فریبا نباتی: هفته ملی سلامت زنان که هرساله در مهرماه برگزار می‌شود امسال نیز روزهای ۲۴ تا ۳۰ این ماه را به خود اختصاص داد. در این هفته مطابق رسم هر ساله مسئولان با ارائه روزشمار تلاش کردند توجه‌ها را به بحث سلامت زنان جلب کنند. این هفته در حالی به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود که آمار‌ها همچنان از نبود وضعیت مطلوب در حوزه سلامت زنان ایرانی خبر می‌دهد.
اضافه وزن ۶۰ درصدی، کم خونی ۳۰ درصدی، فقر حرکتی، مصرف ۳۰درصدی قلیان در میان دختران دانشجو، کمبود روی، آهن و ویتامین‌ها و اختلالات روانی و رفتاری به عنوان رتبه اول بار بیماری‌ها؛ تنها بخشی از آخرین آمار و ارقام وضعیت سلامت زنان است. اعدادی که می‌گویند هم زنان از سلامت خود غفلت کرده‌اند و هم مدیران و مسئولان حوزه سلامت برنامه مناسب و جدی برای آنان نداشته‌اند . موضوعی که در راس آن مشکلات فرهنگی و اجتماعی خودنمایی می کند
مشکلات فرهنگی و اجتماعی ورزش زنان
وقتی بحث سلامت زنان مطرح می‌شود همه نگاه‌ها و برنامه ریزی‌ها به مقوله بارداری معطوف می‌شود این در حالی است که سلامت زنان از دوران کودکی تا کهن سالی و در همه ابعاد را شامل می‌شود.
از موضوعات مهمی که کارشناسان حوزه سلامت همواره به عنوان مانع اصلی در بحث سلامت زنان در همه سنین نام می‌برند، بحث بی‌تحرکی در میان آنان است.
بررسی‌های جهانی صورت گرفته نشان می‌دهد زنان به دلیل شرایط زندگی معاصر حداقل سه تا چهار روز در هفته را باید به صورت منظم ورزش کنند اما اضافه وزن و چاقی، افزایش بیماری‌های قلبی و عروقی، شیوع پوکی استخوان و سرطان‌ها نشان می‌دهد این موضوع چندان از سوی زنان ایرانی جدی گرفته نمی‌شود. موضوعی که کارشناسان می‌گویند بخش پررنگی از آن به وضعیت فرهنگی و اجتماعی کشور بازمی گردد. اردیبهشت ماه سال گذشته گروه جامعه‌شناسی ورزش انجمن جامعه‌شناسی ایران، نشستی را با موضوع جامعه‌شناسی ورزش بانوان در ایران برگزار کرد که طی آن، ورزش بانوان در مقاطع مختلف دانش‌آموزی، همگانی و قهرمانی مورد بررسی قرار گرفت. آنگونه که در این نشست مطرح شد فاصله سیاست‌های تصویب شده این حوزه با جامعه یکی از مهم‌ترین غفلت‌ها در ورزش بانوان است. فقدان زیر ساخت‌های لازم برای ورزش همگانی، عدم دسترسی محلی به فضاهای لازم برای ورزش، محدودیت‌های کیفی فضای ورزشی بانوان، چالش‌های فرهنگی و عقیدتی و نیز فقدان مدیریت ورزش همگانی شهری از جمله چالش‌های اساسی پیش روی ورزش زنان است. همچنین معضل کمبود امکانات ورزشی مدارس، نبود معلم ورزشی متخصص و نیز بی‌توجهی به درس ورزش و در اولویت بودن سایر دروس نسبت به آن از جمله مواردی بود که در این نشست در خصوص ورزش دختران دانش آموز مطرح شد. این امر روی وضعیت بدنی دختران دانش آموز، در حالت‌های مختلف، مثل نحوه نشستن، راه رفتن و حتی قلم دست گرفتن تاثیرگذاشته و باعث ناهنجاری‌های ساختار اسکلتی در میان دختر بچه‌ها شود. تا آنجا که این وضعیت باعث شده ۶۰ درصد زنان جامعه با فقر حرکتی از سنین زیر نوجوانی مواجه باشند و مشکلات ناشی از آن را تا پایان عمر همراه خود داشته باشند.
معضل بی تحرکی و افزایش وزن تنها مختص به زنان شهری نیست. براساس تحقیقی که وزارت بهداشت سال گذشته در استان گلستان انجام داده معضل چاقی در زنان روستایی هم به دلیل بی تحرکی شایع شده است مساله ای که سبب افزایش بیماری ها در میان آنان گشته تا آنجا که شیوع سرطان مری در زنان روستایی گلستان را به 195 زن در هر 100 هزار مورد رسانده است.
محیط‌های کاری مردانه
اشتغال همزمان زنان در خانه و اداره و انرژی مضاعفی که این مساله از زنان می‌گیرد، توجه بیش از پیش به سلامت را در میان آنها ضروری می‌سازد. آنگونه که خسرو صادق نیت رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت در گفت‌و‌گو با سلامت نیوز گفته است عوامل موثر بر بینایی و مشکلات تنفسی از جمله مواجهات موجود در محل کار است ضمن اینکه شیفت کاری یکی از استرس‌هایی است که بر باروری تاثیرگذار است و زنان باردار نباید به واسطه شغل خود شیفت کاری داشته باشند. موضوعی که او می‌گوید کارفرمایان موظف هستند این مواجهات را بشناسند و به حداقل کاهش دهند. باید‌ها و نبایدهایی خوبی که مشاهده محیط‌های کار جامعه ما خلاف آن را نشان می‌دهد. آنگونه که مهرماه سال گذشته دبیر دومین همایش ملی ارتقای سلامت زنان در محیط کار گفت: «محیط‌های کاری در ادارات و دستگاه‌های اجرایی، مردانه است و برای حضور زنان در این محیط‌ها هیچ پیش بینی صورت نگرفته است. از طراحی فیزیکی محیط کار تا ساعت کار در ادارات، همه مردانه است و تطبیق بانوان با این وضعیت، مشکلات جدی و سلامتی برای آنان به وجود می‌آورد که از مهم‌ترین آنها افزایش بیماری‌های قلبی و عروقی و نیز استرس است.» آنطور که متخصصان حوزه سلامت می‌گویند اکنون سن ابتلا به سرطان سینه در زنان ایرانی ۱۰ سال کمتر شده که استرس مهم‌ترین عامل آن است.
شیوع بیماری‌های روحی و روانی در میان زنان
روند توسعه زندگی شهری، تغییر الگوهای حرکتی روزانه و کم تحرکی، بی‌عدالتی‌های جنسیتی محیط‌های کاری و استرس‌ها زنان را نه تنها در معرض بیماری‌های جسمی بلکه در معرض بیماری‌های روحی نیز قرار داده است. بررسی نتایج آمارهای منتشر شده از سوی وزارت بهداشت در سال ۸۴ نشان می‌دهد رتبه اول بار بیماری‌ها در زنان ایرانی به اختلالات روانی و رفتاری اختصاص دارد. ۶ سال بعد یعنی در سال ۹۱ آمارهای جدید نشان داد سهم زنان در اختلالات روانی جامعه ۵/۲۶ درصد و بیش از مردان است. براساس ارقام آماری منتشر شده در سال ۹۳، ۴/۱۵ درصد زنان ایرانی از اختلال افسردگی اساسی رنج می‌برند.
سلامت زنان در گرو توجه به مسائل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی
سلامت زنان همواره در بعد جنسیتی مطرح می‌شود. جنسیت نیز از بعد نگاه فرهنگی و اجتماعی مدنظر قرار می‌گیرد. بر همین اساس به گفته کارشناسان علوم اجتماعی و سلامت تفاوتهای جنسیتی را در سلامت شاهد هستیم. بر همین اساس سلامت زنان تنها به عوامل فیزیولوژیک محدود نمی‌شود و به تاثیر برخی عوامل اجتماعی و فرهنگی نیز مرتبط است. با افزایش سطح سواد زنان تفاوتهایی در سبک زندگی آنان ایجاد شده آنان در عرصه مشارکتهای اجتماعی و اقتصادی وارد می شوند و در کنار نقش سنتی خود به عنوان دختر و زن خانواده در اشتغال مدرن نیز نقش می پذیرند. در بیشتر کشورها زنان در بالا‌ترین رده های هرم ساختار سنی جمعیت نسبت به مردان قرار دارند و بیشتر سالخوردگان را به خود اختصاص می‌دهند اما متخصصان حوزه سلامت و کارشناسان علوم اجتماعی معتقدند زمانی که به نابرابری جنسی در حیطه شاخص بیماری نگاه می کنیم زنان در مقایسه با مردان از شرایط نامطلوب تری برخوردارند.
وضعیتی که در کشور ما نیز حاکم است. آنها می‌گویند به دلیل شرایط فرهنگی حاکم بر جامعه ایرانی و نیز آسیب پذیری زنان، آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی، هم سلامت بیولوژیکی و هم سلامت روان زنان را در مقایسه با مردان بیشتر تهدید می‌کند. این کارشناسان معتقدند هرگونه اقدامی در جهت بهبود شرایط سلامت زنان در کشور مستلزم توجه به ابعاد مختلف حیات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است.
منبع: ابتکار
