نویسنده: فاطمه قاسم‌زاده/ روانشناس کودک

نویسنده: مینو مرتاضی

تاب آوری گزاره ایی با بار معنایی و تاریخی است که دربحران های فردی و اجتماعی در دوران سنت و مدرن کارکرد های متفاوت پیدا کرده است. در دوران سنت و دوران مابین سنت و صنعت که انتونی گیدنز از آن به عنوان دوره تمدن یاد می کند، تاب آوری فردی به معنای تحمل رنج و دوری گزینی از لذات و رفاه در چارچوب مفهوم " زهد" ارزشی اخلاقی محسوب می شد و تاب آوری اجتماعی نیز در با تسلیم و سازگاری با وضع موجود که تقدیر نامیده می شد ارزشی اعتقادی می یافت.

اما در دوران نوین و دوره صنعت، و زمانی که جوامع انسانی در عبور ازمدار سرنوشت قضا قدری و از پیش تعیین شده مشتاق و مهیای پذیرش مسئولیت زندگی خویش گردید ند و فلسفه لذت را جایگزین فلسفه رنج کردند؛ تاب آوری هم بار معنایی تازه ایی پیدا کرد. در دوران نوین علما و جامعه شناسان بر خلاف دوران سنت؛ برای دریافت زمینه­های تغییرات اجتماعی به انگیزه ها و اراده انسان  در بطن و متن میدان­های اجتماعی توجه کردند. بر اساس چنین درکی هدف تاب آوری در دوران نوین به صبر و انتظار در مصایب و بازگشت به شرایط قبل از بحران محدود نشد و تقلیل نیافت. از جمله  اهداف تاب آوری دوران جدید؛ نقد گذشته و مقاومت آگاهانه و تسلیم نشدن به وضعیت موجود و افزایش توان برای برساخت وضع مطلوب از دل وضعیت نا مطلوب موجود می باشد. از این رو تاب آوری در اصل زمان و مکانی برای توانمندی و قدرت یابی از طریق آموزش حضور قدرتمند در عرصه های گوناگون حیات اجتماعی است. با درک تفاوت کارکردی تاب اوری در دوران قدیم و جدید می توان گفت تاب آوری به منزله کنش هدفمند در چارچوب زمان و مکان تعریف شده  آنگاه  موفق خواهد بود که توانسته باشد فرد یا جامعه دچار آسیب و بحران را در طی فرایند تاب آوری به نقد گذشته و شناخت ضعف هایی که او را دچار بحران و آسیب های فردی و اجتماعی کرده و به  فاصله گرفتن از نقش قربانی اسیب پذیر وادارد و سپس اورا به انسان یا جامعه  توانمندی که پذیرای نقش عاملیت مسئول در برساخت زندگی و سرنوشت خویش است تبدیل نماید. در چنین برداشتی  تاب اوری به جای تمرکز بر رنج به مثابه یک ارزش عالی بر لذت هایی تمرکز می کند که در وضعیت مطلوب نصیب فرد یا جامعه میشود و به نظر می رسد چنین روشی امید افزا تر از روشهایی است در آنها تلاش و مقاومت و مبارزه برای رسیدن به زندگی بهتر و انسانی تر رنج و محنت محسوب می شود .تاب آوری کنش است زیرا تاب آوران انسان ها هستند نه چیزها و یا اشیایی ساکن و  فاقد اراده نیستند که با اوضاع و شرایط موجود صرفا روبرو میشوند. بلکه آنها بسهم خود اجزای فعال و سازنده اوضاع و شرایط آسیب زا و خشونت آفرین می باشند. بوردیو می گوید : " فقط با انجام دادن هر چیز است که دانستن آن چیز ممکن می شود".

نویسنده: حسن اسدی زیدآبادی/ پژوهشگر

نویسنده: سروش کیانی قلعه سرد / روزنامه نگار 

فارغ از نقش سیاست‌های دولت‌های مختلف در مسائل زیست‌محیطی، آن چه که نقشی به مراتب اثرگذارتر ایفا می‌کند جایگاه تعیین‌کننده مردم است. مردم علاوه بر آنکه نقش اساسی در حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از آلودگی و تضییع آن دارند، با اثرگذاری ناشی از مطالبه‌گری خود بر دولت‌های مختلف نقش تعیینکننده ای در وضعیت و کیفیت محیط زیست و منابع طبیعی دارا هستند. به دیگر سخن، مردم با رعایت حقوق محیط‌زیستی و احترام به آن از یک سو و جلوگیری از تصویب و اجرای سیاست‌های ضایع کننده محیط زیستی و منابع طبیعی از سوی دیگر در آن چه که حال فعلی و آینده محیط زیست است تاثیر به‌سزایی دارند. از این‌رو سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیستی به عنوان نماد و نماینده مردم سعی در دست یابی به این مهم را دارند و در کنار این سازمان‌ها، واحدهای محیط‌زیستی احزاب، تشکل‌ها، اصناف و... مجموعه‌ای مطالبه گر و پیگیر مسائل محیط‌زیست را تشکیل داده و تلاش می‌کنند از آن چه که نامطلوب محیط است جلوگیری کرده و به سمت مطلوبیت محیط‌زیست حرکت کنند. اگر همه این سازمان‌ها، تشکل‌ها، احزاب و... را در یک کلمه یعنی مردم خلاصه کنیم، بی‌شک مردم هنگامی که احساس می‌کنند صدایشان شنیده نمی‌شود یا برای شنیده شدن به صدایی رساتر و بلندتر نیازمند هستند، اقدام به تشکیل کمپین و کارزار می‌کنند و با بسیج عمومی و نشان دادن وجود دغدغه مشترک چه در حیطه رفتار خود مردم و چه در حیطه رفتار و سیاست گذاری دولت‌ها، سعی در ایجاد تغییر در جهت مثبت را دارند. موفق شدن این گونه کمپین‌ها و حرکت‌ها در حوزه محیط زیست از یک‌سو نشان‌گر حائز اهمیت شدن مسائل محیط زیستی برای عموم مردم و از سوی دیگر نشان‌دهنده اهمیت نظر و خواست مردم برای مسئولان کشور است.

نویسنده: حسین عبده تبریزی - مشاور مدیریت و تامین مالی وزیر راه و شهرسازی

بخشی از اقتصاد مربوط به سمن ها می شود با این وجود متاسفانه در برنامه های 5 ساله هدفگذاری در این زمینه انجام نشده است. کارهایی در دست اقدام است و به سمتی می رویم که اقداماتی در این زمینه انجام شوداما در شرایط اقتصادی حال حاضر آنچه اهمیت دارد این است که سمن های کوچک نیز خود باید نقش خود را جدی بگیرند.
موضوع مهمی که با اهداف انسان دوستانه سمن ها همخوانی دارد بخش مالی است. ما تاکید بسیاری داریم که اگرN.G.O ها نهاد خانوادگی نیستند و از شخص سومی درحال گرفتن پول هستند و از وجوه عمومی استفاده می کنند و از وجوهی غیر از خانواده و نزدیکان استفاده می شود باید حتما مشخص شود که در بحث های مالی چه اتفاقی درحال رخ دادن است. در واقع چگونه واز چه کسی پول گرفته ایم و باید خرج شود.
در سالهای آینده نه فقط بلحاظ مسئولیت اجتماعی که سمن ها پذیرفته اند بلکه در بخشی از رویکرد مالیاتی هم بصورت جدی به این مساله پرداخته می شود.

هفته گذشته نشستي درباره ازدواج كودكان به‌ويژه ميان دختران کم‌سن‌و‌سال برگزار شد و اطلاعات مناسبي دراختيار افكار عمومي قرار گرفت و نكته مهم‌تر آنكه، پس از اين نشست نظر برخي از آقايان مراجع قم نيز درباره ازدواج كودكان مطرح شد كه بسيار جالب و اميدواركننده بود. به‌طوري كه درخبر آمده است که: «فاطمه ذوالقدر در دیدار اعضای کمیسیون فرهنگی با آیت‌الله العظمی مکارم‌شیرازی درخصوص ازدواج دختران زیر ١٣‌سال که با اذن ولی و مجوز دادگاه انجام می‌شود، سوال پرسید و آیت‌الله مکارم‌شیرازی پاسخ دادند: من از نظر فتوا این اجازه را نداده و نمی‌دهم. ممکن است درگذشته چنین چیزی جایز بوده؛ اما اکنون به ‌خاطر مفاسدی که دارد تا زمانی که دختر به بلوغ عقلی نرسد و قدرت تصمیم‌گیری نداشته باشد، اجازه ازدواج ندارد و حکم باطل‌بودن چنین ازدواجی را می‌دهم.» درحالي كه مي‌دانيم مطابق قانوني مدني سن قانوني ازدواج ١٨‌سال بود و براي كمتر از آن تا ١٥‌سال بايد اجازه دادگاه گرفته مي‌شد، ولي بعد از انقلاب اين دو محدوده سنی براي دختران به ١٥ و ١٣‌سال کاهش یافت. جالب اينكه چنين اقدامي برخلاف روند عمومي جامعه بود، زيرا با وجود كاهش سن قانوني براي ازدواج، درعمل ميانگين سن ازدواج دختران در سال‌هاي پس از انقلاب افزايش يافته و از ٧/١٩‌سال در‌سال ١٣٥٥ به ٤/٢٣‌سال در‌سال ١٣٩٠ رسيده است و در سال‌هاي اخير نيز احتمالا افزايش يافته باشد. از اين‌رو انتظار مي‌رود كه از فراواني ازدواج دختران زير ١٥‌سال كاسته شده باشد. دراين صورت بايد پرسيد، پس چرا نسبت به ازدواج‌هاي كودكان اين حساسيت‌ها وجود دارد؟ فراموش نكنيم كه در‌سال ١٣٨٥، حدود ٩‌درصد ازدواج‌هاي دختران شامل كودكان زير ١٥‌سال مي‌شد، ولي اكنون و در‌سال ١٣٩٣ به ٦/٥‌درصد رسيده كه نشان‌دهنده روند كاهشي اين نوع ازدواج‌هاست.

آلبر کامو جمله‌ای دارد با این مضمون که «برخی‌ها به گدا محتاج‌ترند تا گدا به آنها» و این حکایت خیریه‌های بی‌خیری است که برای آدم‌شویی و پول‌شویی استفاده می‌شوند و برخي از آنها به‌عنوان ابراز و محملی برای تزویر بیشتر استفاده می‌کنند و به این طریق به تطهیر ظاهری خویش می‌پردازند و عملا با این خیریه‌ها و کارهای خیر موردی و مقطعی خویش نسبت به معدودی از افرادی که خودشان مسبب فقرشان بوده‌اند، برای خود وجهه و برندی برای رسیدن به زر و زور بیشتر یا ارتقای جایگاه درآمدی و شغلی خود می‌سازند، همچنین با توجه به نظام اقتصادی، مالیاتی، پولی و بانکی غیرشفاف کشور درحال‌حاضر برخی از خیریه‌ها به‌عنوان راهی برای دورزدن قوانین مورد استفاده افراد قرار می‌گیرند.

عده ایی از جامعه شناسان ریشه های جنبش دانشجویی را دوران قبل از تاسیس دانشگاه تهران شناسایی و معرفی می کنند. اما در تحلیل های جنسیتی آغاز مشارکت زنان ایرانی در عرصه جنبش های دانشجویی را از سال تاسیس دانشگاه تهران یعنی چیزی قریب هشتاد سال پیش با پذیرش  دختران در سطح اموزش عالی و دانشگاه دانسته اند. برحسب امارهای موجود در سال1335 یعنی با گذشت بیست و دو سال  از تاسیس دانشگاه در ایران جمعیت زنان با سواد شهری چیزی حدود8% بود. بدیهی است تعداد و در صد دختران دانشجو به مراتب کمتر از این تعداد اندک باشد. از این رو نمی توان انتظار داشت که دختران دانشجو در فعالیت ها و قیام دانشجویی علیه شاه و کودتا شرکت موثر و قابل اعتنایی داشته باشند. در صورتیکه همین دختران و زنان دانشجو خارج از دانشگاه در کنار توده های پر شمار زنان در  نهضت ملی شدن نفت و دفاع از دکتر مصدق فعال بودند  تحقیقات متعددی وجود دارد که نشان می دهد تا سال 1357 یعنی با گذشت چهار دهه زنان ایرانی توانستند حدود 38% صندلی های دانشگاه را بخود اختصاص دهند و پس از انقلاب و در سال 1384 جمعیت زنان دانشجوبه  68% رسید. اما بی میلی زنان نسبت به ایفای نقش  اصلی و تاثیر گذار در جنبش های سیاسی دانشجویی هم چنان آشکار و عیان است . جالب اینجاست  زنان تحصیلکرده پس از طی دوران دانشجویی و فارغ التحصیلی اشتیاق بیشتری جهت مشارکت در عرصه های یاد شده از خود نشان می دهند. اما اکثریت قریب به اتفاق دختران دانشجو در زمان دانشجویی برغم وارستگی از مسئولیت ها و موقعیت های شغلی و خانوادگی، ایفای  نقش های حاشیه ایی و هواداری و حمایتگری از این جنبش ها را به بازیگر نقش اصلی شدن ترجیح می دهند .