هفدهمین نشست «هم اندیشی نهادهای مدنی» روز چهارشنبه 13 تیر 1397 از ساعت 14 الی 16 توسط حامیان جامعه مدنی (حجم)، با دستورجلسات «استماع نظرات تحلیلی اعضای هم اندیشی در خصوص سه گفت و گوی راهبردی قبلی و ارائه پیشنهاد در خصوص موضوع یا سخنران نشست های آتی» و «بحث و تبادل نظر جهت اتخاذ تصمیم در خصوص ویژگیهای نهادمدنی برتر با هدف انتخاب و معرفی نهاد مدنی برتر» برگزار شد.
در ابتدا دستور اول مورد بحث قرار گرفت.
فاطمه قاسم زاده راجع به پرسش این دستور گفت: ما از نظر تئوری به این سلسله گفت و گوها نیاز داریم و بدون منابع نظری نتیجه کار ما خیلی اثربخش نخواهد بود. نیازهای ما متفاوت است و در سطوح مختلف قرار داریم. بهتر است از همه در مورد موضوعات مورد نیازشان نظرسنجی شود. مثلا خود ما به بحث راجع به «شبکه» نیاز بیشتری داریم.
دهقان توضیح داد که «حجم» در هر جلسه گفت و گوهای راهبردی نظرسنجی برگزار میکند و جلسات بر طبق نظرسنجی ها طراحی و برنامه ریزی میشوند.
مینو مرتاضی گفت پیش نیاز تشکیل شبکه همن بحث های مبنایی و نظری است. در 3 برنامه نخست گفت و گوهای راهبردی، 3 سخنران با گرایش های فکری مختلف داشتیم که هر سه آنها بر یک چیز تاکید داشتند و آن تبدیل "من" به "ما" می باشد. من از جمع خواهش میکنم کسانی را در حوزه موانع نظری شبکه سازی معرفی کنند یا نشستی تحت عنوان «شبکه سازی جامعه مدنی چه کمکی به توسعه میکند؟» و چگونه در شرایط فعلی چنین چیزی ممکن است.
قویدل با بیان اینکه شبکه و سیستم های تشکلی برآمده از جامعه هستند گفت یک واقعیتی در جامعه ما وجود دارد و میدانیم انجام کار تیمی در کشور ما مشکل است، ما کار کردن با همدیگر را کمتر بلدیم. شبکه برای هدف مشترک تشکیل میشود و خصلتی و خصولتی نباید وارد حوزه یکدیگر شوند.
ایرانمنش گفت در کشور ما بین نظر و عمل، برنامه و اجرا شکاف عظیمی وجود دارد. شاید علت آن این باشد که شاید آن نظر آنقدر پخته نبوده که نتوانسته به اجرا دربیاید و دیگری اینکه آن نظر خوب بوده ولی نتوانسته درست اجرا شود. به نظر من ما باید نظراتی را مطرح کنیم که ملموس و قابل اجرا باشد. باید از کسانی که در حوزه اجرا موفق بوده اند دعوت کنیم. مسئله ای که من پیشنهاد میکنم «مطالبه گری اجتماعی فعال» میباشد. یعنی مطالبه و مساله را تا انتها دنبال و پیگیری کنیم.
صیادی گفت نظرسنجی های پس از برنامه ها را بررسی کرده و تذکر یک نکته را ضروری میداند و آن این است که برخی از پیشنهادات و نظرات، توقعشان از گفت و گوهای راهبردی بیش از کارکرد آن است.
طبیعتا ما مشکلات و آسیب هایی داریم که باید در برنامه ای فارغ از گفت و گوهای راهبردی پیگیری شود.
قویدل با تاکید بر این که راه توسعه ایران، «مشارکت اجتماعی» است پیشنهاد داد به مناسبت 22 مرداد، روز ملی سازمانهای مردم نهاد کاری انجام دهیم و از این روز استفاده کنیم. وی همچنین پیشنهاد داد سخنرانی دعوت کنیم که در حوزه «تجارب زیسته سازمان های مردم نهاد» کار کرده باشد.
شریف پور پیشنهاد داد موضوع «چگونه اعتماد عمومی را به نهادهای مدنی برگردانیم؟» را بررسی کرده و آسیب شناسی کنیم که چرا شکاف بین مردم و دولت و نهادهای مدنی ایجاد شده است؟!
مرتاضی گفت مهمترین ویژگی نهاد مدنی مستمر بودن و عقلانی بودن آن است. نقطه مشترک ما باید یک مبانی علمی مستقل از ذهن ما باشد. باید نشست های گفت و گوهای راهبردی را جدی گرفت و روی یک مبانی علمی توافق کرد و صحبتها و پیشنهادات بر اساس آنها باشد.
قاسم زاده با بیان اینکه موضوع کودکان دچار اهمیت بسیاری است گفت که باید به مسائل آنها و در کنار آن به آموزش و پردازش بپردازیم.
علی پناه یکی از موضوعات مهم جهت پرداختن را «فساد سازمان یافته» و چرایی بوجود آمدن آن دانست.
نسیم یادگار گفت حجم باید به موضوع «حمایت از جامعه مدنی چگونه ممکن است» بپردازد. ما اسممان را گذاشتیم حامیان جامعه مدنی ولی هنوز توافق نکردیم که جامعه مدنی چیست و نه توافق داریم حمایت از جامعه مدنی چگونه ممکن است! این توافق یک نقطه شروع خیلی جدی است که سخنرانی ها میتواند بر اساس آن بوده و راهبردی باشد.
سعید دهقان گفت عدم توافقی که شما گفتید به این شکل مطلق نیست و شاید چون شما در جلسات گذشته ما حضور نداشتید، ناخودآگاه استقرا میکنید.
افشاری گفت به دلیل گستردگی موضوعات، شاید بهتر باشد به صورت فصلی یا شش ماهه 3 حوزه مختلف را مورد بررسی قرارداد. ضمن اینکه نیاز به یک زمینه تئوریک و ساختارهای مشترک داریم.
در پایان دستور اول سعید دهقان تاکید کرد که اعضا میتوانند نظرات و پیشنهاداتشان را به دبیرخانه حجم اعلام کنند و پس از آن با توضیح اینکه ایده اولیه تقدیر از فعال مدنی برتر بود و ما فکر کردیم چون ما کار نهادی میکنیم و کارکرد جامعه مدنی نهادی ست، تمرکز روی شخص میتواند خودش تناقض باشد به همین دلیل تمرکز را روی نهاد مدنی آوردیم وارد دستور دوم شد و گفت این دستور برای ما خیلی مهم است و حال نظر شما را راجع به «ویژگی های نهاد مدنی برتر» میخواهیم بدانیم. لطفا بدون ذکر نام فقط از ویژگی صحبت کنیم.
در این بخش افراد حاضر در جلسه ویژگی های مورد نظرشان را بیان کردند که این ویژگی ها در پی می آید:
علیرضا افشاری:
- دسته اصلی ساختار سمن ها است: جمعیت، ساز و کار، کارگروه ها و مهم تر از همه گردش مدیریت آنها
- محتوای آنها (کدامشان محتوای زمینیتری دارند و محتوای آنها خیلی خُرد نیست که به پروژه مرتبط شود و عمومی تر و موثرتر است.)
- کارکردها، نتایج و دستاوردها
- قدمت هم مهم است چون ماندگاری یک انجمن نشان دهنده محتوای آن است.
بهارک علی پناه:
- برای جایزه دادن حوزه ها را جدا کنیم.
برلیانت بزرگمهر:
- حرف مهم و نتیجه بخش اجتماعی داشته باشند و فقط صحبت های عمومی نباشد
- موفق در جلب مشارکت مردم
- تصمیماتشان از علم و عمل درآمده باشد
- در افزایش آگاهی جامعه موفق باشند
- یک سویه و کلیشه ای نگاه نکنیم.
قویدل:
- در اکثریت سیستم های دنیا جایزه ها به یک رشته و دسته خاص داده می شود چون عملا هر رشته ای چالش خودش را دارد.
- حتما نظام و دبیرخانه داشته باشد و طی یک مدت نهادها رصد شوند.
- سازمان مدنی که دموکراتیزه باشد و انتخابات در آن نقش داشته باشد.
صیادی:
- این انتخاب نیازمند یک دستورالعمل مشخص میباشد که در آن هم موضوعات تفکیک شوند و هم فرآیند مشارکت (نهادها باید چه ویژگی هایی داشته باشند) در این رقابت مشخص شوند و باید مشخص شود انتخاب چگونه صورت میگیرد؟ - هیات داوران چه کسانی هستند؟
- حجم آئین نامه اولیه را با توجه به پیشنهادات مطرح شده در این جلسه تهیه کرده و سپس توسط هم اندیشان اصلاح شود.
درویش
- حامیان جامعه مدنی از تلفیق 22 گرایش NGOای که در کشور وجود دارد حمایت میکند و خودش برای هم افزایی تلاش میکند.
- چند داور که از سرمایه های اجتماعی ما هستند انتخاب را انجام خواهند داد
- آئین نامه ای که از ویژگی های نهاد منتخب تهیه میشود، در اختیار داوران قرار خواهد گرفت و مبنای قضاوت خواهد بود.
- فراخوان بدهیم که قرار است این جایزه داده شود.
- خودمان نهادهای مدنی موفقی که میشناسیم را معرفی کنیم.
- قدمت و ساختار و اثربخشی و ... باید چند امتیاز داشته باشند؟
- باید مشخص کنیم شاخص ها چقدر برای ما اهمیت دارند.
ایرانمنش
- توجه به عملکرد درون سازمانی (برنامه ریزی، نظارت پذیری، شفافیت مالی) و برون سازمانی (اثر بخشی، مشارکت پذیری)
دهقان
- باید مشخص شود که هر شاخصی چند امتیاز خواهد داشت
مظفریان
- مددکاری فردی (در حوزه عملکرد خودش، تا چه میزان خدماتی به گروه هدفش میدهد. عملکردش چگونه بوده)
- مددکاری در سطح اجتماع محلی (تا چه حدی سرمایه انسانی و مشارکت مردمی را در جامعه محلی جذب کرده است)
- مددکاری جامعه ای (در حوزه خودش چقدر توانسته آگاهی بخشی کند؟ - تا چه حدی توانسته مطالبه گری کند (تغییر قوانین- اصلاح زیرساختها))
- اثرگذاری و مطالبه گری در حد بین المللی و ارتباط با نهادهای بین المللی
- آن نهاد دیدگاه کل نگر داشته باشد، چه مقدار دهش برای جامعه اطرافش داشته؟ یعنی خیرعمومی داشته باشد.
قاسم زاده
- باید مشخص شود که با مشارکت موافقیم یا با رقابت؟!
مرتاضی
- تمام شاخص های مطرح شده در نشست های ما به خصوص در سه گفت و گوی راهبردی اخیر گفته شده، پیشنهاد میکنم شاخص ها را از مستنداتمان استخراج کنیم.
یادگار
- ابتدا باید حامیان جامعه مدنی به یک نهاد معتبر تبدیل شود و جایزه دهنده باید اعتبار و مشروعیت داشته باشد.
- انتظار میرود حجم پس از 12 سال فعالیت و بر اساس تجربه زیسته خود به شاخص های نهاد مدنی برتر دست پیدا کرده باشد.
- با یک جلسه و یک دستور نمیتوانیم به شاخص ها دست پیدا کنیم.
- نهادها باید در ظرف های مختلف سنجیده شوند. (هر نهادی در ظرف خودش بررسی شود)
قویدل
- اگر نهاد قوی نیستیم میتوانیم جوایزی را به نام آدمهای قوی بدهیم
- بندی داشته باشیم که اگر نهادی که جایزه گرفته عملکرد مثبتی نداشت، جایزه پس گرفته شود.
در پایان درویش با تاکید بر اینکه حجم دنبال این است که علمی شکل بگیرد گفت در تداوم است که جایزه ها وزن پیدا میکنند و این بستگی به حجم دارد که تا چه اندازه بر اصولش پافشاری کرده و یک جریان راه بیندازد. ما باید یک مجموعه دستورالعمل را تهیه کرده و آن را به 4 داور مستقل، خوشنام و مورد احترام جامعه مدنی بدهیم و کار قضاوت را به آنها بسپاریم.
