بیش از دو دهه از ورود گسترده و گاه مسلط مفاهیمی مانند جامعه مدنی، نهادهای مدنی و فعالان مدنی در ادبیات رسانه‌های عمومی نمی‌گذرد، هرچند که سابقه تشکیل و حضور نهادهای مدنی به‌ویژه نهادهای صنفی در کشور بیش از این‌هاست. در این زمان نه‌چندان زیاد فعالیت نهادها و کنشگران مدنی با فرازوفرودهای زیادی همراه بوده است که ناشی از علل مختلف اعم از درونی و بیرونی است. گاهی حکومت و آحاد جامعه علت اوج و فرود بوده‌اند و زمانی شرایط درونی نهادها. نگاهی به گفته‌ها و نوشته‌های فعالان و پژوهشگران این حوزه مشخص می‌کند که بین وضعیت موجود نهادهای مدنی و نقطه مطلوب یا دست‌کم نقطه مقبول، فاصله است. طرفه آنکه حکومت نیز به دنبال اثبات همین امر است. در چنین شرایطی، ارزیابی مسیر طی شده و شناختن آسیب‌ها و موانع ضرورت دارد تا در کنار ترسیم وضعیت مطلوب و ارزیابی دقیق از وضعیت موجود برای دست‌یابی به راه‌های طی فاصله بین این دو گام برداشته شود.
حامیان جامعه مدنی (حجم) در ادامه فعالیت‌های خود برای کمک به اعتلای نهادها و فعالیت‌های مدنی، فرصتی برای گفت‌وگو بین فعالان، پژوهشگران و صاحب‌نظران این حوزه فراهم کرده است. شرایط ویژه ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا گفت‌وگوی حضوری را خطرناک کرده، بنابراین با دعوت از این عزیزان، گفت‌وگو در فضای مجازی و استفاده از ظرفیت‌های کلاب هاوس را فراهم کرد.
آنچه در ادامه می‌آید متن گفت‌وگوهای نخستین جلسه با عنوان «مشکلات و موانع فعالیت نهادهای مدنی» است. مشکلاتی که از زبان تعدادی از کنشگران، پژوهشگران و صاحب‌نظران شناخته شده این حوزه بر اساس تجربیات و یافته‌هایشان بیان شده است. این موانع گاهی ذهنی است و گاه عینی. فقدان شفافیت و نبود اتفاق‌نظر بین کنشگران از مفهوم نهاد مدنی و نیز روشن نبودن حدودوثغور حوزه مأموریت و انتظارات از آن به‌صورت مانعی در بهبود عملکردشان بروز کرده و گاه واقعیت‌های موجود از قوانین گرفته تا رفتارهای دور از انتظار از سایر نهادها مشکل‌آفرین بوده است. فقدان شفافیت کافی در عملکرد، جزیره‌ای عمل کردن و مجهز نبودن به آمار و اطلاعات متقن و دقیق از مشکلات و موانع درونی نهادهای مدنی است.
همه این‌ها و بسیاری موارد دیگر در نخستین جلسه از مجموعه برنامه‌های «جامعه مدنی؛ موانع، فرصت‌ها، راه‌کارها» با دقت و ریزبینی طرح و بررسی شد. «حجم» امیدوار است که با ادامه این گفت‌وگوها و با تجمیع و اولویت‌بندی مشکلات و موانع، همچنین فراهم کردن زمینه هم‌افزایی نهادهای مدنی، در جهت رفع موانع و رسیدن به راهکارهای عملی گام بردارد.
