محمدرضا آهنی؛ عضو حامیان جامعه مدنی (حجم)

در میانه یک بحران ملی فراگیر و در چنبره ناترازی‌های گسترده کنونی در همه زمینه‌ها، بار دیگر بحث جامعه مدنی، همبستگی ملی و مشارکت مردمی بدل به بحث روز شده است. موانع متعددی برای حضور گسترده آحاد ملت قابل شمردن و ارزیابی است. ما نیک می‌دانیم که در میانه بحران‌های فزاینده ملی، یک جامعه به همه ظرفیت‌های خویش نیاز دارد. هر شهروند یک امکان است. پس چگونه است که شهروندان جامعه این احساس نیاز به خویش را حس نمی‌کنند؟ چرا احساس نادیده گرفته شدن و بی‌تفاوتی به آنها دست می‌دهد؟ چرا بستری برای تحقق اراده ملی نمی‌یابند؟

مینو مرتاضی لنگرودی، عضو حامیان جامعه مدنی (حجم)

در جهانی که فرمانروایان در داخل مرزها و فراتر از مرزها به بهانه منافع مردم و در اصل در جهت تثبیت و گسترش قلمرو فرمانروایی و افزایش ثروت خود، از قانونمندی‌های دوران‌ساز فراتر گذاشته‌اند و وضعیتی استثنایی ساخته‌اند، کنشگری داوطلبانه فارغ از چارچوب‌های قدرت مستقر در داخل و خارج از مرزها به امری پیچیده و طاقت‌فرسا تبدیل شده است.

 محمدصالح نقره کار، عضو هیات مدیره حامیان جامعه مدنی (حجم)

جنگِ ۱۲روزهٔ تحمیلی نشان داد که نقش نهادهای مدنیِ توسعه‌گرا و ترمیم‌گرِ رابطهٔ ملت و دولت، تا چه اندازه منحصر‌به‌فرد و سازنده است. چسبندگی و مودّت‌افزاییِ جامعه، با چاشنیِ نهادهای واسطِ خیرخواه، تصویری از ملتی به‌هم‌پیوسته و هم‌آرمان را متجسّم می‌کند و این موهبت باید پاس داشته شود. در ادامه، ملاحظاتی طرح می‌شود:

محمد عطاردیان - رئیس هیات مدیره و مدیرعامل حامیان جامعه مدنی (حجم)

در مسیر دستیابی به دموکراسی پایدار در ایران، برگزاری گفت‌وگوهای اجتماعی گسترده و فراگیر، ضرورتی انکارناپذیر است. این گفت‌وگوها می‌توانند پلی برای عبور از بحران‌های فعلی جامعه – از جمله چالش‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی – باشند و راه را برای ساختن جامعه‌ای آزاد، دموکراتیک و مبتنی بر حقوق بشر هموار کنند. در این فرآیند، نهادهای مدنی مانند سازمان‌های مردم‌نهاد، انجمن‌های علمی، سندیکاها و دیگر ساختارهای اجتماعی، نقش کلیدی ایفا می‌کنند. این نهادها، به عنوان پیشگامان گفتمان اجتماعی، با ارتباط مستقیم با مردم، می‌توانند نیازها، حساسیت‌ها و دیدگاه‌های متنوع جامعه را به خوبی درک و نمایندگی کنند.

در جهان امروز، با پیچیده‌تر شدن بحران‌های ملی همچون بلایای طبیعی، پاندمی‌ها، خشکسالی، آلودگی محیط‌زیست، و بحران‌های اجتماعی و اقتصادی، نقش بازیگران غیردولتی بیش از گذشته برجسته شده است. در این میان، سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن‌ها) به عنوان نهادهایی برخواسته از دل جامعه، توانسته‌اند به بازوانی توانمند در پیشگیری و کنترل بحران‌های ملی تبدیل شوند. این نوشته نگاهی دارد به جایگاه سمن‌ها در مدیریت بحران، اهمیت آن‌ها، نمونه‌های موفق و محدودیت‌هایی که با آن مواجه‌اند.

ذینفعان حوزه سلامت و توسعه به طور فزاینده‌ای به نقش نهادهای مدنی در کمک به تقویت تاب‌آوری جوامع در برابر بحران‌های بهداشتی عمومی پی برده‌اند. نهادهای مدنی در ارائه خدمات و آگاهی‌رسانی در جوامع، حمایت از اجرای کمپین‌ها و پیوند فعالیت‌های عمومی و خصوصی نقش مرکزی ایفا می‌کنند. این نهادها به نوآوری اجتماعی کمک می‌کنند و در صورتی که توانمند شوند، می‌توانند به ضرب‌کننده‌های دانش تبدیل شوند.

مقالهٔ «نخبگان جامعه مدنی: مدیران سرمایه مدنی» از آندرس سِولستد و هاکان یوهانسون در سال ۲۰۲۴، با هدف پر کردن خلأ مفهومی در پژوهش‌های نخبگان و جامعه مدنی نوشته شده است. نویسندگان بر این باورند که مفهوم «نخبگان جامعه مدنی» تاکنون به‌صورت نظام‌مند تدوین نشده و همین امر درک عمومی و دانشگاهی ما از پویایی‌های سطوح بالایی جامعه مدنی را با چالش مواجه می‌سازد. آن‌ها برای پاسخ به این خلأ، از چارچوب نظری پیر بوردیو بهره می‌برند و نخبگان جامعه مدنی را به‌عنوان «مدیران سرمایه مدنی» معرفی می‌کنند.