صادق زنگنه: یک ربع به ١١ است که از متروی شهرک ‌شریعتی خارج می‌شوم. آدرس را دقیق نمی‌دانم. موبایلم آن‌قدر شارژ ندارد که بخواهم روی نقشه گوگل دنبالش بگردم. از نزدیک‌ترین فردی که آنجاست، آدرس را می‌پرسم. زن میان‌سال افغانستانی که در سایه ایستگاه اتوبوس ایستاده و گویا منتظر است. مدرسه فرهنگ کجاست. مدرسه بچه‌های مهاجر افغانستان؟ «از همین خیابان مهران برو، کنار پارک هویزه». درست متوجه منظورش نمی‌شوم؛ اما انگار از گفت‌وگو با یک مرد غریبه معذب است. به سمت خیابان مهران می‌روم. در راه کنجکاو می‌شوم که بدانم دیگران هم این مدرسه را می‌شناسند، یا نه! از آقای جوانی که از روبه‌رو می‌آید می‌پرسم؛ نمی‌داند! اما در و دیوار مدرسه زود نمایان می‌شود. ساختمانش که تر و تمیز است و خوشبختانه هم‌تراز مدارس بچه‌های ایرانی. وارد می‌شوم. خانم جوانی جلوی در ایستاده. گویا مواظب است بچه‌ها از مدرسه خارج نشوند.

وحیده کریمی| فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد و انجمن‌های صنفی سال‌ها با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو بوده و ادامه حیات تعدادی از انجمن‌های صنفی در گردبادهای اختلافات و دغدغه‌ فعالیت‌های سیاسی و تنگ‌نظری‌های قوانین ناممکن شده است، درحالی‌که نقش این نهادها در برقراری نظم اجتماعی و پیگیری حقوق شهروندی امری اجتناب‌ناپذیر است و حمایت قانونی از فعالیت آنها و تلاش برای انجام فعالیت‌هایی مطابق با چارچوب قوانین تعریف‌شده می‌تواند گره بسیاری از مشکلات را باز کند. طی سالیان اخیر تغییر قوانین، شرایط کار و فعالیت انجمن‌های صنفی و سازمان‌های مردم‌نهاد را تسهیل کرده و بسیاری برای تحقق حقوق شهروندی و صنفی خود چشم امیدشان به این نهاد‌هاست. «شهروند» در گفت‌وگو با پیمان حاج محمود عطار، حقوقدان و وکیل دادگستری به بررسی نقش قوانین جدید و اختیارات قانونی انجمن‌های صنفی در برقراری نظم و عدالت اجتماعی پرداخته  که خواندن آن خالی از لطف نیست.

یک خط فرضی آنها را از شهر جدا می‌کند؛ خطی که این سویش می‌شود شهر و آن سویش مردم به حاشیه می‌روند؛ مردمی که نه شهری هستند و نه روستایی. زندگی در یک برزخ دائمی. ساکنان حاشیه از حیث روابط اجتماعی وضعیتی خاص دارند و ملغمه‌ای از ویژگی‌های اجتماعی به ظاهر شهری از یک‌سو و قومی و قبیله‌ای از‌سوی‌دیگر نوعی از روابط اجتماعی «همزیستی تعارض‌آمیز» را برای آنها رقم زده است که این خود بستر و زمینه‌ای را برای برخی آسیب‌ها و جرایم فراهم می‌آورد. 
نوع آسیب‌های اجتماعی در مناطق حاشیه‌نشین از حیث ماهیت تفاوت چندانی با آسیب‌های اجتماعی جامعه ندارد، بلکه آسیب‌های اجتماعی در مناطق حاشیه‌نشین بنا به ماهیت و ساخت اجتماعی، جغرافیایی، فضایی و نوع روابط اجتماعی از شدت، تنوع و گستره خاصی برخوردار است. مطالعات صورت‌گرفته در برخی مناطق اسکان غیررسمی، نشان می‌دهد آسیب‌هایی مانند وجود مسیر ترانزیت یا بارانداز کالاهای قاچاق به‌ویژه مواد مخدر در بعضی محله‌های حاشیه‌نشین وجود دارد. 

دانشگاه‌های ایران هنوز درگیر مصائب صنفی هستند و همزمان با این درگیری‌های ادامه‌دار صنفی و دانشجویی، دولت یازدهم چهارمین سال از فعالیت خود را پشت سر می‌گذارد. اهمیت ادامه‌داربودن درگیری‌های صنفی و ماه‌های آخر فعالیت دولت یازدهم به‌این‌دلیل است که می‌توان دانشجو و دانشگاه‌ها را یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های اجتماعی پیروزی حسن روحانی در سال 1392 به‌شمار آورد؛ پایگاهی که هنوز بخش زیادی از مطالبات خود را محقق‌نشده می‌بیند و اعتراض‌های دانشجویی هنوز پابرجاست؛ دولت یازدهم شروع امیدوارکننده‌ای در حوزه دانشگاه داشت اما سنگ‌اندازی مجلس اصول‌گرا در همان روزهای نخست در معرفی گزینه‌های پیشنهادی وزارت علوم موجب شد در ابتدا جعفر توفیقی، نخستین سرپرست وزارت علوم در دولت یازدهم، به مجلس معرفی نشود و بعد از معرفی چند گزینه، رضا فرجی‌دانا سکاندار وزارت علوم شود. حضور فرجی‌دانا که از متن دانشگاه برون آمده بود و سال‌ها در دانشگاه تهران کارنامه مدیریت آموزشی خوبی از خود به جای گذاشته بود، دانشگاهیان را کم‌کم به محقق‌شدن مطالبتشان امیدوار کرد. تلاش فرجی‌دانا مانند طیف مصطفی معین در دهه 70 و 80 و در دولت سازندگی و اصلاحات این‌گونه بود که بتواند وزارت علوم و دانشگاه‌های ایران را تا حد زیادی به مدل مطلوب و جهانی آموزش عالی در کشور‌های موفق جهان نزدیک کند.

زیبا هوشمند| صدای انفجار مین در روستای «چکو» سردشت و گردنه «تته» سروآباد در دو هفته گذشته دوباره دل خانواده‌ها را به درد آورد و قلب شهروندان را به تپش انداخت. انگار این ترس‌ها تمامی ندارد. «محمد الیاسی» ٨ساله یکی از قربانیان مین است، کودکی از روستای «چکو» که با انفجار مین در محور رودخانه «زاب» جانش را از دست داد و دو کودک همبازی‌اش مصدوم شدند تا ادامه زندگی را با خاطرات مهیب مین بر بوم سرنوشت نقاشی کنند؛ اما این حادثه، پایان کابوس مین‌ها نبود، صدای انفجار مین در گردنه «تته» سروآباد، خبر تلخ دیگری را روایت می‌کرد، انفجاری که پای «محمد ابراهیمی» را قطع کرد و دو نوجوان دیگر را مصدوم.
آن کودکان شادی‌های‌شان را با طبیعت تقسیم می‌کنند، اما طبیعت بنای ناسازگاری می‌گذارد و بی‌رحمانه صدایی مهیب از خود ساطع می‌کند و قلب‌های کوچک‌شان را از تپش بازمی‌دارد. مین، خموش است و منتظر؛ منتظر شنیدن صدای یک پا تا خودنمایی کند، تا خودش را آشکار کند و زمین و زمان را به هم بدوزد؛ پایی قطع کند، جانی بگیرد.  
سال‌هاست که از قطعنامه ٥٩٨ گذشته، اما همچنان آثار جنگ در برخی مناطق هویداست و دست از سر مردمان این دیار برنمی‌دارد. سالانه تعداد زیادی از هموطنان به‌ویژه کودکان در مناطق مرزی قربانی این قاتل خفته در دل خاک می‌شوند، اما این اتفاق تنها بخشی از ماجراست و ادامه‌اش به مسئولیت دولت در قبال این قربانیان برمی‌گردد که می‌تواند مرهمی بر درد آنها باشد، اما در اغلب موارد دولت نسبت به آنها بی‌توجه بوده و مسئولیت چندانی در قبال‌شان قبول نمی‌کند که قلب قربانیان از این بی‌توجهی‌ها حتی بیشتر از آن اتفاق سهمگین، جریحه‌دار می‌شود.

لیلا رزاقی: آغاز سال تحصیلی معمولا برای هر خانواده‌ای با دغدغه‌های مالی تأمین هزینه‌های تحصیل و مواردی از این دست همراه است اما برای کودکان دزفولی ماجرا آن‌قدر سخت شده که پیش از آنکه بخواهند دغدغه تهیه کتاب و دفتر برای آغاز سال جدید تحصیلی را داشته باشند، از خیر ادامه تحصیل گذشته‌اند. آن‌چنان که معاون آموزش ابتدایی مدیریت آموزش‌و‌پرورش دزفول اعلام کرده است در آغاز سال تحصیلی جدید، 40 هزار دانش‌آموز مقطع ابتدایی در مقاطع تحصیلی اول تا ششم ابتدایی  به علت مشکلات مختلف فردی از ادامه تحصیل بازمانده‌اند. نکته قابل تأمل درباره دانش‌آموزانی که ترک تحصیل کرده‌اند، مقطع تحصیلی آنان و تعداد بالای کودکانی است که ترک‌ تحصیل کرده‌اند. زنگ خطری که امروز برای دومین شهرستان پرجمعیت خوزستان به صدا درآمده است، می‌تواند هشداری برای پایین‌آمدن سن ترک تحصیل در کشور تلقی شود. 

می گویند مشکلشان دلیلی برای محدودیت شان نیست اما وجود برخی موانع و نبود بعضی امکانات مشکلاتشان را دو چندان می کند و محدودیت را برایشان ناگزیر.
براساس آمار سازمان بهداشت جهانی، 15درصد از افراد هر جامعه معلول هستند که در ایران این آمار طبق آخرین اظهار نظر مسئولان بهزیستی در سال 93 ، به بیش از 11 میلیون نفر رسیده است، رقمی که هر سال بر آن افزوده می شود. براساس آخرین آمارها، روزانه حدود یکصد، ماهیانه بیش از سه هزار و سالانه 30 هزار نوزاد متولد و به جمع جامعه معلولان کشور اضافه می شود؛ جامعه ای که با مشکلات متعدد دست و پنجه نرم می کنند.

یک متخصص آموزش و ارتقای سلامت با بیان اینکه به نظر می‌رسد در جامعه ایرانی مباحث مربوط به سلامت جنسی بسیار ممنوع و تابو هستند گفت: این گونه القاء شده است که بهتر است درباره این مسائل صحبت نشود و متاسفانه چنین مباحثی اصلا در محتوای درسی جایی برای ابراز و بیان ندارد.
سارا زارعی به ارائه تعاریفی از مفهوم سواد سلامت جنسی پرداخت و اظهار کرد: درباره سلامت باید تاکید کنم که منظور از سلامت تنها سلامت جسمی یا روانی نیست و نیاز است در خصوص مفهوم سلامت نگاه عمیق و ژرف گونه‌ای داشته باشیم.

پس از انتشار خبر تاسیس انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران، دیروز نخستین جلسه هیات‌موسس این انجمن برگزار شد. این خبر برای اهالی رسانه که از سال 87 شاهد توقیف فعالیت «انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران» به‌عنوان نهاد صنفی مستقل بوده‌اند، خبر مسرت‌بخشی بود و البته تحقق بخشی از مطالبات‌شان از دولت یازدهم تلقی می‌شد. تاسیس این انجمن، اما و اگرهای زیادی نیز به همراه داشت. درحالی که برخی روزنامه‌نگاران از تشکیل این هیات‌موسس ابراز بی‌اطلاعی کردند، گروهی دیگر به حضور نام‌های ناآشنا در فهرست هیات‌موسس انتقاد داشتند. حتی انتقادها به امضای نامه‌ای اعتراض‌آمیز کشیده شد و در آن جمعی از فعالان مطبوعاتی، با نگرانی از اخباری که درباره نحوه شکل‌گیری انجمن روزنامه‌نگاران استان تهران منتشر شده، در مورد حضور افراد و نحوه عمل در تشکیل انجمن نگرانی‌هایی را مطرح کردند؛ نامه‌ای که هنوز البته منتشر نشده است. در مورد چرایی تشکیل این انجمن با بدرالسادات مفیدی، سخنگوی انجمن تازه‌تاسیس گفت‌و‌گویی کرده‌ایم و او در این گفت‌وگو به انتقادهای مطرح شده نیز پاسخ‌هایی داده است.
 

نیم نگاه
گل پیروزی کودکان کار

زهرا کشوری صمد، بازیکن 12 ساله تیم فوتبال پرشین جمعیت امام علی(ع):
«یک ساله داریم تمرین می‌کنیم. خوشحالم از اینکه تو لیگ پرشین حضور داریم. اخلاق از برد و باخت مهم تره. آرزوم اینه که برم تیم ملی افغانستان. کشورم رو دوست دارم. دلم می خواد بزرگ شدم برگردم. البته ایران و ایرانی ها رو هم خیلی دوست دارم. تیم پرشین همیشه قهرمانه. همه بچه‌های این تیم قهرمانن. تو این مدت احساس می‌کنم بزرگ شدم و قهرمانم.»
انسان چه در متن شهر زندگی کند و چه در حاشیه شهر، انسان است اما متأسفانه اجتماع ما، انسان‌های حاشیه نشین را براحتی نادیده می‌انگارد. گویی اصلاً وجود ندارند و این بسیار بسیار دردناک و شرم آور است و در قاموس فرهنگ ایرانی و اسلامی ما نمی‌گنجد. مایی که به عنوان اعضای جمعیت امام علی(ع) سال‌هاست شاهدیم کودکان ساکن در مناطق محروم کشور وقتی حتی یک گزینه مثل فوتبال برای زندگی سالم پیش روی خود دارند، اغلب به سوی بزه، اعتیاد و سایر آسیب‌های اجتماعی نمی‌روند، برایمان این پرسش جدی و دردناک به وجود می‌آید که چرا هیچ‌گونه اهتمامی برای ایجاد امکانات ورزشی مناسب در این مناطق وجود ندارد؟ وقتی می‌شود با ورزش جلوی بسیاری از نابسامانی‌های اجتماعی را گرفت، چرا این قدر تعلل می‌شود؟! به نوعی غفلت همه ما – مردم و مسئولان – مسبب پدید آمدن و توسعه یافتن حاشیه‌های فقیرنشینی است که استعدادهای ناب و آرزوهای کودکان را در خود دفن می‌کند. این غفلت ماست که حاشیه‌های فقیرنشین را می‌پرورد و تکثیر می‌کند.

نفیسه صباغی| افراد  معلول به‌دلیل موقعيت خاصي كه دارند همواره بيش از ساير افراد در معرض محروميت و نقض حقوق خود قرار گرفته‌اند. محروميت‌هايي كه بخش اصلي آن را شرايط اجتماعي كه در آن زندگي مي‌كنند به آنها تحميل کرده و در موارد بسياري مانع بالندگي اين افراد شده است.  هرچند این افراد به دلیل این معلولیت نباید رنگ محرومیت را ببینند اما معلولان کشورمان از این قاعده مستثنی بوده و طی این سال‌ها کمتر حقوق‌شان مورد توجه قرار گرفته و با مشکلات معیشتی بسیاری دست‌وپنجه نرم می‌کنند. مشکلاتی از قبیل بیکاری، عدم مکان‌هایی برای تردد و همچنین نبود مکان‌های تفریحی و...  هرچند با وجود این مشکلات بسیاری از معلولان موفقیت‌های بسیاری کسب کرده‌اند و گویی معلولیت خود را نادیده انگاشته‌اند. اما حال پس از سال‌ها این قشر از جامعه چشم‌انتظار تصویب لایحه حمایت از حقوق معلولانند، لایحه‌ای که سال‌هاست در انتظار تصویب آن هستند تا بتواند گوشه‌ای از حقوق‌شان را استیفا کند. هرچند گفته می‌شود این لایحه اصلاح قانون قبل یعنی قانون حمایت از معلولان است اما به گفته علی صابری  فقط تغییرات عمده‌ای در مواد آن صورت گرفته و اگر به‌صورت اصولی و نه شتابزده تصویب شود می‌تواند بسیار به نفع معلولان باشد.  

نشست چهارم "هم اندیشی نهادهای مدنی" به همت شورای سازمان های جامعه مدنی با موضوع طرح شاخص هاي عضويت نهادي  تدوين شرح وظايف و حوزه هاي عمل و اقدام كميته ها با حضور نمایندگان سازمان های غیردولتی فعال در حوزه های گوناگون برگزار شد.

این نشست با نطق پیش از دستور دبیر شورا در مورد مصوبات جلسه قبل شروع شد وی اشاره کرد: در جلسه قبل براساس تصمیم شرکت کنندگان کمیته های، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حقوقی برای فعالیت در ذیل فعالیت شورا به تصویب رسیده است که کمیته آموزش و توانمندسازی نیز مطرح شده است که در رابطه با آن تصمیم گیری خواهد شد.

وی  ادامه داد: این جلسه برای بررسی شاخص های عضویت نهاد های مدنی در شورای سازمان های جامعه مدنی و همچنین تدوين شرح وظايف و حوزه هاي عمل و اقدام كميته ها برگزار شده است.