نویسنده: مهدی فصیحی هرندی*

 در تاریخ ٧/١٢/١٣٨١ هیأت وزیران اساسنامه شرکت مادر تخصصی مدیریت منابع آب ایران را تصویب کرد. هدف از تشکیل این شرکت، ساماندهی فعالیت‌های وزارت نیرو در امور آب از جمله ساماندهی و راهبری حفاظت و بهره‌برداری بهینه از منابع آب است. در فصل دوم این اساسنامه اولین موضوع فعالیت این شرکت به این نحو تبیین شده است: «کارگزار وزارت نیرو در اجرای قانون توزیع عادلانه آب و سایر قوانین و مقررات مربوط به آب ازجمله مدیریت و کنترل بهره‌برداری از منابع آب...». بنابراین این کارگزار و بالطبع کارفرمای آن، وزارت کریمه نیرو، نماد حکمرانی دولتی آب ایران شناخته شده است که در راستای وظایف تعریف‌شده باید راهبری حفاظت از منابع آب را انجام دهد.  بیماری مزمن برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی کشور آن‌قدر حاد شده است که بحث درباره آن دیگر محدود به دولت، وزارت نیرو یا کارگزار آن نیست و لایه‌های دیگر حکمرانی نیز به آن ورود کرده‌اند. اکنون دشت‌های کشور جمعا با یک‌صدو ١٠ ‌میلیارد متر مکعب کسری موازنه برداشت روبه‌رو هستند.

وحیده کریمی| سن نکاح برای دختر نیز همانند ازدواج دایم ۱۳‌سال است در نکاح دختر باکره اعم از منقطع و دایم اذن‌ پدر یا جدپدری لازم است در ازدواج موقت زوجه حق بهره‌مندی از نفقه را ندارد، مگر این‌که زمان عقد نفقه را شرط کرده باشد زنان در ازداوج موقت حق ارث ندارند و شرط توارث هم باطل است فرزندان حاصل از ازدواج موقت‌ مشروط بر ثبت‌شدن قانونی و محضری ازدواج حق نفقه و ارث خواهند داشت ازدواج زودهنگام و نامناسب می‌تواند تبعات منفی بسیاری برای جامعه درپی داشته باشد در قوانین بسیاری از کشور‌ها، حداقل سن تعیین‌شده برای ازدواج، ١٨‌سال است تنها حق مادی دختران در ازدواج موقت داشتن مهریه است نبود مدرک کتبی معتبر دال بر نکاح موقت، اثبات‌ ازدواج موقت و مهریه توافق‌شده را دشوار می‌کند.

مولف: سعید منوچهریان

رضا مسعودنیا*

در ابتدا لازم می‌دانم که روز داروساز را به همه همکاران و داروسازان عزیز در سراسر کشور تبریک بگویم و آرزو کنم که دولت دوازدهم به مطالبات به حق این قشر تاثیرگذار نگاه ویژه‌یی داشته باشد. در روزهایی که فضای رسانه‌یی کشورمان تحت تاثیر انتخابات هیات رییسه نظام پزشکی، روز داروساز و انتخاب وزیر بهداشت دولت دوازدهم و مدیران اجرایی وزارتخانه بهداشت و درمان قرار دارد، بد نیست تا به بهانه روز داروساز از منظری تحلیلی و تطبیقی نوری به ابعاد مختلف و مشکلات پنهان بخش سلامت در کشورمان انداخته شود.

اگر یکی از بنیان‌ها و مؤلفه های توسعه پایدار در هر جامعه‌ای را نهادهای مدنی آن کشور بدانیم به‌طورقطعی یکی دیگر از پایه‌ها و بنیان‌های توسعه پایدار در هر کشوری رسانه‌ها و مطبوعات آزاد آن به شمار می‌آید. ارتباط جامعه مدنی و رسانه بسیار تنگاتنگ و مرتبط است و تفکیک آن کاری بسیار دشوار خواهد بود. اما اگر بخواهیم نقش رسانه در پیشبرد تلاش‌های مدنی و یا تأثیر متقابل این دو را بررسی کنیم ابتدا باید کاربردهای رسانه‌ها  را در همپوشانی و کمک به نهادهای مدنی اولویت‌بندی کنیم.  در این عرصه با توجه به همین اولویت، باید جنبه سرگرمی رسانه را نادیده گرفت. مهم‌ترین نقش رسانه‌ها در این زمینه  جنبه اطلاع‌رسانی، خبر، تبلیغات و آموزش است یا به قول زنده‌یاد معتمد نژاد وظایف راهنمایی و رهبری رسانه‌هاست. 

سیدقائم موسوی- کارشناس حوزه بین الملل

مطبوعات در قالب رکن چهارم دموکراسی نقشی تعیین کننده در فربه شدن جامعه مدنی ایفا می‌کنند. هر چه مطبوعات دارای خصائلی نظیر تکثر، تنوع و استقلالِ اقتصادی- سیاسی از قدرت فائقه باشند به همان میزان در رشد و تعالی جامعه مدنی اثرگذاری بیشتری خواهند داشت.
تقویت جامعه مدنی نیز به نوبه خود در مانایی و استمرارِ حیاتِ حرفه.ای مطبوعات نقش قابل اعتنایی دارد، چرخه‌ای از تاثیر و تاثر مثبت و منفی!
جامعه مدنی (Civil Society) از مفاهیمی است که در قرن هیجدهم میلادی و متاخر از نظریه قرارداد اجتماعی در ساحت اندیشه سیاسی خلق شد.
به‌صورت خلاصه جامعه مدنی یعنی دستاوردی که حاصلِ سیر انسان از وضعی طبیعی به قرارداد اجتماعی و تعامل با دولت و قدرت رسمی است. تبادلِ بخشی از آزادی‌های افسارگسیخته با امنیتِ همه جانبه اعم از فردی، اجتماعی، اخلاقی، حقوقی و غیره...

سرمایه اجتماعی چیست؟

cooperative

 در دیدگاههای سنتی مدیریت توسعه، سرمایه های اقتصادی، فیزیکی و انسانی مهمترین نقش را ایفا می کردند، ولیکن در عصر حاضر مدیران برای توسعه، در عین حال که به سرمایه های اقتصادی، فیزیکی و انسانی توجه می نمایند، بایستی نظر خود را بیشتر به سرمایه اجتماعی معطوف نمایند.

در این مقاله نخست با استفاده از دیدگاه تنی چند از صاحب نظران پیشقدم در این امر به مفهوم سرمایه اجتماعی پرداخته شده؛ در ادامه به نقش دولت در بازسازی سرمایه اجتماعی اشاره ای مختصر خواهیم نمود و سپس با ارائه تعاریفی از سازمانهای غیر دولتی (NGO ها) ارائه نموده و پس از بررسی پدیده NGO ها در ایران، ارتباط و نقش آن در شکل گیری و تقویت سرمایه اجتماعی تبیین می گردد.
در نهایت راهکارهای لازم جهت تقویت سرمایه اجتماعی از طریق نهادهای دولتی و غیر دولتی (NGO ها) پیشنهاد می گردد.

نویسندگان: محمد شریف شاهی، محمود جلالی

تقویت، بهسازی و اجرای حقوق بشر از مهم‌ترین عرصه‌هایی است که سازمان‌های غیردولتی در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی، نقش‌های عمده‌ای را در آن ایفا می‌کنند. در این عرصه، نهادهای عمومی و دولتی نیز در جهت ارتقای هرچه بیش‌تر حقوق بشر با سازمان‌های غیردولتی مشارکت می‌کنند. در این فرایند، رژیم حقوق بشر به صورت شبکه‌ای عمدتاً فراملی است که در آن اقدامات بخش غیردولتی و دولتی به هم پیوند می‌خورد و حقوق بشر را به‌عنوان «سیاست عمومی جهانی» مطرح می‌سازد. شبکه سیاستگذاری عمومی جهانی برای حقوق بشر در این معنا عبارت از پیوستگی بین ارگان‌های دولتی، سازمان‌های بین‌المللی و جامعه مدنی است که برای دستیابی به اهدافی که به‌تنهایی قادر به تحقق آن‌ها نیستند، اقدام می‌کنند. به‌علاوه، سازمان‌های غیردولتی نقش‌های مکمل نظارتی و اجرایی برای سایر اجزا در این شبکه ایفا می‌کنند، به نحوی که بدون حضور آنان نظام حقوق بشر جهانی از مختصات یک سیستم کامل و بدون نقص برخوردار نیست. به نظر می‌رسد که با توجه به سیر تاریخی مشارکت سازمان‌های غیردولتی در عرصه حقوق بشر، مبانی این مشارکت، بیش‌تر ناشی از الزامات نظم نوین جهانی و ضرورت‌ها و اهمیت مسائل حقوق بشری است.

نویسنده: محمد رستگاري٭

نگاهي به تاريخچه آلودگي هوا در تهران نشان مي‌دهد اين معضل دست‌كم در پنج دهه اخير گريبانگير تهران بوده اما نكته‌اي كه مطرح مي‌شود اين است كه آيا اين معضل به راستي غير قابل حل است؟ بررسي تجربيات در كشورهاي ديگر و حتي تجربيات شهر تهران نشان مي‌دهد امكان بهبود در اين زمينه وجود دارد. نبايد فراموش كرد سال ٧٩ در زمان آغاز برنامه جامع كاهش آلودگي هوا در تهران مشكل اساسي در تهران گازهاي آلاينده نظير منوكسيد كربن، دي اكسيد گوگرد و دي اكسيد نيتروژن بود، اما با اجراي برنامه طي سنوات آتي به تدريج شاهد اثربخشي اقدامات بوديم به‌طوري‌كه ديگر شاهد حتي يك روز ناسالم از نظر اين آلاينده‌ها نبوديم.

هر چقدر نهادهای مدنی در جوامع قدرتمند‌تر باشند، کنترل بر قدرت بهترخواهد بود و این امر به تکامل روند توسعه سیاسی و اقتصادی کمک خواهد کرد. نکته بنیادین این است که نهادهای مدنی با تقویت امر نظارت و کنترل برنهادهای قدرت مانع گسترش روندهای فساد سیاسی و اقتصادی می‌شوند و رانت خواری‌های سیاسی کمتر می‌تواند به نتیجه برسد. بنابراین موضوع دیگری که با گسترش نهادهای مدنی تحقق می‌‌یابد؛ مقوله حقوق شهروندی است. حقوق شهروندی دارای مقتضیات حقوقی و اجتماعی است به این ترتیب وظایفی که دولت‌ها در قبال شهروندان خود دارند حیطه گسترده‌ای را در بر می‌گیرد. از حق آزادی فردی و اجتماعی گرفته تا حق برخورداری از تأمین معاش و محیط زیست سالم، همه از جمله موارد حقوقی است که دولت‌ها موظفند آن را برای شهروندان خویش تأمین کنند. ضرورت چنین فعالیتی از سوی دولت‌ها، اصلاح ساختارهای کهنه اداری و اجتماعی است. برای اصلاح چنین اموری نیاز به نهادهای مدنی قوی و فعال است که هدف از آن‌ها بهبود فرصت‌های شهروندان برای اعمال حقوق و وظایفشان است. در چنین فضایی افزایش آگاهی‌های سیاسی و اجتماعی بهترین راهبرد خواهد بود که تحقق چنین مهمی‌از طریق گسترش نهاد مدنی قوی و تاثیرگذار امکان‌پذیر است.

محمدهادی جعفرپور وکیل دادگستری: جامعه شناسان در معرفی ارکان و ضرورت‌های توسعه جوامع، رسانه و نهادهای مدنی را دو رکن اساسی و ضرورت غیر قابل انکار در شکل‌گیری مقدمات توسعه جوامع می‌شناسند. دایره گسترده رسانه در عصر حاضر که به موجب قاعده قابل احترام دسترسی آزاد به اطلاعات وسیع‌تر از گذشته شده است دوشادوش فعالیت‌های تعریف شده ذیل وظایف و اختیارات نهادهای مدنی به معنای اخص آن کارکردی مکمل گونه دارند، رسانه‌ها در معرفی و به تصویر کشیدن چالش‌ها و حقوق مسلم شهروندان نقشی نمایانگر داشته و در موازات این رویکرد رسانه‌ای که در قالب‌های متنوعی مهم‌ترین رسالتش آگاهی بخشی جامعه است.

احمد آل‌ياسين

توسعه فراگير در كشورهاي توسعه‌يافته؛ اجراي پروژه نيست بلكه فرآيند موزوني در همه بخش‌ها با نيت ارتقاي كيفيت زندگي و رفاه جامعه با مشاركت آزاد مردم در فعاليت‌هاي اجتماعي اقتصادي؛ فرهنگي و سياسي و بهره‌مندي منصفانه همه افراد از ثمرات توسعه است.

نویسنده: عبدالعزیز مولودی

انتشار تصویب‌نامه هیئت‌وزیران در زمینه تشکیل نهادهای غیردولتی در شهریورماه 95 تحت عنوان «آیین‌نامه تشکل‌های مردم‌نهاد»، فرصت مناسبی است برای مرور سیاست‌های مربوط به این سازمان‌ها طی دهه گذشته تا تغییرات ایجادشده در نگاه دولت به مقوله سازمان غیردولتی یا آنچه اصطلاحاً سازمان مردم‌نهاد گفته می‌شود، بحث و بررسی گردد.

سازمان‌ها و تشکل‌های غیردولتی نقش مهمی در توسعه اجتماعی جامعه ایفا می‌کنند، اما سال‌هاست این تشکل‌ها از عدم حمایت‌های قانونی گله‌مند هستند. واکاوی ماهیت جامعه‌شناختی سازمان‌های مردم‌نهاد یا سمن‌ها، در توفیق تفکر دموکراسی و مشق گفتمان توسعه، تولید سرمایه‌های اجتماعی و افزایش همبستگی، مشارکت و همگرایی اجتماعی حائز اهمیت است.

مهران آزرم- خیریه‌ای است، موسسی دارد. موسسش کتاب می‌خواند، و سپس ایدئولوژی خلق می‌کند. از مکتب دین چند جمله‌ای می‌خواند و بر ایدئولوژی‌اش مُهر اعتبار می‌زند. تا این جا مشکلی نیست، هر کسی حق دارد صاحب اندیشه‌ای شود، که طبعا و بی‌شک آن اندیشه جای هزارن نقد هم خواهد داشت، زیرا که زاییده‌ ذهن یک انسان است‌. هم‌چنین هر کسی حق دارد اندیشه‌اش را اشاعه دهد و هرکسی هم حق دارد آن را نقد کند؛ و همین کنش‌ها و واکنش‌ها باعث ترقی ذهن و یافتن راهکارهای عقلانی می‌شود.

بعد از پلمپ دفتر انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران در سال 88 تا کنون، مطبوعات کشور و روزنامه‌نگاران که دائما در معرض مشکلات صنفی، توقیف، تهدیدهای امنیتی، بیکاری و مسائلی از این دست بودند، مفری برای طرح خواست‌های صنفی و دفاع از حقوق ازدست‌رفته خود نداشته‌اند.
با تغییرات سیاسی و روی کار آمدن دولت حسن روحانی با حمایت جریان اصلاح‌طلب و طیف وسیعی از روزنامه‌نگاران منتقد و معتقد به روندهای اصلاحی در کشور، زمزمه‌های بازگشایی انجمن روزنامه‌نگاران شنیده شد. حتی درخواست‌هایی در کنار بازگشایی دفتر دیگر تشکل‌های صنفی از رئیس‌جمهوری و وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارائه شد و وعده‌های دولت در بازگشایی این دفتر بسیاری را امیدوار کرد که بالاخر موسم خزان حمایت‌های صنفی به سر آمده است.

فریبا نباتی: هفته ملی سلامت زنان که هرساله در مهرماه برگزار می‌شود امسال نیز روزهای ۲۴ تا ۳۰ این ماه را به خود اختصاص داد. در این هفته مطابق رسم هر ساله مسئولان با ارائه روزشمار تلاش کردند توجه‌ها را به بحث سلامت زنان جلب کنند. این هفته در حالی به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود که آمار‌ها همچنان از نبود وضعیت مطلوب در حوزه سلامت زنان ایرانی خبر می‌دهد.
اضافه وزن ۶۰ درصدی، کم خونی ۳۰ درصدی، فقر حرکتی، مصرف ۳۰درصدی قلیان در میان دختران دانشجو، کمبود روی، آهن و ویتامین‌ها و اختلالات روانی و رفتاری به عنوان رتبه اول بار بیماری‌ها؛ تنها بخشی از آخرین آمار و ارقام وضعیت سلامت زنان است. اعدادی که می‌گویند هم زنان از سلامت خود غفلت کرده‌اند و هم مدیران و مسئولان حوزه سلامت برنامه مناسب و جدی برای آنان نداشته‌اند . موضوعی که در راس آن مشکلات فرهنگی و اجتماعی خودنمایی می کند

یاسمن صادق شیرازی

کمتر از 10 روز از همایش رونمایی اساسنامه مجمع ملی سمن‌های جوانان در شیراز می‌گذرد. همایشی که با حضور دکتر «اسحاق جهانگیری» معاون اول رئیس جمهوری و برگزیدگان سازمان‌های مردم نهاد 31استان کشور برگزار شد. نداشتن قدرت کافی و نیز  رسمی نبودن سمن‌ها یکی از مهم‌ترین مشکلاتی است که سازمان‌های مردم نهاد جوانان با آن سال‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند. تا جایی که کارشناسان در این حوزه معتقدند مشکلاتی همچون وابستگی سمن‌ها به دولت، به رسمیت نشناختن استقلال آنها در سازمان‌ها و نهاد‌های اجرایی، مشکل جایگاه حقوقی آنها در ساختار اجرایی دولت، آشنا نبودن مردم و جوانان دامنگیر سمن‌ها برای فعالیت‌های اجتماعی شده است.