نویسنده: سیاوش شهریور*
جهان جدید، جهان مشارکت‌ها و گفت‌وگوهای سازنده، مسئولانه، مؤثر و کاربردی و آگاهانه است. این مشارکت می‌تواند در حوزه دولت‌ها یا در حوزه جامعه مدنی یا در میان دولت‌ها و جامعه مدنی باشد. وجود همین مشارکت‌های بین‌المللی و ملی است که می‌تواند گامی روبه‌جلو برای صلح و ثبات و توسعه پایدار ملی و جهانی باشد؛ اما دراین‌میان نقش مشارکت‌های داوطلبانه در قالب «ان‌جی‌اُ» یا تشکل‌های اجتماعی، تکمیل‌کننده چرخه حیاتی زیست مسئولانه و پایدار است و آنچه می‌تواند این بخش را امیدوارانه‌تر و پویاتر به پیش ببرد، حمایت‌های نهادهای عمومی و شرکت‌ها و سازمان‌هایی با اقدامات داوطلبانه است که مجذور این همکاری و اشتیاق، زمینه‌ساز تلاش و حرکت و اقدام و مداخله در بسیاری از مشکلات اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی و چالش‌ها و معضلات در این حوزه‌ها است. همگان باور دارند که ایفای نقش شرکت‌ها و سازمان‌ها در حوزه مسولیت اجتماعی در دنیای مدرن امری حیاتی و اجتناب‌ناپذیر و یک تکلیف قانونی است. این اقدام در جوامع محلی می‌تواند ضامن تعامل و تحکیم ارتباط با مردم و زمینه‌ساز پویایی و رشد و شکوفایی شرکت و سازمان باشد.
سازمان‌ها به عنوان لایه‌های میانی و حلقه‌های واسط بین فرد و جامعه تلقی می‌شوند؛ به‌طوری‌که سازمان‌ها را یکی از اجزای مهم و بنیادین پیکره اجتماعی بشر امروزی می‌دانند. بدیهی است سازمان‌ها متناسب با خواست و نیاز بشری در تکامل این پیکره اجتماعی در رسیدن به یک پیکره متعادل و متناسب جهانی نقش‌ها و وظایفی چندسویه خواهند داشت. آنها ضمن آنکه به سود و رشد و حفظ و بقای خود می‌اندیشند، باید بتوانند فراتر از نگاه خودمدارانه به سلامت و منافع جوامع محلی و محیط زیست و علیت و اصلیت خویش که برگرفته از نقش و جایگاه اجتماعی آنهاست، توجه کنند و به پیامدها و آثار اقدام خویش بر جامعه نیز بپردازند. درعین‌حال که از زیرساخت‌ها و سرمایه‌های زیستی، اجتماعی و علمی جهان و شبکه‌های پویای امروز تغذیه می‌کنند؛ حس تعهد، مسئولیت‌پذیری و پاسخ‌گویی به نیازها و خواسته‌های جامعه را در قالب مدیریت و برنامه‌ریزی جامع و استراتژیک فرهنگی داشته باشند؛ چراکه بی‌توجهی و مسئولیت‌گریزی بنگاه‌ها موجب خسارت و زیان به مردم و محیط زیست و حرکت لجام‌گسیخته جهان و فرهنگ بشری به سوی انحطاط و انهدام خواهد شد و سازمان‌ها را با چالش‌هایی مواجه و بقای سازمانی را متزلزل خواهد کرد.
امروزه سازمان‌ها و شرکت‌ها در حوزه‌های محلی و منطقه‌ای و ملی و فراملی بر مردم و محیط زیست و توسعه در همه ابعاد اثرگذارند.
به این دلیل تشریح مسئولیت اجتماعی سازمان (CSR) و ضرورت ایجاد آن به لحاظ اهمیت و مزایای ناشی از آن نوعی کمک به حفظ و پایداری سازمان‌ها تلقی شده و سعی شده است تا با توجه به اجتناب‌ناپذیری و نقش پررنگ مسئولیت‌پذیری اجتماعی الزام و راهنمایی برای مقابله با چالش‌ها و مشکلات سازمان‌ها و تأثیر آن در جامعه باشد که همانا هدف غایی برای رسیدن به توسعه پایدار نیز محسوب می‌شود. جامعه محلی و شرکت و سازمان رابطه‌ای دوسویه با هم دارند، یعنی هرچه شرکت به منافع مرم و محیط زیست بیشتر توجه کند، سود و منفعت بیشتری می‌برد. هر زمان که بنگاه‌های اقتصادی برای کمک و حمایت از جامعه نقش‌آفرینی کرده‌اند، جامعه نیز شرایط لازم برای کسب بازده از سوی شرکت و توسعه بیشتر بنگاه اقتصادی را فراهم کرده است.
اجتماع انتظار دارد تا بنگاه‌های اقتصادی، اخلاق، فقرزدایی، اشتغال‌زایی، حفظ محیط زیست، سلامت جامعه، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و منابع طبیعی را در فعالیت‌های خود لحاظ کنند و مردم هم ترجیح می‌دهند تا از شرکت‌هایی که نسبت به مسئولیت اجتماعی در قبال جامعه احساس وظیفه می‌کنند، محصولات آنها را خریداری کنند یا خدماتشان را دریافت کنند؛ به‌این‌دلیل که از آنان تصویری مثبت در ذهن دارند.
اما آنچه دراین‌میان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، نقشی است که سازمان‌ها در حوزه حمایت و صیانت از نهاد مقدس خانواده برعهده دارند.
با توجه به ماده ٩ از سیاست‌های کلی نظام اداری ابلاغی مقام معظم رهبری و با تأکید بر استحکام خانواده و ایجاد تعادل بین کار و زندگی افراد در نظام اداری، مسئولیت‌پذیری سازمان‌ها نسبت به خانواده (CFR) به عنوان یک بعد درونی و ضروری و در نتیجه هسته‌ای از مسئولیت‌پذیری اجتماعی سازمان‌ها (CSR) محسوب می‌شود و جزء جدایی‌ناپذیر مسئولیت‌های سازمان در قبال جامعه است که منجر به ارتقای سلامت اجتماعی برای تحکیم بنیان خانواده می‌شود. امروزه تلاش برای ایجاد تعادل بین خانه و محیط کار حتی برای تصمیم سازمان در جایگاه‌های حساس کشوری نیز یک چالش محسوب می‌شود و به‌این‌دلیل برای بهبود و استفاده مؤثر و کارآمد از منابع نیروی انسانی همیشه سازمان‌ها به‌دنبال راهکارهای علمی و اجرائی در این زمینه بوده است.نحوه اطلاع‌رسانی و حضور سازمان‌ها در جامعه نیز باید خانواده‌محور باشد تا بتوان سهم اندکی برای سازمان‌ها در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی برای ارتقای کیفیت زندگی جامعه تعیین کرد.
اجرای مدل CFR در سازمان‌ها دارای سه بعد عملیاتی است که به شرح زیر است:
١. تعیین سیاست‌های رسمی درون‌سازمانی که منجر به یکپارچگی کار، خانواده و زندگی شخصی کارکنان می‌شود.
٢. حمایت و نظارت بر تسهیل ارتباط بین زندگی شخصی، زندگی خانوادگی و زندگی حرفه‌ای برای ارتقای انگیزه کارکنان سازمان.
٣. فرهنگ‌پذیری و مسئولیت‌پذیری سازمان‌ها نسبت به خانواده با توجه به احترام به ظرفیت کاری کارکنان در سازمان.
خانواده ایرانی در سخت‌ترین روزگار خود از لحاظ حفظ و صیانت و استمرار قرار دارد. رشد میزان طلاق و اعتیاد و... و کاهش ازدواج و باروری سخت‌ترین چالش‌های فراروی خانواده‌های ماست. دفتر اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران از سال ٩٢ تلاش کرده است نقش مهم مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها و سازمان‌ها را به شرکای اجتماعی خود یادآوری کند. اکنون با توجه به تفاهم سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان با این موضوع به نظر می‌رسد همه شرکت‌ها و سازمان‌های استان تهران موظف به داشتن منشور CSR و CFR هستند تا بتوانند در استان تهران کار کنند.
*مدیرکل اجتماعی استانداری تهران
منبع: شرق
