آگاهي بخشي بيشتر و جلب‌توجه متوليان امر و شهروندان دست به كار شود. آيا اصولا سياستگذاران در كشور و به خصوص مديران مستقيم اداره اين بخش‌ها، نسبت به بهره‌گيري از حضور نهادهاي مدني برخورد خوشامد گويانه‌اي دارند يا احساس مزاحمت مي‌كنند و اعتقادي به آن ندارند؟ به نظر مي‌رسد كه عواملي كه اين حل ريشه‌اي مشكلات را در نوع رفتار نهادهاي مدني بجويد، ديده نمي‌شود. آنچه كه مشاهده مي‌شود اين است كه از اين سرمايه بزرگ استفاده چنداني نشده است. به نظر مي‌رسد كه به عنوان يك رويكرد در اين سياست‌ها و اقدامات چيزي مشاهده نمي‌شود. نتيجه بي‌اعتنايي به چنين پتانسيل يا انگيزه متراكم شده احساسي-عقلاني- رفتاري در جامعه چيست؟