نویسنده: پردیس عامری 

نویسنده:مهدی بهلولی

درباره اعتراض‌هایی که در چند روز گذشته در تهران و چند شهر کشور برگزار شد نکته‌های زیادی وجود دارد که می‌توان روی آنها دست گذاشت و به گفت‌وگو نشست. این که به راستی تا چه اندازه ریشه این اعتراض‌ها، به وضعیت اقتصادی بد مردم برمی‌گردد و تا چه اندازه ریشه‌های سیاسی و جناحی دارد، و این که چطور می‌شود عملکرد اقتصادی دولت‌های یازدهم و دوازدهم، اینگونه به گستردگی مورد اعتراض قرار می‌گیرد؛ اما در دولت‌های نهم و دهم که عملکرد اقتصادی بسیار ضعیفی داشتند خبری از این اعتراض‌ها نبود. همین جا بگویم که وضعیت اقتصادی مردم ایران، به‌ویژه در شهرستان‌های کشور، به هیچ رو قابل دفاع نیست و به‌ویژه بیکاری، زندگی بخش بزرگی از جوانان کشور را به ورطه نابودی کشانده است، اما نکته مهم این است که بخشی از همین کسانی که معترض به این شرایط هستند و مثلا شعار می‌دهند «نه اختلاس نه برجام» چگونه در زمان بزرگترین اختلاس‌های دولت‌های نهم و دهم خاموش بودند و هم‌اکنون چگونه می‌خواهند با گذر از برجام، بیکاری و فقر گسترده مردم را چاره‌ساز باشند؟!

مشاور وزیر کشور و معاون مرکز امور اجتماعی و فرهنگی این وزارتخانه با تاکید بر لزوم فراهم سازی زمینه فعالیت سازمان های مردم نهاد گفت: اعتماد به تشکل های مردم نهاد قانونمند ، باید در جامعه به یک باور تبدیل شود.

استاندار استان مرکزی گفت: برای رفع مشکل بیکاری باید راهکارهای جدید را مد نظر قرار داد و در این خصوص جوانان می‌توانند کمک مؤثری کنند.

بهاره فاطمی، کارشناس ارشد سازمان‌های مردم نهاد از دانشگاه سن‌دیگو  در این روزهای پر از درد که بحران ها امانمان نمی دهند، از هر سوی احساسات بر همه ما در هر نقشی که باشیم غلبه کرده است. هر کس به نوبه خود نگران، غمگین و خشمگین است. همه شاید از رسانه های مختلف شنیده باشیم که احساسات خود را کنترل کنیم و معقولانه تصمیم بگیریم، قضاوت نکنیم و تا پایان بحران به دنبال مقصر نگردیم. اما همچنان انگشت ایراد را به هر سویی برده ایم؛ دولت، سازمان های مردم نهاد و مردم عادی همه به هم ایراد می گیرند و دیگری را به ناکارآمدی و جهل متهم می‌کنند. این امر باعث شده است که هرکس از ظن خود برای کمک رسانی وارد عمل شود. اما سوال اصلی این است که براساس «علم سازمان‌های مردم‌نهاد» در حین حفظ آرامش وظایف هر کس و هر سازمان چیست؟ و مهم تر از آن از نگاه تخصصی، سازمان های مردم نهاد چگونه می توانند در بحران‌ها بازدهی بیشتری داشته باشند؟

دولت

روز نطق هاي پيش از دستور؛ جلسه ديروز شوراي شهر تهران همزمان با روز جهاني حمايت از معلولان، حال و هواي خاصي را داشت و عمده بحث‌هاي اعضاي شورا، پيرامون نيازهاي معلولان بود. الهام فخاري، عضو کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران در همين باره و در نطق پيش از دستور خود با اشاره به اينكه سازه‌های شهر تهران برای یک همشهری توان‌یاب نامناسب است، تاكيد كرد: گویا مدیران شهری، حق شهروندی افراد توان‌یاب را فراموش کرده‌اند. در کدام یک از مناطق شهر، سازه‌ها، املاک شخصی و یا ساختمان‌های عمومی برای بهره‌مندی همه شهروندان به‌ویژه توان‌یاب‌ها ساخته شده است؟ وي با بيان اينكه بخشی از جامعه ما امروز در پویایی‌های شهری غایب و به انزوا کشیده شده است، اظهارداشت: چهره امروز تهران از جان بخشی گروهی از جامعه که همان توان‌یابان هستند، محروم است و همه ما در این مساله مسئول هستیم.گویی سیاست‌گذاران و مدیران شهری فراموش کرده اند که نابینایان، ناشنوایان، توان‌یابان حرکتی، آسیب دیدگان نخاعی‌و توان یابان ذهنی نيز در این شهر حق شهروندی‌و حق رای دارند، در این شهر زندگی می‌کنند و به کالبد این شهر جان می بخشند و باید در همه فضاها، رویدادها و امکان های شهری، سهم و مشارکت آن‌ها برنامه ریزی شود.

شهرزاد همتی: این روزها بحث ازدواج کودکان دوباره به سرخط خبرها تبدیل شده. عده‌ای ١٣ سال تمام را زمان مناسبی برای ازدواج نمی‌بینند و عده‌ای دیگر صرف بلوغ جسمی را که در ١٣‌سالگی حاصل می‌شود برای ازدواج کافی می‌دانند. دراین‌میان دکتر فاطمه قاسم‌زاده و کیهان ضیایی‌مهر، رئیس هیئت‌مدیره شبکه یاری کودکان کار و عضو هیئت‌مدیره شبکه یاری و قاسم حسنی، فعال مدنی عضو هیئت امنای حمایت از کودکان کار، به پرسش‌های ما در رابطه با پیامدهای ازدواج کودکان پاسخ داده‌اند، مشروح این پرسش و پاسخ را در ادامه می‌خوانید.

روز گذشته، اولين مرکز خدمات دندان‌پزشکي زنان در حال بهبودي در خانه خورشيد تأسيس شد. اتفاقي که با همت ليلا ارشد، مديريت خانه خورشيد و انجمن دندان‌پزشکان ايران از سال گذشته کليد خورده بود، روز دوشنبه به بار نشست.

صبا حسینی: از قدیم نام دروازه غار با نام کودک فروشی در تهران گره خورده بود، زیرا بر اساس آمارها تا قبل از سال ۹۰ افرادی در این محله کودکان خود را برای فروش و اجاره دادن برای کار عرضه می‌کردند. با وجوداین، فروش نوزاد تازه متولد شده معضلی است که سال گذشته برای اولین بار فاطمه دانشور، رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر، در مورد آن به صراحت صحبت کرد. او در گفت و گو با روزنامه آرمان از دغدغه هایی صحبت می کند که او را به طرح نوزاد فروشی در جلسه علنی شورای شهر وادار کرد. دانشور می گوید: «اگر نوزادی که از مادر معتاد متولد می شود شیر خشک مصرف کرده و شیر مادرش را نخورد می توان اعتیاد او را درمان کرد، اما اگر این اتفاق نیفتد به سرنوشت رویا (نوزاد معتادی که با وجود سم زدایی فوت کرد) دچار می شود.»

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور می‌گوید: «طی شش ماه گذشته شاهد افزایش آمار خرید و فروش نوزادان در سراسر کشور بوده‌ایم.» فروش نوزاد، پدیده ای زشت و آسیبی اجتماعی است که در جامعه ما، روز به روز گسترش می‌یابد. گزارش‌ها حاکی از آن است بیشتر نوزادانی که خرید و فروش می‌شوند، مادرانی کارتن خواب و خیابانی دارند که در ازای ۱۰۰ الی ۲۰۰ هزار تومان، آنها را می‌فروشند. خبر‌هایی نیز مبنی بر پیش فروش نوزادان قبل از تولد آنها به گوش می‌رسد. موضوعی که سبب شده تا سند واگذاری نوزادان معتاد به بهزیستی ابلاغ شود.

اقدام‌پژوهی مشارکتی توسط نوجوانان و جوانان فرآیندی است که طی آن افراد جوان به بررسی موضوعات جدی اجتماعی می‌پردازند، در روند تحقیق مشارکت می‌کنند تا علت‌های ریشه‌ای مشکلاتی را که بر زندگی آن‌ها اثر مستقیم دارند دریابند و سپس وارد عمل شوند تا با انتشار یافته‌هایشان و انتقال آن‌ها به سیاست‌گذاران و ذینفعان، سیاست‌های موجود را تغییر دهند. برنامه اقدام‌پژوهی مشارکتی توسط نوجوانان و جوانان مانند برنامه‌های دیگری که برای نوجوانان و جوانان تنظیم می‌شوند، بر مشارکت آن‌ها در باهمستان‌ها وجوامع محلی  و تقویت مهارت‌های رهبری درمیان  جوانان تاکید دارد. از دیگر اهداف این برنامه رشد آگاهی و پرورش مهارت‌ها و توانایی‌های نوجوانان و جوانان است به حدی که آن‌ها در زمینه مسائل بااهمیت برای خودشان به آگاهی کارشناسانه برسند و بتوانند با همکاری همسالان خود و بزرگسالانی که حامی آن‌ها هستند، تغییر فراگیر را سرعت دهند.

نویسنده: سياوش شهريور

اقتصاد، علم معامله و خرید و فروش است؛ در دنیایی که همه‌چیز برای فروش گذاشته و معامله می‌شود و برای هر چیز قیمتی معین مي‌كنند، همیشه اندیشیده‌ام که ارزش خدمت، فداکاری، ایثار، مهر، حمایت و عشق را در کارهای خانواده یا داوطلبانه‌ای که خدمتی و خیری به رایگان یا با بهایی ارزان به دیگران می‌رساند و از برکت آن انسانی زنده می‌شود و معتادی نجات می‌یابد، چراغ خانه‌ای روشن می‌شود، کودکی تربیت می‌شود، کاری آفریده می‌شود یا بیماری سلامتي می‌یابد یا سالمندی تیمار‌داری و نگهداری می‌شود و...  چقدر است؟  اقتصاد عشق یعنی بده‌وبستانی معنوی و انسانی و فرایندی ارزشی و اقدامی از سر خرد، مهر، عشق، محبت و لطف که می‌تواند یک بخش از طبیعت، خانواده، جامعه و فرد را احیا و دوباره وارد چرخه بهره‌وری، باروری، بازتولید و بازآفرینی كند. (امروزه ورود و مداخله داوطلبانه و از سر عشق برای رونق زندگی، نجات یک معتاد، کارآفرینی براي زنان سرپرست خانوار، حمایت از کودکان کار، مداخله در امر ازدواج، تلاش برای کاهش طلاق، آموزش خانواده، حمایت و کمک به سالمندان و بیماران خاص همه و همه آفرینش زندگی است). ملت ما با توجه به جغرافیای سیاسی‌اش که همیشه مورد طمع جهانگیران، فاتحان و متجاوزان بوده... 

محمد درویش*

رفتارها و اقدامات نمادین در حوزه محیط‌زیست افکار‌عمومی را نسبت به آن حساس و اذهان مردم را نسبت به مشکلات محیط‌زیستی روشن می‌کند. اگر افراد معمولی و عادی در حوزه محیط‌زیست اقدامات نمادین انجام می‌دهند در این صورت مردم معمولا اعتماد بیشتری به آنها دارند و به اهمیت مسائل زیست‌محیطی بیشتر توجه می‌کنند، زیرا فردی از جنس خود مردم از کار و زندگی خود دست شسته و مشکلات زیست‌محیطی را آسیب‌شناسی می‌کند و افکار عمومی را به موضوع حساس می‌سازد. در واقع هر چه افراد یک جامعه به تعداد بیشتری از وقت و سرمایه خود در راستای ارتقای دانش محیط‌زیستی مردم بهره گیرند نشان‌دهنده بالندگی، درایت و تکامل بیشتر آن جامعه است، چنین جوامعی می‌توانند در بزنگاه‌هایی که در مقابل بحران‌های محیط‌زیستی قرار می‌گیرند واکنش بهتری از خود نشان ‌دهند، اما اقدامات نمادین صرفا محدود به مردم عادی می‌شود. به‌عنوان مثال انجام اقدامات نمادین به‌تنهایی برای شخصی مانند شهردار صدق نمی‌کند، اینکه تصور کنیم وظیفه یک شهردار آن است که صبح از خواب برخیزد و زباله‌هایی که در جوی آب گیر کرده را همراه با رفتگران از جوی آب خارج کند و سپس با رفتگران صبحانه بخورد، سوار مترو شود و بر سر کار برود، باید گفت که این اقدامات نمادین به‌تنهایی کفایت نمی‌کنند و شهردار تهران یا اصفهان باید بستری را فراهم کند تا شهروند بیشتری از وسایل حمل‌و‌نقل عمومی و دوچرخه استفاده کنند و با ایمنی از پیاده راه‌ها عبور کنند. بنابراین از مسئولانی که قدرت اجرایی بالایی دارند نمی‌توان پذیرفت که تنها به کار نمادین بسنده کنند. متاسفانه اکنون اقدامات نمادین آفت مسئولان اجرایی شده و از معاون رئیس‌جمهور و مدیران کل به برخی از اقدامات نمادین محیط‌زیستی نظیر جمع آوری زباله، درخت کاری یا تردد هراز گاهی از طریق مترو بسنده می‌کنند، اما در واقعیت تمام کارمندان سازمان محیط‌زیست با خودروی شخصی به محل کار رفت‌و‌آمد می‌کنند و مسئولان محیط‌زیستی نیز هیچ‌گونه اقدامی برای استفاده آنها از وسایل حمل‌و‌نقل عمومی یا سرویس‌های دولتی وضع نمی‌کنند. بنابراین در نهایت مردم متوجه نیات اصلی از انجام اقدامات نمادین آنها می‌شوند و به سادگی گول رفتارهایشان را نمی‌خورند. مردم متوجه می‌شوند که یک مدیر محیط‌زیستی هر روز مسیر کوتاهی را به‌صورت نمادین و با دوچرخه پدال می‌زند، اما در واقعیت با خودرو و راننده شخصی خود به محل کار می‌رود.

نویسنده: داود کامگار.کارشناس منابع آب
«جنایتکاران»، «ناقضین حقوق بشر»، «بدتر از داعش»، «مافیای آب» «قاتلین طبیعت» و امثالهم نمونه‌هایی از واژه‌ها و کلماتی هستند که چند وقتی است در بین مطالب منتشرشده از سوی برخی فعالان و سمن‌های محیط‌ریستی کشور رواج پیدا کرده است. کلماتی که بیشتر به توهین و اتهام شبیه است و متأسفانه بدون توجه به معنا و بار حقوقی و قضائی مترتب بر آنها، به بخش ثابتی از ادبیات گفتاری و نوشتاری بعضی از فعالان حقیقی و حقوقی محیط زیست تبدیل شده است.
استفاده مکرر از این واژه‌ها حاکی از نهادینه‌شدن تدریجی مکتبی است که می‌تواند به‌مرور زمینه را برای تعمیق شکاف‌های اجتماعی، فاصله‌انداختن بین گروه‌های مختلف شغلی و قومی در کشور و در نتیجه بروز خشونت‌های ناشی از آن فراهم کند.
با روی‌کارآمدن دولت تدبیر و امید، بار دیگر این فرصت فراهم شده تا موضوع تقویت نهادهای مدنی و نقش نظارتی آنها بر دولت مطرح شود تا به واسطه‌ مشارکت آگاهانه این نهادها در تصمیم‌سازی‌های کلان از حجم تصمیمات اشتباه دولتمردان کاسته و بر کارآمدی آنها افزوده شود.
بی‌تردید دولت و دستگاه‌های اجرائی وابسته به آن در فرایند توسعه کشور بعضا دچار خطاهایی شده و می‌شوند که دیده‌‌بانی این فعالیت‌ها، آسیب‌شناسی و کمک به رفع این مشکلات مستلزم حضور مؤثر نهادهای مدنی و منتقد است. اما آنچه این نوشته می‌خواهد به آن اشاره کند، آسیب‌شناسی فعالیت‌های مدنی زیست‌محیطی است چراکه اگر این رویه‌ها و فرایندهای نظارتی مدنی، از کارآمدی لازم برخوردار نباشند نه تنها تأثیری بر افزایش سطح کارآمدی دستگاه‌های دولتی نخواند داشت، که نارسایی‌ها و اختلالات مضاعفی را نیز ایجاد خواهند کرد.

 آساره کیانی: پدر آتنا اصلانی در نزدیکی این مغازه دستفروشی می‌کرد و «آتنا» گاهی برای آب خوردن به آنجا می‌رفت. اما این مغازه جایی نبود که جنازه آتنا در آن‌جا کشف شد؛ 20 روز پس از گم‌شدن آتنا، جنازه‌اش در یک بشکه رنگرزی در پارکینگ خانه فرد مظنون(همان مغازه‌دار) پیدا شد. پلیس با توجه به پاک‌شدن دوربین مداربسته این مغازه، به صاحب آن شک کرده بود؛ خبرگزاری صدا و سیما هم گفته متهم سابقه کیفری داشته است. ناصر عتباتی، دادستان اردبیل، به خبرگزاری میزان گفته است که «تیم پزشکی آثار آزار و اذیت جنسی را تایید کرد».

دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری ایران در فضایی متفاوت تر از انتخابات گذشته برگزار شد؛ در این انتخابات شاهد افزایش نقش آفرینی نهادهای مدنی و همچنین فضای مجازی بر روند انتخابات بودیم.
فعالیت نهادهای غیردولتی مانند احزاب، انجمن ها، اتحادیه های کارگری و سندیکاها اگرچه از دهه 70 به این طرف تشدید شد اما به نظر می رسد با گذشت حدود دو دهه از آن، هنوز از ظرفیت های نهادهای مدنی در جامعه به طور کامل بهره برداری نمی شود و موانعی بر سر راه تکوین نهادهای غیردولتی در ساختار اجتماعی و سیاسی ایران وجود دارد.
فراهم ساختن بسترهای لازم برای نقش آفرینی بهتر نهادها و سازمان های غیردولتی چون سمن ها در روندهایی مانند انتخابات، حفظ استقلال، دارا بودن ایدئولوژی، پایداری و ماندگاری، شناخت ظرفیت ها و پذیرش نقش از سوی نهادهای سیاسی از جمله لازمه های موجود در فضای سیاسی و اجتماعی کشور برای ایجاد فضایی در راستای عملکرد بهتر نهادهای مدنی به شمار می روند.

مینو مرتاضی:با عرض سلام خدمت کنشگران صاحبنظران گرامی جامعه مدنی ایران از اینکه دعوت حامیان جامعه مدنی (حجم) را  پذیرفتید و در این نشست شرکت کردید از شما عالیجنابان تشکر می کنیم. همیشه خدمت همه عرض کردیم که نیت وذهنیت حامیان جامعه مدنی از برگزاری این نشست ها این است که بتوانیم به قدر وسعت و همت خود گفتمان مدنیت و مشارکت در جامعه را غنا ببخشیم و جهت تثبیت و تحکیم جامعه مدنی کوشا و جویا باشیم.