نویسنده: محمد امین قانعی راد*

میزان آسیب‌ها و مسائل اجتماعی در جامعه ایران به دلایل گوناگون در حال رشد است و هر روزه در رسانه‌ها اخباری در باره آسیب های اجتماعی منتشر می‌شود. سؤال این است که سیاستمداران ما به طور عام و کاندیداهای انتخابات پیش رو، به طور خاص، تا چه میزان به آسیب‌های اجتماعی توجه دارند. در این میان یکی از الگو‌های رایج رفتار کاندیدا‌ها، اشاره ابزاری بعضی از آنان به برخی از آسیب‌ها برای جلب نظر و رأی مردم و به فراموشی سپردن موضوع بعد از انتخابات است.در هر صورت به نظرمی رسد اهمیت موضوع آسیب‌های اجتماعی برای نمایندگان مجلس هنوز روشن نشده باشد؛ یکی دیگر از موضوعاتی که در این رابطه باید مورد توجه قرار گیرد ناکارآیی سیاست‌ها و برنامه‌های موجود برای کاهش آسیب‌ها است که مستلزم یک چرخش بینش از رویکردهای یکسویه امنیتی و روانشناختی است. هر چند آسیب‌های اجتماعی ابعاد امنیتی و دلایل فردی نیز دارند ولی مهمترین دلایل گسترش و مؤثر ترین راهبردها و راهکارهای مهارشان را باید در جامعه جست‌وجو کرد.

پویان خوشحال

در آستانه دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی هستیم. مجلسی به بزرگی بهارستان که در آن نمایندگان مردم برای فرزندان‌ این مرز و بوم قوانین را تعیین می کنند و به گونه ای آینده ایران اسلامی دردستان آن ها است. درخواست و مطالبات مردم به عنوان افرادی که تعیین کننده آن هستند که چه کسی به مجلس راه یابد از جمله مهمترین مواردی است که همیشه و همیشه باید به آن توجه شود. مشکلات روزمره که شامل اقتصاد و اجتماع می شود و همچنین مشکلاتی طولانی مدت و زیست محیطی و ... . تمام اقشار جامعه از کودکان ، نوجوانان و جوانان تا افراد میانسال و سالمند، از نماینده خود انتظاری دارند. مهری که وارد شناسنامه ملت شده و انگشتی که درجعبه های استامپ رنگی می شود شاهدان بی چون و چرایی هستند. شاهدانی که از نمایندگان سوالی می پرسد: تا چه حد به مطالبات مردمی توجه کرده اید؟

نویسنده: فريده غيرت*

مواد مخدر و مصرف آن يعني هنجارشكني و اين خودش به تنهايي يك بي‌نظمي است كه در جوامع رخ مي‌دهد. بين هنجارشكني و ارتكاب جرائم رابطه مستقيم وجود دارد. مصرف مواد مخدر يعني خلاف عرف، عادت، قانون و طبيعت حركت كردن! طبيعي است فردي كه مبادرت به مصرف انواع مواد مخدر مي‌كند از بسياري از حقوق و وظايف خود گذشته و هنجارشكني كرده و خلاف نظام جامعه حركت مي‌كند. فرد معتاد كنترلي روي اعمال و رفتار خود و در كل كنترلي روي زندگي خود ندارد و حتي اگر در ابتدا داشته باشد بعد از مدتي كنترل و مهار زندگي به كلي از دستش خارج مي‌شود و خودش را به دست اتفاقات مي‌سپارد. همه افراد جامعه و مخصوصا اطرافيان فرد معتاد بايد بدانند براي يك معتاد حيثيت ديگران مهم نيست و او به افراد جامعه و حتي افراد خانواده خود هيچ اهميتي نمي‌دهد. در بهترين و خوشبينانه‌ترين حالت و حتي در شرايطي كه مصرف مواد مخدر از سوي پدر يا مادر باعث آسيب رساندن و صدمه جسمي يا قتل ساير اعضاي خانواده و فرزندان نشود هم، باز بايد گفت اعتياد والدين از دو جنبه مهم روي فرزندان اثر مي‌گذارد. در درجه اول فردي كه مواد مصرف مي‌كند براي فرزندان خود بدآموزي دارد و اين پدر يا مادر هيچ‌وقت نمي‌توانند الگوي موفقي براي فرزندان خود باشد در كنار اين مساله مطمئنا پدر يا مادر معتاد نمي‌تواند به خوبي از پس انجام وظايف خود برآيد. اگر مادري به بيماري اعتياد مبتلا باشد از وظايفي كه در قبال فرزندان و همسر خود دارد سرباز مي‌زند و به اين طريق شالوده اين خانواده از هم مي‌پاشد. در نظر فرزندان افراد معتاد خيلي از مسائلي كه در نظر ساير افراد جامعه قبيح است عادي جلوه مي‌كند و متاسفانه مصرف مواد مخصوصا اگر به صورت علني و در حضور فرزندان باشد باعث مي‌شود قبح بسياري از مسائل و رفتارهاي ناهنجار جلو آنها ريخته شود. درباره اعتياد زنان مساله‌اي كه وجود دارد و آن را از جهاتي از اعتياد مردان متمايز مي كند اين است كه نگاه مردسالارانه در جامعه كه اعتياد زنان را منفي‌تر از مردان مي‌داند، يك مانع عمده در بررسي و درمان زنان معتاد است. با توجه به اينكه مسئولان از افزايش دو برابري رشد اعتياد در كشور و مخصوصا ميان زنان خبر مي‌دهند بايد گفت، كمترين عارضه اجتماعي اعتياد متلاشي شدن خانواده است. همچنين، مرگ در اثر مصرف مواد نيز سريع‌تر رخ مي‌دهد و همين باعث بي‌سرپرست شدن فرزندان اين افراد در سنين كم مي‌شود. تعداد زيادي از كودكان بي‌سرپرستي كه در مراكز بهزيستي زندگي مي‌كنند حاصل ازدواج و فرزندآوري اين افراد هستند كه چون نمي‌توانسته‌اند مسئوليت آنها را به عهده بگيرند آنها را رها كرده يا به بهزيستي سپرده‌اند.

نویسنده: محمد رستگاري٭

نگاهي به تاريخچه آلودگي هوا در تهران نشان مي‌دهد اين معضل دست‌كم در پنج دهه اخير گريبانگير تهران بوده اما نكته‌اي كه مطرح مي‌شود اين است كه آيا اين معضل به راستي غير قابل حل است؟ بررسي تجربيات در كشورهاي ديگر و حتي تجربيات شهر تهران نشان مي‌دهد امكان بهبود در اين زمينه وجود دارد. نبايد فراموش كرد سال ٧٩ در زمان آغاز برنامه جامع كاهش آلودگي هوا در تهران مشكل اساسي در تهران گازهاي آلاينده نظير منوكسيد كربن، دي اكسيد گوگرد و دي اكسيد نيتروژن بود، اما با اجراي برنامه طي سنوات آتي به تدريج شاهد اثربخشي اقدامات بوديم به‌طوري‌كه ديگر شاهد حتي يك روز ناسالم از نظر اين آلاينده‌ها نبوديم.

نویسنده: سعید دهقان . وکیل دادگستری

تمامی نهادهای داوطلبانه‌ای که بین فرد و دولت وجود دارند، جامعه‌مدنی را شکل می‌دهند اما تمامی جامعه مدنی می‌تواند این نباشد. کمال این جامعه زمانی شکل می‌گیرد که آزادی در فعالیت‌های داوطلبانه با آگاهی از اصول کار جمعی و توان استمرار آن برای نسل‌های بعدی همراه باشد.
در اینکه کار جمعی، شرط لازم برای زندگی اجتماعی است تردیدی نیست؛ همچنان‌که برای یک همکاری داوطلبانه مطلوب، چاره‌ای نیست جز اینکه انسان‌هایی که یکدیگر را نمی‌شناسند در جهت دستیابی به اهداف مشترکشان فعالیت کنند. اما هنر همکاری زمانی بروز و ظهوری شایسته می‌یابد که اهداف مشترک یک جمع، برای منافع یک جمع دیگر باشد. بشردوستی، منافع فردی را از بین نمی‌برد اما تامین همان منافع فردی هم حکم می‌کند تا بشردوست باشیم؛ البته اگر جامعه آزاد را جامعه‌ای بدانیم که در آن محدودیت‌های منصفانه‌ای برای افراد وجود دارد و تنها با همکاری افراد با یکدیگر است که وضعیت هرکدام از آنان بهبود می‌یابد.

امنیت در فرهنگ فارسی به معنای آزادی، آرامش، فقدان ترس و عدم هجوم دیگران آمده است. (فرهنگ معین، ج ١، ص ٣٥٤) در فرهنگ علوم رفتاری نیز دو معنا از این واژه ارائه شده است، یک حالتی که در آن ارضای احتیاجات و خواسته‌های شخصی انجام می‌شود و دوم احساس ارزش شخصی، اطمینان‌خاطر، اعتمادبه‌نفس و پذیرشی که در‌نهایت از سوی طبقه‌های اجتماعی نسبت به فرد اعمال می‌شود؛ لذا امنیت یا احساس‌امنیت ممکن است برای طبقات مختلف جامعه در یک سطح حاصل نباشد و قشر خاصی از جامعه احساس امنیت کمتری نسبت‌به دیگران داشته باشند یا به‌عبارت‌دیگر منافع خود را بیش از دیگران در معرض خطر یا تهدید ببینند. ممکن است در جامعه‌ای امنیت واقعی وجود داشته باشد؛ ولی مردم احساس امنیت نکنند؛ در‌این‌صورت «روح جمعی که نگهدارنده و پیوند‌دهنده هر جامعه‌ای است (از جوامع بدوی تا جوامع مترقی و پیشرفته) به‌تدریج ضعیف و ناکارآمد می‌شود. در چنین حالتی، توانمندی‌های فردی به کار جمع نمی‌آید و استعدادها در جهت بهبود شرایط کلی جامعه به‌کار گرفته نمی‌شود و ساختار «هویت ملی» دچار گسیختگی می‌گردد و این خود زمینه‌ساز رشد بسیاری از ناهنجاری‌هایی است که می‌تواند جامعه را از مسیر توسعه و پیشرفت دور کند».

نویسنده: غزاله پورخاکی دست به لایک زدن‌های مان خوب شده است. تا چند سال گذشته که هنوز کامپیوتر در هر خانه و کاشانه‌ای وجود نداشت، انگار خیلی از مهربانی‌ها واقعی تر بود. نیازی نبود که از پشت شیشه مانیتور به تصاویر کودکان کار و زنان خیابانی و گدایان زیر باران مانده نگاه کنیم و برای شان استیکر لایک بزنیم و زیرش کامنت‌های مظلومانه و گاه دل ریش کننده بنویسیم. آن زمان شاید بیشتر از حال و روز همسایه خبر داشتیم و می‌توانستیم به قول مادر و مادربزرگ‌های مان، مکه را به در خانه‌های مان بیاوریم. اما این روزها تمام این احساسات به صورت کاملا اغراق شده و غیر واقعی در پس ‍ژست‌های روشنفکرانه مان رفته است و هر روز به اوضاع بدترش اضافه‌تر می‌شود. همانطور که پیشتر در گزارشی تحت عنوان «#وارد_حریم_خصوصی_دیگران_نمی شوم» هم به طور تمام و کمال به آن پرداخته شد، رگ غیرت مان با دیدن تصاویر بسیاری از هنرمندان و ورزشکاران بیرون می‌زند اما دریغ از اینکه بنشینیم و فکر کنیم که شاید ما هم یک روز انتشار دهنده این تصاویر – نگوییم عمدی بلکه سهوی- باشیم. غیرت در جامعه ایرانی چطور تعریف می‌شود؟