یک وکیل دادگستری با اشاره به ماده 66 قانون جدید آیین دادرسی کیفری، گفت: استفاده از این ابزار قانونی علاوه بر اینکه می‌تواند باعث تقویت روحیه و حس شجاعت در آسیب‌دیدگان باشد، امکان آشنایی شهروندان با حقوق خود و نحوه بکارگیری آن‌ها از طریق آموزش را میسر می‌کند.

نگین باقری: رئیس انجمن پیشگیری از خودکشی می‌گوید: ایرانیان نسبت به ۱۰ سال پیش افسرده‌تر هستند و همین واقعیت می‌تواند جواب این سوال باشد که چرا در ماه‌های سپری شده از سال جاری موارد بیشتری از خودکشی رسانه‌ای شده و وضعیت این آسیب اجتماعی هشدار آمیز تلقی شده است. هر چند میزان خودکشی در ایران نسبت به میانگین جهانی پایین‌تر است، اما رسانه ای شدن مواردی از خودکشی در ماه‌های سپری شده از سال جاری این نگرانی را به وجود آورده است که آمار این آسیب اجتماعی بالا برود. کار تا جایی پیش رفته که وزیر بهداشت هم نسبت به اپیدمی شدن خودکشی هشدار داده است.

نشست «تجارب زیسته مشارکت سیاسی زنان در مجلس، احزاب و فعالیت های مدنی»، در سالن اجتماعات انجمن جامعه شناسی ایران توسط حلقه مطالعات مسائل اجتماعی زنان انجمن جامعه شناسی ایران و با همکاری نشریه کلید ملی برگزار شد. 

مهمانان این نشست، دکتر زهرا نژادبهرام (فعال حوزه زنان و پژوهشگر حوزه اجتماعی و عضو انجمن روزنامه ‌نگاران زن ایران)، دکتر عباس محمدی اصل (پژوهشگر و مدرس دانشگاه علامه طباطبائی)، دکتر فائزه هاشمی (نماینده سابق مجلس )، آرزو فاطمی (جامعه شناس و فعال حقوق زنان و عضو حزب اتحاد ملی)، سارا باقری (وکیل پایه یک دادگستری و فعال حقوق زنان) و ژاله فرامرزیان (جامعه شناس و عضو شورای هماهنگی احزاب اصلاح طلب) بودند.

مباحث این نشست که به تحلیل علمی مسئله مشارکت سیاسی زنان با رویکرد توسعه محور و همچنین تجارب زنان فعال سیاسی و اجتماعی اختصاص داشت را در ادامه میخوانید.

نویسنده: لیلی ارشد*

سال‌هاست که برخی از NGOها به شکل تخصصی و فعال درحوزه زنان سرپرست خانوار کار می‌کنند. هدف اصلیNGOها به‌عنوان نهادهای مدنی، توانمندسازی، ایجاد و افزایش مهارت‌های زندگی اجتماعی کار است. آن دسته از سازمان‌ها و نهادهایی که بیشتر به رفع نیازهای اولیه مثل دادن بسته‌های غذایی و کارهای روزمره می‌پردازند، خیریه‌ها هستند، اما NGOها نیز ممکن است درمواقعی به دلیل نیاز، به شیوه‌های دیگر کمک هم بپردازند. برای مثال غذا یک نیاز است و وقتی با خانواده‌ای مواجه می‌شوید که فرزندان آن از نظر تغذیه شرایط مناسبی ندارند، خیلی وقت‌ها مجبور می‌شوید به رفتاری دست بزنید که خیلی هم به آن باور ندارید و می‌دانید کارگشا و تاثیرگذار نیست. گاهی از روی اجبار گرفتار داستان‌های این‌چنینی می‌شوید که می‌دانید کمک واقعی نیست. مثل وقتی که فرد مراجعه می‌کند و گرسنه است یا دردی دارد و باید درمان شود، آن‌جا مجبور می‌شوید به کارهایی غیر از توانمندسازی بپردازید، اما به‌طور عمده این مسأله بیشتر به عهده خیریه‌هاست.

مدیرکل مشارکت‌های اجتماعی جوانان وزارت ورزش و جوانان با بیان اینکه از ابتدای دولت یازدهم مجوز ۱۵۰۰ سازمان مردم‌نهاد جوانان صادر شده است، گفت: قصد داریم تا پایان دولت مجوز ۱۰۰۰ سمن دیگر را صادر کنیم و بدین ترتیب به هدفگذاری رشد کمی سمن‌ها تا پایان برنامه ششم توسعه دست می‌یابیم.

پدیدآورندگان : نویسنده: حمیدرضا مظاهری‌سیف , ویراستار: فریبا نوری

موضوع : جامعه مدنی , جامعه مدنی - ایران

ناشر : موسسه فرهنگی جوانان موفق , دكلمه‌گران

سید افشین امیرشاهی روزنامه نگار

  محسن گودرزی، پژوهشگر اجتماعی به‌تازگی گزارشی را با عنوان «زوال همبستگی اجتماعی» براساس داده‌ها و شواهد آماری و پیمایشی تهیه کرده است. در این گزارش، فرآیندهایی که رابطه افراد، گروه‌ها و نهادها را سست می‌کند و به انفصال، جدایی و تشدید تضادها می‌انجامند، به منزله فرآیندهای گسیخته‌ساز بررسی شده‌اند. در سطح عوامل عینی گسیخته‌ساز به کوچک‌شدن کیک اقتصاد ایران، تشدید نابرابری‌ها، بیکاری و بی‌ثباتی شغلی، فساد و حاشیه‌نشینی شهری پرداخته شده است. در سطح عوامل نگرشی؛ روند تغییرات نگرشی، دگرگونی نهادهای اصلی و فراگیرشدن «احساس زوال اجتماعی» بررسی شده‌اند. از دید نویسنده گزارش، رشد فردگرایی و غلبه ارزش‌های مادی در نظام سلسله مراتب ارزشی همراه با ضعف نظام هنجاری به شکل‌گیری سوژه‌ای انجامیده است که لذت‌ها و منافع فردی خود را فارغ از محدودیت‌ها و کنترل‌های اجتماعی جست‌وجو می‌کند. این روند موجب شده سه نهاد اصلی خانواده، دین و سیاست نتوانند کارکردهای انسجام‌بخش خود را به‌درستی ایفا کنند. از طرف دیگر، «احساس زوال اجتماعی» بر ذهن جمعی غلبه یافته است. مردم خود را در جامعه‌ای می‌یابند که در سراشیبی قرار گرفته است. جامعه‌ای که فرصت‌های آن عادلانه توزیع نشده، بنیان‌های اخلاقی خود را بیش از پیش از دست می‌دهد، اعتماد اجتماعی در آن پایین است و آینده‌ای روشن پیش روی خود نمی‌بیند. این عوامل موجب رشد احساس بیگانگی با جامعه، احساس استیصال و بی‌پناهی شده است. گودرزی معتقد است جامعه ایران در برابر دو سرنوشت متفاوت قرار دارد. از یک سو، روندها و پدیده‌های گسیخته‌ساز، حیات کلی آن را تهدید می‌کنند و از سوی دیگر، اشکالی از همبستگی‌های جدید در میان اقشار مختلف و لایه‌های گوناگون جامعه درحال گسترش است. درباره آنچه در جامعه ایران جریان دارد با محسن گودرزی، پژوهشگر اجتماعی گفت‌وگویی صورت داده‌ایم. پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان، بررسي تحولات ساختاري بازار كار ايران، تحولات فرهنگي ايران در سه دهه ١٣٥٣-١٣٨٣ و ده‌ها نظرسنجی و پژوهش ازجمله کارهای گودرزی است.

نگین باقری: کودکان بی گناهی که زودتر از موعد نقش‌های اجتماعی را به عهده می‌گیرند دچار انواع نا بسامانی‌ها می‌شوند. از کودک آزاری گرفته تا فروش و جابه جایی مواد مخدر، معضلاتی است که نان آوران کوچک خانواده ناخواسته با آن دست و پنجه نرم می‌کنند؛ مساله ای که در نگاه اول تبعات زیادی را در دل خود دارد و آینده این کودکان را تیره و تار می‌کند، چرا که امکان معتاد شدن آنها نیز وجود دارد و این مساله زنگ خطری برای مسئولان است که هر چه زودتر با اقدامات راهبردی کودکان آسیب دیده را از منجلاب توزیع، جا به جایی و مصرف مواد مخدر بیرون بکشانند. لیلا ارشد، فعال حقوق کودک درباره فروش و جا به جایی مواد مخدر توسط کودکان در گفت‌وگو با «آرمان» می‌گوید: «بر اساس آمارها ۸۰ درصد کودکان کار والدین دارند و به دلیل فقر، خانواده‌ها از آنها به عنوان نان آوران کوچک خانواده کمک می‌گیرند. این کودکان وارد عرصه کار در خیابان یا کارگاه‌های زیر زمینی می‌شوند. قانون تامین اجتماعی کمتر از ۱۰ نفر کارگر را حمایت نمی‌کند، تا جایی که کودکان برای تامین معاش خانواده مورد کودک آزاری قرار می‌گیرند و احتمال اینکه انواع پیشنهادها را برای فروش و جا به جایی مواد مخدر و محرک داشته باشند، زیاد است.»

نویسنده: شیرزاد عبداللهی

انتخاب ترامپ رئیس جمهور آمریکا، تجربه تازه‌ای برای دمکراسی لیبرال است. قانون از دید رئیس جمهور جدید یک مانع است که باید به کمک وکلا آن را دور زد، روابط بین‌المللی هم نوعی تجارت است که با حربه‌هایی مانند بلوف و حقه‌بازی می‌توان نتیجه مطلوب گرفت. ترامپ با این تصور که چون از مردم رای گرفته، هرکاری را مُجاز می‌داند، حکم قاضی فدرال را مضحک می‌خواند و با عنوان «به اصطلاح قاضی» جایگاه او را زیر سوال می‌برد. مانند یک معامله‌گر، چینی‌ها را تهدید می‌کند. به ایران هشدار می‌دهد و پوتین را به خیال خود در موقعیت «رودربایستی» قرار می‌دهد. در داخل آمریکا روی موج نوستالوژی مردان سفیدپوست مناطق مرکزی و جنوبی آمریکا و آمریکایی‌های آسیب‌دیده از تکنولوژی‌های جدید و جهانی شدن و نگران از تروریسم سوار است. شخص ترامپ به عنوان یک شومن، همه ویژگی‌های یک رهبر بد را دارد؛ تندخو، بی‌حوصله، بدزبان، قدرت‌طلب، زد‌وبندچی و از این‌ها بدتر تفکرات ضدلیبرالی او در باره زنان، رنگین‌پوستان‌، مسلمانان، معلولان، محیط زیست، جهانی‌شدن و اقتصاد است. آیا ترامپ موفق می‌شود با استفاده از اختیارات رئیس جمهور در یک نظام ریاستی، حقوق مدنی بخش‌هایی از مردم آمریکا را محدود کند؟ از نظر تئوری این امر منتفی نیست، اما در عمل دشوار است.

شكوفايي سال‌هاي اخير فعاليت هاي داوطلبانه گروه‌هاي مردمي و تشكل ها در ايران بر كسي پوشيده نيست و اين گروه‌ها، هر روز گسترده‌تر از قبل به فعاليت‌هاي مدني مي‌پردازند.

از توجه به آسيب هاي اجتماعي گرفته تا فعاليت‌هاي زيست محيطي، همه و همه در چارچوب فعاليت هاي خيرخواهانه و داوطلبانه گسترش يافته است. چند روز ديگر نيز روز جهاني كار داوطلبانه است و از اين رو، فرصتي پيش آمده تا سازمان هاي مردم نهاد كشورمان درصدد معرفي هرچه بيشتر خود بر آيند و شبکه ملی موسسات نیکوکاری و خیریه از برگزاری کنفرانس « سازمان‌های مردم‌نهاد و کار داوطلبانه در ایران» خبر دهد.

مدیرکل میراث فرهنگی یزد در مراسم اختتامیه همایش توانمندسازی سمن ها از انجمن چارسوق کویر تقدیر و تشکر کرد.

 احمدعلی موهبتی چهارشنبه در نشست هم اندیشی و دیدار با مدیران سمن ها و موسسات خیریه مدیران دستگاه های کمک رسان اظهار کرد: مغفول ماندن بعضی از امور و ناتوانی برخی از دستگاه های اجرایی باعث ایجاد و ضرورت توجه و تشکیل سمن ها شده است که به دلیل حضور در بدنه اجتماع و آگاهی از خواسته های افراد نیازمند و فقیر می توانند دولت را در طرح ها و برنامه های فقرزدایی یاری کنند. 

نویسنده: شهرام جمالی

اصطلاح «انسجام مکانیکی» را نخستین بار اِمیل دورکیم جامعه‌شناس مشهور فرانسوی در سال ۱۸۹۴ در کتاب تقسیم کار اجتماعی و سپس جامعه‌شناسان دیگری مثل ماکس وِبر و دیوید رایسمن به گونه‌ای دیگر، درباره جوامع و شخصیت‌های سنتی، محافظه‌کار و کاریزماتیک مطرح کردند.
چنین وضعیتی عموماً به حالتی اطلاق می‌شود که در آن، افراد جامعه، به مثابه اجزای یک ماشین که نسبت به هم درک و احساس چندانی ندارند، در کنار هم به کار مشغولند در حالی که از کارکردِ کار و فعالیت یکدیگر، بی‌خبرند و نمی‌دانند که کار آن‌ها در نظام اجتماعی چیست و چه تاثیری بر توسعه جامعه دارد و تا چه حد مفید است. به ظاهر همه باهم‌اند ولی در تضاد با یکدیگر رفتار می‌کنند و هر کس به راه خود می‌رود و کم‌ترین ارتباط و هماهنگی و تبادل نظر با یکدیگر درباره انجام فعالیت ها و برنامه ها شکل نمی‌گیرد.
یکی از آسیب‌های جدّیِ چنین رویکردی این است که افراد به تدریج نسبت به یکدیگر بی‌احساس و بی‌تفاوت شده و با نهادینه‌شدن رفتارهای فردی مثل «خودخواهی»، «خودگرایی» و «خودمحوری» گروه‌ها و تشکل های اجتماعی نیز ضمن تعدیل اهداف غایی و فاصله‌گیری از آرمان‌هایی چون عدالت‌خواهی با تبعیت از خِرد جمعی! به سمت نوعی مصلحت‌گرایی ویرانگر حرکت می‌کنند و همه این‌ها در حالی اتفاق می‌افتند که هیچ‌ کس مقصر نیست ولی همه مقصریم!
هرچند در صورت یک تشکل‌یابیِ موفق ،امید به اصلاح چنین ر‌ویکردهایی وجود دارد اما این امور نیز به سختی قابل ملاحظه اند.

حمزه نوذری

‌از سال 1393 روز 22 مرداد هر سال به نام تشکل‌‌ها و مشارکت اجتماعی نام‌گذاری شده است؛ اما چگونه می‌توان درباره تشکل‌های اجتماعی و سازمان‌های مردم‌نهاد اندیشید؟ آیا این تشکل‌ها مستقل و جدا از دولت و بازار (بخش خصوصی) هستند یا در ارتباط با دولت و بخش خصوصی قرار دارند؟ آیا نقش حامی و شریک دولت و بخش خصوصی را برعهده دارند؟ یا منتقد دولت و بازار هستند؟

نویسنده: ناهید حسینی

تشكل‌های غیردولتی به‌عنوان نهادهایی توانمند در تحقق الگوی مشاركت اجتماعی، از آن رو در دنیای امروز اهمیت پیدا كرده اند كه می توانند الفبای نقش مردم را در قالب شهروند مقتدر و حلقه واسط بین حكومت و مردم تا شعاع حضور در صحنه‌های زنده اجتماعی و سیاسی جامعه بتابانند. این در حالی است كه جلوه های تحول یافته زندگی در جامعه، افزایش نقش مردم را در امور مربوط به خود اجتناب ناپذیر كرده است.وجود فاصله و شكاف عمیق بین نگرش و باورهای نسل های دیروز و امروز در بسیاری از كشورها، دسترسی فعال و سازنده نسل های امروز را به سطوح مدیریت جامعه با دشواری مواجه می سازد. برای جبران این نقصان بوده كه طی نیم قرن گذشته، سازمان و مؤ سسات مختلفی با هدف جلب مشاركت نسل های امروز در امور اجتماعی، صنفی و سیاسی یكی پس از دیگری شكل گرفته اند. برخی نظریات جامعه شناسی، سابقه شكل گیری و ایجاد نهادهای مدنی و تشكل های غیردولتی را در لابه لای اسناد به جامانده از شش هزار سال پیش جست وجو می كنند.

مدیر دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست از فراهم شدن مقدمات شکل‌گیری NGO های تخصصی جنگل و تغییر اقلیم خبر داد و گفت: در شرایط حاضر سازمان محیط زیست سعی دارد به سمت تخصصی کردن فعالیت انجمن‌های محیط زیستی حرکت کند.

معاون اجتماعی مرکز اجتماعی و فرهنگی وزارت کشور گفت: پیش‌نویس لایحه قانونی حمایت از سمن‌ها تهیه و در کمیسیون سیاسی دولت به تصویب رسیده است که برای بررسی و تصویب نهایی به صحن دولت ارائه خواهد شد.

گروهي مستقل، غيردولتي، غيرانتفاعي و داوطلبانه از سازمان مردم‌نهاد يا سمن «ان‌جی‌او» به سازماني اشاره مي‌كند كه مستقيما بخشي از ساختار دولت محسوب نمي‌شود اما نقش بسيار مهمي به‌عنوان واسطه بين فرد‌فرد مردم و قواي حاكم ايفا مي‌كند. بسياري از سازمان‌هاي مردم‌نهاد غيرانتفاعي هستند. بودجه اين سازمان‌ها از طريق كمك‌هاي مردمي يا سازمان‌هاي دولتي تأمين مي‌شود. بعضي از سازمان‌هاي مردم‌نهاد نيمه‌مستقل وظايف و كارهاي دولتي را نيز انجام مي‌دهند. برخي از اين سازمان‌ها هيچ‌علاقه‌اي به سياست ندارند؛ اين درحالي است كه برخي از آنها به‌منظور تأمين منافع اعضاي خود صرفا به لابي‌گري در دولت مي‌پردازند.
از آن‌جا كه اصطلاح «سازمان مردم‌نهاد» بسيار كلي است، بسياري از اين سازمان‌ها ترجيح مي‌دهند از اصطلاح نهاد‌هاي خيريه استفاده كنند.