نوزدهمین نشست هم اندیشی نهادهای مدنی توسط حجم (حامیان جامعه مدنی) و با حضور نمایندگان نهادها و انجمن های مدنی روز چهارشنبه ۱۶ مرداد ١٣٩٨ با موضوع «ادامه بحث نظام مشارکت اجتماعی؛ منابع٬ موانع٬ راهکارها» در سندیکای شرکتهای ساختمانی ایران برگزار شد.
در ابتدای جلسه سعید دهقان نایب رئیس هیات مدیره حامیان جامعه مدنی با توضیح مجدد اینکه در دور جديد نشست های هم اندیشی نهادهای مدنی در سال ۱۳۹۸ هر جلسه مسئولیت محتوایی بر عهده یک نهاد مدنی عضو می باشد و «حجم» تنها کارگزار جلسات است، گفت: به دلیل اینکه در جلسه گذشته به سه نکته منابع، موانع و راهکارها پرداخته نشد این جلسه نیز به ادامه مبحث قبلی می پردازیم.
مهدی بامداد با بیان اینکه از سال ۹۵ ترم نظام اجتماعی جا افتاده و الان مطرح شده گفت: من اصراری به رسانه ای شدن موضوع ندارم چون بین چیزی که هستیم و چیزی که میخواهیم به آن برسیم، چند گپ بزرگ وجود دارد و نباید شتاب داشته باشیم. نظام مشارکت اجتماعی اقتضایی است و دستوری نیست. جامعه مدنی باید به این نقطه برسد که به آن نیاز دارد و باید با صبر و حوصله وارد آن شد. این مهم است که چه تصویری از سازمان نظام مشارکت اجتماعی داریم؟ مهم است که هویت NGOهای ما در کشور احراز شود. تا وقتی این هویت احراز نشده، تشکیل سازمان نظام مشارکت اجتماعی معضل بوده و به پیچیده تر شدن گره های موجود منجر خواهد شد.
اگر نظام مشارکت اجتماعی را فقط به چشم یک سازه برای تجمیع سمن ها نگاه کنیم، نهایتاً به چیزی مثل خانه سمن ها شبیه خواهد شد.
نظام مشارکت اجتماعی باید بتواند هویت جامعه مدنی را روشن کند. نظام مشارکت اجتماعی مبتنی بر پاسخ به پرسش ها شکل می گیرد. من از شما سوال میکنم: توسعه اجتماعی در ایران از چه مختصاتی تبعیت کرده و چه آینده ای دارد؟ وضع فعلی آن چه هست؟ چه کسی میتواند این را ترسیم کند؟ با آنالیز سندهای مادر در کشور٬ مخصوصاً بررسی ۶ برنامه توسعه، چه تصویری میتوان از حوزه اجتماعی آنها استخراج کرد؟ چه دفاعی میتوانیم از آنها بکنیم؟
ما اگر به این پرسش ها پاسخ ندهیم، نظام اجتماعی نمیتواند گره های موجود را باز کند. نظام مشارکت اجتماعی در یک ترسیم مشخص از جامعه می تواند متولد شود.
وی ادامه داد: باید مشخص شود که نظام مشارکت اجتماعی با سایر نظام های ما چه داد و ستدی دارد؟ این نظام نباید نسبت به نظام های سیاسی، آموزشی، اقتصادی و ... بی تفاوت باشد.
بامداد گفت:مهم این است که نهادهای مدنی تشکیل یک هویت جمعی بدهند و ساختاری را تشکیل دهند که یک آرمان واحد، اهداف واحد و متد تعریف شده برای رسیده برای رسیدن به اهدافشان داشته باشند؛ آن وقت میتوانیم بگوییم نظام مشارکت اجتماعی تشکیل شده است. این اتفاق نمی افتد، مگر اینکه ما بتوانیم مبانی اساسی و زیرساختها را درست کنیم. اگر این اتفاق نیفتد نهایتا چیزی شبیه خانه سمن ها تشکیل می شود که تجمیعی از سمن هاست. نظام مشارکت اجتماعی باید بتواند به NGOای که وارد آن می شود شخصیت جدید و فراتری ارائه کند. اگر به این سمت برویم که صرفاً یک انتخابات برگزار کنیم، نماینده هایی از NGOها را جمع کرده و یک تشکلی را ایجاد بکنیم، نهایتاً میتوان یک سری خدمات حداقلی مثل مسائل حقوقی را به آنها ارائه کنیم. آنچه که مهم است این است که رسالت جامعه مدنی در نظام مشارکت اجتماعی احراز شود. آن موقع تمام NGOهای ما میتوانند در قابل نظام مشارکت اجتماعی با دولت وارد تعامل شوند.
دهقان با بیان اینکه سوالات آقاي بامداد ماهوی است و مي تواند به تولید محتوا کمک می کند، گفت: با توجه به اينكه قاعدتاً اولويت با سوال است، می توانيم تا حدودی از دستور عدول کنیم تا به بهانه پاسخ به اين سوالات، بحث كمي بازتر و پخته تر شود.
فاطه قاسم زاده گفت: ما در یک حدی باید ساختارها و مواردی که به نظام مشارکت مربوط می شود را پیگیری کنیم و اگر بخواهیم همه مسائلی که به آن مربوط می شود را حل کنیم و بعد به نظام مشارکت برسیم، به نظر من اتفاق دور دستی می شود. ما باید یک راه بینابین داشته باشیم، چون همه مسائل در اختیار ما نیست و میتوانیم مسائلی که ارتباط مستقیم تری با نظام مشارکت اجتماعی دارند را مورد بررسی قرار دهیم٬ آن وقت این نظام میتواند به یک سری مساپل پاسخ دهد، ولی اگر بخواهیم همه مسائل را حل کرده و بعد به این نقطه برسیم، خیلی طولانی می شود.
پوران اسماعیلی صحبت های بامداد را منفی ارزیابی کرد و گفت: ما صفر نیستیم، نظام هایی ساخته ایم و در آنها منشا اثر هستیم. من هم موافقم که سنگها دانه دانه باید روی هم قرار بگیرند تا بنایی اصولی ساخته شود، ولی کشور ما کشوری است که این اتفاق در آن رخ نمیدهد و ما عادت کرده ایم که در هم کار کنیم. من سخنان آقای بامداد را شبیه مسئولین دولتی دیدم که سخنرانی میکنند برای انجام ندادن کاری، نه برای انجام آن.
در ادامه بیان نظرات حاضرین، محمد مصطفوی گفت: بحث من این است که ما با مجوز مشکل داریم. در دنیا اینطور مطرح است كه هر گروه ۵ نفره ای که ادعا کنند میخواهند کاری را انجام دهند، همان ۵ نفره بودنشان یعنی داشتن مجوز. در کشور ما برای هر کاری نیاز به گرفتن مجوز است. آقای بامداد در صحبتهاشون از کلمه «اقتضایی» استفاده کردند و من معتقدم که الان اقتضای ایجاد نظام مشارکت اجتماعی در کشور ما وجود دارد.
هواکمیان گفت نقش ما این است: باید به دولت بگوییم که چه کاری انجام بدهد، نه اینکه منتظر دولت باشیم.
محمد ایرانمش ساختار نظام مشارکت اجتماعی را امری دور از دسترس دانسته و گفت: تا زمان تشکيل این سازمان، NGOها باید با خودشان تمرین کنند. ما مرتب از دولت صحبت میکنیم و از درون خودمان غافل هستیم. اگر درون را قوی کنیم حتما به نقطه مثبتی میرسیم. برای قوی تر کردن درون باید آسیب هایی که NGOها از لحاظ دانش، نظارت و مدیریت دارند باید مورد بررسی قرار گرفته و کاهش پیدا کنند. اگر این آسیبها کاهش پیدا نکنند، حتی اگر آن سازمان تشکیل شود، شکننده خواهد بود. NGOها باید در این مورد آموزش ببینند و خودشان را توانمند کنند. در ایران نباید همه چیز را ایده آل و غیرقابل دسترس دید. پیگیری ما در امور بسیار کم هست. اشکالات بسیار زیادی در مدیریت NGOها وجود دارد که با تمرین سنجیده قابل کاهش هستند. ما مسائل را بیشتر ساختاری میبینیم تا محتوایی.
ایرانمنش در ادامه لیستی از تشابهات سدن ها (سازمان هاي دولت نهاد) و سمن ها (سازمان هاي مردم نهاد) در مدیریت ریسک مخاطرات طبیعی ارائه کرد.
طیبه شریف پور نظام مشارکت اجتماعی را واقعیتی دانست که کشور ما به آن نیاز دارد. نباید حرکات و اتفاقات مثبت را نادیده گرفت.
در ادامه نشست بامداد گفت: اصلاً بنابر سیاه نمایی نیست و من میتوانم این ادعا را مطرح کنم که نظام مشارکت اجتماعی در حال حاضر در جامعه ما وجود دارد و ما باید آن را پالایش کرده و هویت آن را احراز کنیم. اینکه گفتم نظام مشارکت اجتماعی اقتضائی است به این دلیل است که من اقتضائات را عمیق میبینم. نمیتوانیم منکر این شویم که شبکه های موجود شکننده است. اگر نظام مشارکت اجتماعی نتواند تکلیف خود را با نظام های دیگر مشخص کند، یک نظام صوری خواهد شد.
در ادامه جلسه دهقان با توضیح اینکه این موضوع در جلسات ۲ساعته و کوتاه مدت به سرانجام نخواهد رسید پیشنهاد کرد که کارگروهی از اعضا تشکیل شده و این بحث در آنجا پیگیری شده و در جلسه آتی گزارش آن ارائه شود. این پیشنهاد مورد قبول اکثریت حاضرین قرار گرفته و خانمها قاسم زاده و هواکمیان و آقایان قویدل، بامداد و مصطفوی بعنوان اعضای کارگروه انتخاب شدند. همچنین مقرر شد در جلسه آتی این کارگروه اعلام کند چه مدت زمانی برای به نتیجه رسیدن مباحث مورد نیاز است.
