نویسنده: مینو مرتاضی

آتش نشاناني كه جان خود را در راه نجات همنوعان خويش فدا كردند و بر مسيوليت و عهد خويش بر انجام وظيفه ايستادند، پيش از آنكه عضو نهادي باشند در درجه نخست انسان بودند، انسان هايي كه وجود و هستي شان را در روشنگاه اخلاق و ايثار و با از خود گذشتن درك كردند و در يافتند.
حضور انبوه مردم از هر قشر و جماعت و طبقه و تيپ در مراسم تشيیع آتش نشانان بيانگر احترام عميق مردم و شهروندان به ارزشهاي اخلاقي و جهانشمولي است كه به نظر ميرسد در جامعه در بند فقر و فساد و بيكاري كمرنگ شده اند، امابرخي نهاد هاي رسمي سعي داشتند كه به مردم به باورانند كه آتش نشانان وابسته به نهاد هاي خاصي همچون بسيج بوده اند.
مصادره شهروندان ايثارگر و با اخلاق و اعمال و رفتار هاي نوعدوستانه و بر مدار اخلاق شان چيز تازه و نوبرانه اي نيست، هرقدر مسئولين ناتوان از اجراي مسئوليت هايي كه به عهده گرفته اند باشند و يا تعهدات لازم و شايستگي كافي براي حضور در موقعيت مسئول براي اداره امور شهروندان را نداشته باشند، سعي مي كنند با مصادره كنش ايثار و وفاداري و وظيفه شناسي و فداكاري شهروندان، نظم نمادين شان را كارآمد و دلخواه مردم نشان دهند.

نویسنده: زهرا افراز . انجمن دیده‌بان مدنی یک‌ شهر

طرح ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی یکی از برنامه‌های دولت دهم در راستای اشتغال‌زایی به‌ویژه برای زنان تلقی می‌شد. نحوه اجرای این طرح از زمان تصویب قانون تاکنون تغییرات بسیار زیادی داشته است؛ به نحوی که نهادهای متولی (وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها) که در قانون ملزم به همکاری در این طرح بودند، رفته‌رفته جای خود را به نهادهای حمایتی همچون کمیته امداد و بهزیستی دادند. اخبار مشاغل خانگی ماه‌های اخیر نیز همین حقیقت را نشان می‌دهد. طرحی که‌ میلیاردها تومان تسهیلات به آن اختصاص یافت تبدیل به تور ایمنی برای مددجویان نهادهای حمایتی شد و قابلیت آن برای حل مشکل بی‌کاری از دست رفت. بانک‌ها و نهادهای مالی که طبق قانون، ملزم به اختصاص تسهیلات به متقاضیان از محل منابع قرض‌الحسنه خود بودند، فقط به صندوق کارآفرینی امید محدود شد و تنها این نهاد است که سالانه ٢٠ درصد از منابع خود را به این طرح اختصاص می‌دهد. 

نویسنده: مهدی بهلولی . عضو کانون صنفی معلمان

نویسنده: دكتر عيسي اميني/ استاد دانشگاه، حقوقدان

 ديگر دير شده است

برخي از شهروندان در گور مي‌خوابند، اين واقعيتي جاري در صفحات اين روزهاي كتاب تاريخ ايران است. هرچند به وظهيت گورخوابان شهريار رسيدگي شده و اين عده به يك آسايشگاه منتقل شده‌اند، اما مشكل كماكان پابرجاست. هنوز 15هزار نفر در شهر تهران بي‌خانمانند، كه يعني نه تنها از چرخه توليد، كه از چرخه مصرف نيز جدا افتاده‌اند. اگر بخش بزرگي از جمعيت بي‌آنكه درگير كاري مولد باشند، از محل درآمد نفتي كشور ارتزاق كرده و حداقل توان مصرف خود را حفظ مي‌كنند، بي‌خانمان‌ها از همين توان حداقلي نيز محروم هستند، گو آنكه از جامعه جدا افتاده‌اند.  بيژن عبدالكريمي، فيلسوف، معتقد است كه اين مساله امري اجتماعي نيست، بلكه از ناشناخته ماندن ماهيت نظام اجتماعي در عصر مدرن نشات مي‌گيرد. به عقيده او، اين اتفاق كه كنش‌گران معاصر ايران از عصر مشروطيت تا به حال بي‌آنكه تلاشي براي شناخت اين ماهيت و سازگاري با سازوكارهاي آن كرده باشند، صرفا به تلاش براي تغيير مناسبات موجود و جهت دهي به وقايع به سوي مطلوب و آرماني پرداخته‌اند، باعث شده تا « تا 200 سال درجا بزنند و انرژي تاريخي خود را هدر بدهند. اين اتفاق به قدري مخرب بوده كه مي‌توان گفت ديگر براي هرگونه اقدامي دير شده است.»
عبدالكريمي مي‌گويد ويژگي جهان مدرن كه اكنون براي آن جايگزيني وجود ندارد اين است كه اخلاق در آن بي‌متافيزيك شده است، يا به عبارت ديگر در دنياي سكولار اگر چارچوب‌هاي اخلاقي همچنان استوار مانده باشند، تضميني قدسي و الوهي براي پايبندي به آنها وجود ندارد. در واقع واقعيت اين است كه دنياي امروزي كه تنها بر بهره‌مندي استوار شده ديگر هيچ جامعه آرماني ندارد و از همين سو فشاري نيز براي رفع معضلات اجتماعي وارد نمي‌كند. هرچند رحيم محمدي، جامعه شناس، با او به مخالفت برخاسته مي‌گويد: «اين طرز فكر باعث مي‌شود مساله بر ما مسلط شده و جرات انديشيدن و كنش‌گري براي حل آن از ما گرفته شود.»

نویسنده: ليلا ارشد | مدير مركز نگهداري زنان آسيب‌ديده خانه خورشيد

اخبار تلخ حوزه آسیب‌های اجتماعی نگاه بسیاری از ما را خدشه‌دار می‌کند، به این جهت بیشتر نگاه‌ها به خانواده است و بسیاری از افراد، خانواده را در این امر مقصر می‌دانند اما باید به این نکته توجه کنیم که در حوزه آسیب‌های اجتماعی، حضور خانواده به تنهایی راهگشا نیست و می‌توان به آن به‌عنوان یک شرط لازم نگاه کرد اما کافی نیست.  امروزه نقش رسانه‌ها، مدارس، صداوسیما و سایر نهادهای اجتماعی و ارتباطی را نباید نادیده گرفت. نهاد خانواده امروزه ظرفیت کافی برای حل همه معضلات و مشکلات را ندارد چراکه ما به جوانان‌مان شیوه فرزندپروری را نیاموخته‌ایم پس انتظار بیجایی است که آنها را به تنهایی مسئول پرورش فرزندانشان بدانیم.

نویسنده: هدایت‌الله درخشنده
سازمان‌های مردم‌نهاد به‌عنوان رگ‌های نیمه‌جان در بافت سیاسی- اجتماعی ایران با ریزش‌ها و رویش‌های بسیار همواره همراه بوده است. با وجود تايیدات و تأکیدات ضمنی بر نیاز مبرم حضور و تنفس سازمان‌های مردم‌نهاد در کالبد جامعه ایران، اما این مهم از نگاه‌های سلیقه‌ای، طیفی و سیاسی مصون نمانده است. با عنایت به عدم پویایی مقوله حزب‌گرایی در ایران، سازمان‌های مردم‌نهاد با توجه به عدم وجود تنش‌ها و حساسیت‌ها می‌تواند به‌عنوان منبع سیال تولیدات و مبادلات اجتماعی مورد استعمال قرار بگیرد. از آنجا که خروجی و انتظار مشروع در مباحث حزبی به سمت آگاهی و آموزش سوق پیدا می‌کند، سازمان‌های مزبور می‌توانند با نازل‌ترین منابع و امکانات بیشترین سرویس‌های اجتماعی را به جوامع هدف تزریق کنند. 

مسأله و آسيب اجتماعي را چگونه مي‌توان حل كرد؟ اگر براي اين پرسش پاسخ روشني نداشته باشيم، هيچگاه از تبعات اين آسيب‌ها در امان نخواهيم بود؛ درواقع يكي از دلايل عدم موفقيت ما در حل بسياري از مسائل اجتماعي درك نادرست از راه‌حل‌هاي آن است و به دليل ماهيت مسائل اجتماعي كه با ساير مسائل تفاوت دارد، راه‌حل‌هاي آن نيز متفاوت است. در اين يادداشت به يكي از مقدمات لازم براي حل مسائل اجتماعي اشاره خواهد شد.
فرض كنيد كه بدن يك نفر به گونه‌اي باشد كه سيستم عصبي او متوجه درد نشود و آن را به مغز منتقل نكند و در نتيجه مغز نيز دستور مقابله با درد را صادر نكند. در اين صورت فرد مذكور دچار آرامش‌ خيال بوده و بيماری او آن‌قدر پيشرفت مي‌كند كه به يك‌باره او را از پاي مي‌اندازد. درواقع سيستم عصبي بدن وظيفه دارد كه مشكلات جسمي را در نخستين مراحل شكل‌گيري آن به مغز منتقل كند تا از آن طريق دستور مقاومت در برابر آن مشكل صادر شود. هر چه حساسيت اين سيستم عصبي كمتر باشد، ديرتر متوجه درد مي‌شود و هر چه ديرتر متوجه شود، اقدامات دفاعي آن ناكاراتر است.
سيستم عصبي جامعه مدرن رسانه‌ها هستند. به ميزاني كه رسانه‌ها كارآمد و آزاد باشند، مي‌توانند دردهاي اجتماعي را به مغز منتقل كنند و همه اجزاي جامعه خود را برای مقابله با آن مشکل در اختيار دستورات مغز قرار مي‌دهند تا به درمان آن بيماري و ضايعه كمك كنند. حال اگر در اين سيستم عصبي دستكاري شود كه برخي دردها منتقل و برخي ديگر فيلتر شود، اعتماد مجموعه اجزاي بدن نسبت به اين سيستم از ميان مي‌رود و نظام ارتباطي آن دچار اختلال مي‌شود.