کمتر از یک هفته دیگر به انتخابات مجلس دهم شورای اسلامی مانده و گرچه حضور زنان در این رقابت با چهار سال گذشته تفاوت چشمگیری نداشته، اما به نظر می‌رسد مطالبات زنان از نمایندگان مجلس بیشتر و محسوس‌تر شده است، به‌طوری که حتی برخی کاندیداها بر آن شده‌اند تا در تبلیغات انتخاباتی خود پیگیری مطالبات زنان را نیز مطرح کنند. اما مطالبات زنان چیست؟ در این باره با زهرا نژادبهرام، پژوهشگر و فعال حوزه زنان گفت‌وگو کرده‌ایم.
فریبا خان احمدی/ نخستین مرکز اقامتی مدل طبی زنان و زنان باردار مصرف کننده مواد روز گذشته با حضور قائم مقام دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر، قائم مقام وزیر بهداشت و مدیر عامل جمعیت خیریه «تولد دوباره» در دانشکده توانبخشی و بهزیستی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افتتاح شد.
نویسنده: فرشيد اسحاقي
اعظم و دو دختر 5 و 7 ساله‌اش، ۲۱ روز را زیر شکنجه شوهر معتادش بدون آب و غذا سپری کردند. فک و سه دندان هانیه در مدت زندانی بودن در خانه، توسط کسی که شاید به تردید آن را پدر خود بداند، شکسته است. مسئولان ترجیح می‌دهند برخوردهای خشن داشته باشند، در حالی که وجود چنین رفتارهایی در خیلی از موارد نتیجه مطلوبی را ندارد.
روح‌الله سپندارند- خبرنگار
انتخابات هفتم اسفند در روزهای پسااحمدی‌نژاد، نوید بازسازی اجتماعی و سیاسی کشوری را می‌دهد که دستاوردهای مدنی هشت‌سال دولت اصلاحاتش در دوران هشت‌ساله بعدی ویران شد. در سال‌های گذشته، مشارکت‌های سیاسی جامعه یا به شکل چشمگیری با کاهش مواجه شد یا ازسوی صاحبان قدرت چندان مورد توجه قرار نگرفت. هشت‌سال حضور اصول‌گرایان در همه نهادهای تصمیم‌گیرنده و اجرایی کشور، فارغ از هزینه‌های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در ابعاد مختلف، در حوزه زنان نیز به‌طور ویژه، آثار غمباری را بر جای گذاشت. حضور کمرنگ زنان در کرسی‌های مدیریتی و اجرایی، تصویب قوانین محدود‌کننده حضور زنان در جامعه و اعمال سهمیه‌بندی‌های جنسیتی در برخی رشته‌های دانشگاهی ازجمله تصمیم‌های نهادهای مسئول کشور در دوران گذشته بود. ازسوی دیگر برخی از کرسی‌های معدودی که به زنان اختصاص یافته بود، دراختیارکسانی بود که خود، بیشترین گام را برای محدودکردن زنان در مجلس برداشتند. حالا در آستانه انتخابات دهمین دوره مجلس، اصلاح‌طلبان علاوه بر سیاست‌گذاری‌های انتخاباتی برای رسیدن به کرسی‌های مجلس، بر حضور زنان و مشارکت آنها تاکید دارند تا با درنظرگرفتن سهمی از فهرست‌های انتخاباتی زمینه حضور زنان را در کرسی‌های تاثیرگذار کشور فراهم کنند تا شاید عرصه مردانه سیاست در ایران بتواند اندکی رنگ‌وبوی تغییر به خود ببیند تا سال‌ها پس از تحرکات دموکراسی‌خواهانه بتوانیم شاهد تحقق جامعه‌ای برابر در همه عرصه‌ها باشیم.
براي زنان اين خانه، آرامش يعني زندگي در کنار همدردهايي که رنج يکديگر را مي‌فهمند. دخترکاني از جنس خورشيد که خشونت‌هاي تکثير شده در رگ و ريشه اين شهر، برزخ اعتياد را نصيبشان کرده است. اميد، عشق، محبت، زندگي بدون حقارت براي آنها با در و ديوار اين خانه در «شوش» تعريف مي‌شود. آنها مي‌خواهند ديده شوند... ققنوس وار از ميان زبانه‌هاي آتشي که خشونت نصيبشان کرده، فرار و تا دور دستي که ديگران بعيدش! کرده‌اند، پرواز و ثابت کنند، توانا شده‌اند. «تا ديروز خيلي از اين زن‌ها تصوري از جمع‌هاي پنجاه تا صد نفره نداشتند. اما با راه‌اندازي بازارچه و ديده شدن کارهايشان خودشان را باور کرده‌اند. ديدن آدم‌هاي ديگر. ارتباط با دنياي بيرون از خانه. همه اينها يعني باور داشته باشيد که زنان آسيب‌پذير قابليت توانمند شدن دارند.» خانه خورشيد (مرکز بازتواني و حمايت از زنان آسيب‌پذير و بهبوديافته) 19 و 20 مرداد ميزبان مردمي بود که براي ديدن هنرهاي زنان توانمند شده به بازارچه خيريه اين مرکز آمده بودند. راه‌اندازي بازارچه از سوي يک نهاد مدني همچون خانه خورشيد يک فراخوان مردمي براي شنيدن صداي زناني است که در پي نابساماني‌هاي اقتصادي، فقر و ضعف آموزشي، درگير آسيب‌هاي مختلف اجتماعي شده‌اند. اعضاي خانه خورشيد تلاش مي‌کنند تا با جلب حمايت گروه‌هاي مردمي، تصويري ديگرگون از زنان عضو اين خانه ارائه کنند. تصويري وراي آنچه تاکنون با عنوان زن کارتن خواب، زن زباله‌گرد و زن سوءمصرف‌کننده از آنها سراغ داشتيم... .
«ان. جی.او»های زیادی در این محله فعالیت می‌کنند اما توان تشکل‌ها محدود است و اتفاق خاصی در محله نیفتاده است.
محمد باقرزاده | «حقی قانونی که سال‌ها معطل مانده و مسئولان شرایط اجرای قانون را فراهم نکرده‌اند»، این سخن مشترک ٥ کارشناس و پژوهشگر در نشست «نقد و بررسی حضور زنان در ورزشگاه» است که با تأکید بر اجحاف درباره یکی از حقوق دست‌کم ۴۰میلیون ایرانی، از لزوم تعیین تکلیف این موضوع سخن می‌گویند. دلایل طولانی‌شدن پرونده حضور زنان در ورزشگاه‌ها، کارکرد سیاسی کش‌دارشدن این پرونده، آسیب‌های اجتماعی محروم‌کردن زنان از حضور در فضاهای ورزشی به‌عنوان تماشاگر و همچنین راهکارهای پیش‌روی این پرونده از دیگر مسائل مطرح‌شده در این نشست است.
عفت دریس
آسيب‌هاي اجتماعي فقط مختص به تهران و كلانشهرها نيست و در شهرهاي ديگر نيز مشاهده آسيب‌ها عيني‌تر شده ، به‌خصوص آسيب‌هايي چون كارتن خوابي زنان كه با تشديد فقر مالي، رو به افزايش است. شهرهاي جنوبي ايران و از جمله بندرعباس، به فراخور جمعيت خود با كارتن خواب‌هايي روبه‌رو هستند كه زاييده مشكلات جامعه ايراني هستند. اگر گذرتان به محلات دوسوی خیابان کمربندی به‌خصوص دو راه ایسینی افتاده باشد، بدون شک از دیدن خیل زنان معتاد کارتن خوابی که در اطراف این منطقه در تردد هستند، تعجب نمی‌کنید. بخشی از این زنان، رانده‌شدگان دیگر شهرهای کشور و مابقی بومی هستند. بدون تعارف باید گفت که بیشتر آنها برای تهیه مواد و گذران زندگی در کنار دیگر مردان کارتن خواب زندگی می‌کنند، که البته این ارتباط پرخطر به سبب نادیده انگاشتن این قشر از سوی جامعه و مسئولان، عاقبت خوشی را برای خودشان و کسانی که در مجاورت آنان زندگی می کنند، نخواهد داشت.با این حال و با افزایش تعداد این زنان، تجمع آنها در گذرگاه‌ها و معابر پربازدید شهر بيشتر شده و پلیس حتی معتادان کارتن‌خواب را از زیر پل‌های شهر جمع‌آوری می‌کند.
چند وقت پيش، شهيندخت مولاوردي، معاون زنان و خانواده رئيس‌جمهوري از اجراي طرح تاب‌آوري در آخرين سال کار دولت يازدهم خبر داد و گفت: «اين طرح از جمله طرح‌هاي در دستور کار دولت در حوزه زنان و خانواده است که اميدواريم تا پايان سال در کل استان‌هاي کشور اجرايي شود.» او کاهش خشونت و نزاع‌هايي که زنان، درگير آنها در خانواده و جامعه هستند را مهم‌ترين هدف اجراي اين طرح ملي عنوان کرد و ادامه داد: «به‌کارگيري همه ظرفيت‌هاي علمي، انساني و فرهنگي در راستاي کاهش آسيب‌هاي اجتماعي حوزه زنان ضروري است.» مولاوردي توضيح بيشتري نداد که دقيقا در اين طرح قرار است چه خدمات و توصيه‌هايي به زنان شود و البته حرف‌هايش خيلي به‌چشم نيامد تا همين يکي، دو روز پيش که مديرکل امور بانوان و خانواده استانداري کردستان، حرف از تلاش براي افزايش تاب‌آوري زنان با هدف کاهش طلاق گفت. او که به‌تازگي، يکي از فازهاي اين طرح را در استانش اجرا کرده بود، حرف‌هايي زد که مناقشات زيادي در فضاي مجازي و برخي کارشناسان به‌وجود آورد. ليلا آژير گفت: «رشد طلاق و مشکلاتي که به‌تبع آن، ايجاد مي‌شود از ديگر دلايل ضرورت توسعه و تقويت تاب‌آوري زنان است. در‌اين‌راستا، موافقتنامه برنامه ارتقاي توانمندي زنان و تحکيم خانواده ميان معاونت امور زنان و خانواده رياست‌جمهوري و استانداري کردستان منعقد شد.»
اين حرف‌ها بازتاب خوبي در فضاي مجازي نداشت. خيلي از کاربران با اين برداشت که طرح تاب‌آوري قرار است زنان را در برابر ظلم‌هايي که به آنها مي‌شود، مقاوم کند به‌جاي اينکه اصل ظلم‌ها را از بين ببرد، زبان به انتقاد گشودند؛ انتقادي که با توجه به حرف‌هاي برخي مسئولان، خيلي هم نابجا نبود. در اين ميان، خيلي‌هاي ديگر به نحوه توضيح ماجرا از سوي مسئولان معاونت زنان و خانواده انتقاد مي‌کردند و مي‌گفتند، نوع طرح مسئله آنها، باعث شده که مردم فکر کنند، قرار است زنان را ساکت کرد و آنها را به تحمل بيشتر فراخواند درحالي‌که هدف از اجراي چنين طرحي، کاملا متفاوت است.
غزل حضرتي
انتخابات مجلس دهم در راه است، زنان، اين‌بار براي ورود به مجلس، آماده‌تر از هميشه مي‌شوند، زناني كه تاكنون نتوانسته‌اند سهمي بيش از ٥ درصد در پارلمان كشور را از آن خود كنند، اكنون خواهان سهم ٣٠ درصدي خود در مجلس‌اند؛ عددي نزديك به ١٠٠ نفر. كمتر از چهار ماه ديگر تا آغاز انتخابات زمان باقي مانده و زنان در احزاب و تشكل‌هاي مختلف، در حال آماده كردن بسترهاي ورودشان به مجلس هستند، جلسات و برنامه‌هاي مختلفي در شهرهاي مختلف از ماه‌هاي گذشته آغاز شده و زنان در حال ارايه دادن برنامه‌هاي خود، به مردم و نمايندگان احزاب‌اند؛ احزابي كه شرط ورود قدرتمند زنان به انتخابات، توافق با مردان حزبي است؛ مرداني كه پيشكسوت‌ترند به واسطه جنسيت و قدرت‌شان.
احزاب با نگاه‌هاي متفاوت سياسي، بر ورود زنان تمركز كرده‌اند؛ تمركزي محسوس كه مي‌توان آن را در گفتار و ادبيات‌شان به وضوح ديد. بسياري از زنان فعال سياسي كه در دوره‌هاي گذشته در مجلس بودند، اين‌بار براي ورود به مجلس اعلام آمادگي كرده‌اند. از سوي ديگر، اين زنان با برنامه‌هايي كه براي ورود حداكثري زنان به مجلس دهم
در نظر دارند، خواستار معرفي زنان فعال در حوزه‌هاي ديگري هستند كه صاحب تخصص و دانش‌اند و هنوز به جامعه سياسي ايران معرفي نشده‌اند؛ زناني كه مي‌توانند با حضور در مجلس، با استفاده از قدرت قانونگذاري، قوانيني تدوين كنند كه جامعه زنان بتواند نسبت به قبل شاهد گذاري باشد كه حضور مثمرثمر‌تري از خود نشان دهد.
نمایندگان در ادامه رسیدگی به پیشنهادهای الحاقی وکلای ملت به لایحه بودجه سال 95 کل کشور، پیشنهاد ظهر طبیب‌زاده، نماینده مردم تهران را به تصویب رساندند.
فريده غيرت*
در آستانه انتخابات مجلس شوراي اسلامي و انتخابات خبرگان رهبري هستيم و باز هم بحث مشاركت سياسي زنان مطرح است. مشاركت سياسي و اجتماعي زنان مهم‌ترين موضوعي است كه درباره حضور زنان در همه ادوار تاريخي در دنيا مطرح بوده است و در ايران هم مقارن با پيروزي انقلاب اين مساله و كيفيت حضور زنان در جامعه همواره مورد نقد و بررسي قرار گرفته است. ميزان حضور و مشاركت زنان در انتخابات اين دوره نسبت به دوره‌هاي قبل بيشتر شده است و اين افزايش در تعداد بيشتر زناني كه نسبت به سال‌هاي گذشته نامزد مي‌شدند، مشهود است. اگر زنان در اين دوره تمايل و مجال بيشتري براي حضور در انتخابات دارند دليلش اين است كه جامعه اين فرصت را به آنها داده و از حضور آنها استقبال كرده است. زنان احساس كردند جامعه پذيراي فعاليت آنهاست و مي‌توانند روي حمايت جامعه حساب كنند. من تعداد زيادي از اين زنان را مي‌بينم كه در حالي كه در دوره‌هاي قبل رغبتي براي مشاركت نداشتند، اين دوره براي حضور و شركت در انتخابات تمايل پيدا كرده‌اند. شركت در انتخابات و انگيزه زنان براي اين كار به دو مساله بستگي دارد. در درجه اول ساختار اجتماعي و استقبالي كه قدرت از اين حضور كرده و زمينه‌هاي آن را فراهم مي‌كند و در درجه دوم خود زنان كه بايد با خصوصيات فردي و اخلاقي‌شان روي اعتماد به نفس‌شان كار كنند تا براي مشاركت آماده شوند. اگر زن بداند جامعه با برخوردي منفي با او روبه‌رو مي‌شود و موانع مختلفي براي او ايجاد مي‌كند تا نتواند در مناصب بالا يا مياني قدرت حاضر باشد، تمايل او براي اين حضور از بين مي‌رود. استقبال بيشتر از حضور زنان در جامعه را مرهون تغيير جامعه و دولت هستيم كه اين تغيير در آمدن و رغبت زنان در صحنه موثر بوده است.
افزایش نمایندگان زن در مجلس دهم؛ یک فراکسیون قدرتمند یا زنان ساکت و آرام
زهرا سلیمانی: اوایل آبان سال گذشته بود که جمعی از زنان که عمدتا در زمره فعالان زن اصلاح‌طلب و اعتدالگرا به شمار می‌آمدند، از طرح خود برای «تغییر چهره مردانه مجلس» در انتخابات آینده مجلس رونمایی کردند و فراخوانی با همین نام به راه انداختند. افراد عضو در این فراخوان با نگاه انتقادی به عملکرد نمایندگان زن مجلس فعلی، هدف غایی خود را بر افزایش حضور زنان در مجلس و تأثیرگذاری بر بازتاب یافتن فعالیت‌های زنان در قوانین مصوب قوه مقننه متمرکز کردند. اعضای فراخوان با هدف «تغییر چهره مردانه مجلس» در موضع‌گیری‌های خود بر این موضوع تاکید داشتند که باید دست‌کم ۳۰ درصد از نمایندگان مجلس زن باشند. آنها همچنین تاکید داشتند که در تلاش برای تحقق این هدف روی امکانات نهادهای قدرت یا احزاب سیاسی حساب نکرده‌اند، بلکه نقطه تمرکز فعالیت‌شان را بر زنان تشکل یافته در نهادهای مدنی قرار داده‌‌اند و قصد دارند زنان را به شرکت در انتخابات چه به عنوان انتخاب‌شونده و چه در جایگاه انتخاب‌کننده‌ترغیب کنند. این کمپین در فضای مجازی با فعالیت گروه‌های دیگری از زنان، ذیل عناوینی چون «کمپین زنان برای تصاحب ۱۰۰ کرسی»، «کمپین ۵۰ زن برابری طلب را به مجلس بفرستیم» و «کمپین من کاندیدامی‌شوم» هدف دستیابی به سهم ۳۰ درصدی از کرسی‌های مجلس را پیگیری می‌کردند. حال با نزدیکی به دوره دوم انتخابات مجلس دهم امید است با افزایش حضور زنان کاندیدا در این ماراتن سیاسی هرچه سریع‌تر شاهد افزایش بیش از پیش آنها در مجلس باشیم. آنچه می‌خوانید نظرات فریده غیرت حقوقدان و فعال حوزه زنان در گفت‌وگو با «آرمان» است.
فریبا نباتی: تعداد دقیقی در میان آمار رسمی ندارند اما آمار غیررسمی می گوید در ده سال گذشته 4 برابر شده اند. پدیده ای که یک روز مردانه بود حالا آنقدر در میان زنان شایع شده که آمارش شانه به شانه آمار مردان می زند. هر چند آمار زنان معتاد در طول یک دهه چندین برابر شده است اما نگاه به این پدیده همانند گذشته است. همان نگاه جنسیتی که بر روی همه مسائل سایه انداخته اینجا نیز رخ نشان می دهد. مدت ها وجود زنان معتاد کتمان میشد بعد از آن که تعدادشان افزایش یافت و جایی برای پنهان کاری نماند از نگاه برنامه‌ریزان حوزه اعتیاد پنهان ماندند. معضل اعتیاد تنها به مردان خلاصه و تمامی برنامه ریزی ها در این راستا طرح و اجرا شد تا روز به روز هم بر تعداد زنان معتاد افزوده شود و هم آسیب های ناشی از آن.
روز گذشته، اولين مرکز خدمات دندان‌پزشکي زنان در حال بهبودي در خانه خورشيد تأسيس شد. اتفاقي که با همت ليلا ارشد، مديريت خانه خورشيد و انجمن دندان‌پزشکان ايران از سال گذشته کليد خورده بود، روز دوشنبه به بار نشست.
معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده با انتقاد از سیاسی‌شدن موضوعات در حوزه زنان و خانواده گفت: امیدواریم در برنامه ششم توسعه با همراهی مجلس به سمت تحقق عدالت جنسیتی حرکت کنیم.
نویسنده: مینو مرتاضی لنگرودی
زنان زمانی می توانند به برابری جنسیتی دست یابند که در سطوح کلان کارگزاری به عنوان آمر و برنامه ریز و تصمیم ساز و در سطح خرد به عنوان مجری آگاه طرحها و تصمیمات متخذه؛ به یک نیروی سیاسی اجتماعی شناخته شده و قابل پذیرش در سطح جامعه و ملی تبدیل شده باشند. از این رو اولویت دولت ایجاد نهادهای لازم برای حضور بی واسطه و بواسطه زنان در عرصه های کلان و خرد تصمیمی سازی و اجرا باید باشد. حساس سازی نسبت به تبعیضات جنسیتی و اصلاح روابط جنسیتی و توزیع منصفانه مناصب و جایگاه های کلان و کلیدی در چشم انداز برنامه های رفاهی، اموزشی و برنامه های توسعه به نفع زنان از اهم اولویت های دولت باید باشد.
در حياط که باز مي‌شود، بوي تازگي و طراوت حياط آب‌وجاروشده مؤسسه آتنا به مشام مي‌خورد. درست مثل خانه‌اي که مهياي ورود مهمان است. اينجا خانه بهبود کيفيت زندگي زنان آسيب‌پذير آتناست؛ مؤسسه‌اي که فقط چندماه است صاحبِ خانه‌اي براي خود شده و حالا بعد از تجهيز و راه‌اندازي بخش‌ها و کميته‌ها‌ي مختلفش، فراخواني عمومي براي افتتاحيه رسمي‌اش داده است. همزماني افتتاحيه و برگزاري بازارچه خيريه آتنا در خيابان جمهوري، با واقعه‌اي که براي پلاسکو اتفاق افتاد، زنان فعال اين مؤسسه غيردولتي را هم در شوک فرو برد اما تلاش‌هاي شبانه‌روزي و خستگي‌ناپذير يک‌ماه اخير براي بازگشايي رسمي اين خانه باعث شد، آيين بازگشايي طبق قرار قبلي برگزار شود. بازارچه‌اي دو روزه که هدفش آشنايي هرچه بيشتر مردم با مؤسسه و فروش اجناس آماده‌شده به‌وسیله مددجويان بود.
خيلي‌ها آمده بودند؛ از ليلا ارشد، مددکار و مديرعامل خانه خورشيد (مرکز حمايت از زنان آسيب‌پذير در محله دروازه‌غار) تا همراهان و اعضاي مؤسسه که شروع دوره‌اي جديد از فعاليتشان را نقطه‌عطفي در کارنامه فعاليت آتنا مي‌دانستند. تجربه چندساله آتنا در توانمندسازي و اشتغالزايي براي زنان در معرض آسيب، از يک زيرزمين کوچک در خيابان جمالزاده شروع شد و حالا به کمک خيرين، اعضاي اصلي مؤسسه و با سختي فراوان به يک ساختمان در خيابان جمهوري کشيده شده است؛ جايي‌که به گفته زهرا افتخارزاده، مديرعامل مؤسسه آتنا، با تمام کمبودهايي که دارد، به محلي امن براي توانمندسازي و اشتغالزايي گروهي از مددجويان انجمن تبديل شده است.
معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده با اشاره به آخرین اقدامات انجام شده در زمینه لایحه تامین امنیت زنان در برابر خشونت گفت: یک گروه کارشناسی و پژوهشی این لایحه را پیگیری و بازبینی کرده‌اند که اکنون تقریبا این کار به پایان رسیده است.
